Kan yapan vitaminler

Kolay ve çabuk yoruluyorsanız, enerji kaybı hissediyorsanız, ufak hareketlerde bile çarpıntı hatta nefes darlığı gibi şikayetleriniz oluyorsa, baş dönmesi varsa, kendinizi sersem gibi hissediyorsanız kan sayımınıza da bir baktırmanızda fayda vardır. Kemik iliği sürekli olarak yeni kırmızı kan hücreleri üretir çünkü bu hücreler normal şartlar altında 120 günde yaşlanır ve ölürler. Sürekli olan bu döngüde vücutta kan üretiminde rol alan her faktörün ayrı bir değeri vardır. Eğer bir veya birkaçında eksiklik ya da aksaklık gözlenirse kırmızı kan hücresinin üretiminde de aksaklık ve eksiklik olur. Kansızlık ortaya çıkar.

Kan sayımındaki düşüklük yani aneminin birçok farklı belirtileri ve nedenleri olabilir. Anemiyi düzeltmenin yolu önce nedenlerini bilip onları düzeltmekten geçer. Kansızlığın en sık sebeplerinden biri demir eksikliğidir. Bu önemli mineralimizin eksikliğinden başka bazı vitamin eksiklikleri de kansızlıkta önem kazanır gelin hem demire hem de bu vitaminler nelermiş bir bakalım

Demir eksikliği en sık görülen anemi sebebidir

Hemoglobin kırmızı kan hücreleri ya da alyuvar olarak da adlandırılan eritrositlerin içinde bulunur. Vücudumuza oksijen taşınmasında görevlidir. Hemoglobindeki demir içeren hem molekülü ve globulin proteini vardır. Vücutta demir eksikliği olduğunda yeterli miktarda hemoglobin üretilemez. Kandaki demir yetersiz kalınca depo demiri kullanılır. Daha sonra ferritin yani depo demiri de azalır. Bu nedenle kansızlık olduğunda kanda demir bakarken depo demiri olan ferritine de bakarız.

Demir eksikliği anemisi çok sık görülen bir anemi türüdür. Demir alımında ya da emiliminde bir problem olduğunda demir eksikliği anemisi ile karşılaşırız. Ayrıca ani olan kan kaybı ya da sürekli ve az az olan kan kayıpları da demir eksikliğine yol açabilir.

Demir emilimini bozan sebepler

Beslenmede yeterince demir alınmazsa da eksikliği ortaya çıkabilir. Örneğin et, yumurta, ıspanak ve diğer koyu yeşil yapraklı sebzeler bol miktarda demir içerir. Ancak demir içeren yiyecekler bol tüketildiği halde demir emilimi iyi bir şekilde olmazsa yine demir eksikliği görülebilir. Bu yiyecekleri tükettikten sonra içilen çay yiyeceklerdeki demirin emilimini bozabilir. Ayrıca mide asidini azaltan ilaçlar da besinlerdeki demirin emilimini bozar. C vitamini ise tam tersine demir emilimini artırır. Bu nedenle et tüketirken yanında bol limonlu bir salata isteyin. Kimi zaman etin kebabın yanında tüketilen yoğurt demirin emilimini azaltır. Bu nedenle faydalı bir besin gibi görünen yoğurdun tahmin edemeyeceğimiz zararını görürüz. Bu iki besini beraber değil farklı zamanlarda ayrı ayrı tüketmeliyiz. Benzer şekilde etin kebabın yanında ayran tüketmek de etten kazanacağımız demiri aynı nedenle engelleyeceği için önerilmez. Buna karşılık pancar ya da nar suyu, kan yapıcı özelliğe sahiptir onları içebilirsiniz.

Yumurta, çavdar, kaju, mercimek, barbunya fasulyesinde demir bulunur. Ispanak gibi yeşil sebzelerde bulunan yüksek miktarda klorofil güzel bir demir kaynağıdır. Fakat ıspanağı çiğ olarak değil, pişirerek tüketmeniz önerilir. Çünkü çiğ ıspanağın içeriğinde bulunan oksalik asit demir emilimini engelleyebilir.

Yeterli miktarda demir alındığı halde kanda demir düşükse demir emilimi de bozulmuştur. Bu durum geçirilmiş bir bağırsak ameliyatına, Chron hastalığı ya da Çölyak hastalığı gibi bazı bağırsak hastalıklarına bağlı olarak ortaya çıkabilir.

A vitamini

A vitamini, bağışıklık sistemini güçlendirir, kırmızı kan hücresi üretimine yardımcı olur, demir emilimini ve hücresel gelişimi destekler, kemik iliğinin sağlığı için faydalıdır, hemoglobin üretimine yardım eder.

Bal kabağı, havuç, karalahana, kayısı, kavun, kırmızı biber, somon, peynir, yumurta, brokoli, pazı, tatlı patates, şalgamda A vitamini bulunur.

B 12 vitamini (kobalamin)

Kırmızı kan hücresi oluşumunu, kemik iliği sağlığını destekler, hücre bölünmesini düzenler, kalbe ve beyne kan akışını artırır, megaloblastik anemi geliştirme riskini azaltır.

Kırmızı et, tavuk, hindi, balıkta, süt ve süt ürünlerinde, yumurtada bol miktarda B12 vitamini vardır.

C vitamini ( askorbik asit)

C vitamini bağışıklık sistemine olan desteğinin yanı sıra aynı zamanda kan yapan vitamin olarak da bilinir. Hem kırmızı kan hücrelerini serbest radikallerin vereceği hasardan korur, hem de üretimini artırır ve kan dolaşımını geliştirir. Daha önce de söylediğim gibi demir emiliminde yardımcıdır.

Çilek, ananas, kivi, koyu yeşil salatalar, lahana, turp, portakal, limon, domates ve greyfurtta bol miktarda bulunur.

B2 vitamini (riboflavin)

B2 vitamini de antikor ve kırmızı kan hücre üretiminde de önemli bir yere sahiptir. Dolaşımdaki hemoglobin oranını yükselterek kırmızı kan hücrelerinin üretimine destek olur.

Ispanak, Brüksel lahanası, brokoli, mantar, bezelye gibi sebzelerde, tam tahıllarda, susam, fındık, yumurta, kırmızı et, tavuk ve balıkta, süt ürünlerinde bulunur.

B6 vitamini (pridoksin)

B6 vitamini eksikliği genel olarak vücutta B12 ve B9 vitamini eksikliğine bağlı olarak gelişir. B6 vitamini eksikliğinde depresyon, anemi ve bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi durumlar görülebilir.

Yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller özellikle nohut, süt ve süt ürünleri, yumurta, kabuklu kuru yemişler, somon, ton balığı,
dana ciğeri B6 vitamini içerir.

B9 vitamini (Folik Asit, Folat)

B9 vitamini DNA ve RNA protein yapılarının metabolik süreçlerinde görev alır. Folik asit eksikliği anemisi en sık hamilelikte karşımıza çıkar. Diğer nedenleri arasında aşırı alkol tüketimini, anksiyeteyi, artrit tedavisinde kullanılan bazı ilaçları sayabiliriz.

Ispanak, brokoli gibi yeşil yapraklı sebzeler, baklagiller, kırmızı et, tavuk eti, yumurta, fındık, susam ve portakal gibi gıdalarda B9 vitamini bulunur.