Kalp kası iltihabı nedir neden olur?

Son zamanlarda aşı karşıtlarının neredeyse zil takıp oynamalarına sebep olan bir haber yayıldı. Bu haberde Pfizer/Biontech aşısının daha doğrusu mRNA aşılarının kalp kasında enflamasyon yani bir tür iltihaplanma yaptığına dair edinilen sonuçlardan bahsediyordu. Bu sonuçlara göre Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), ve Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) mRNA aşıları için hekimleri miyokardit (kalp kası iltihaplanması) ve perikardit (kalp zarı iltihaplanması) belirtilerine karşı tetikte olmaları uyarısında bulundu. CDC’den yapılan değerlendirmede 12-39 yaş aralığındaki erkeklerde ikinci doz aşının üç hafta sonrasında bir milyonda 12,6 kişide bu rahatsızlığın görüldüğünü  belirtilmişti.  CDC, 30 yaş altında kalp kası iltihaplanması nedeniyle hastaneye 309 kişinin yattığını, bu kişilerden 295’inin taburcu edildiğini bildirildi.

Nadir görülen bu etki daha çok 20’li yaşlar ve altındaki erkeklerde gözleniyor ve hafif belirtilerle, çoğunlukla da tam iyileşme ile atlatılıyor. Yaş yükseldikçe, özellikle 50 yaşının üzerindekilerde görülmüyor.

Miyokardit (kalp kası iltihabı) değişik sebeplerle oluşabilir. Bu hastalıkta kalp kasında enflamasyon yani bir tür yangı vardır. İltihap hücreleri, antikorlar birikir.

SEBEPLERİ

- Mikrobik olabilir

Bakteri, virüs, mantar ve parazitler kalp kası iltihabına neden olabilir. Bunlar arasında bildik ve tanıdık olan birçok hastalık vardır. Örneğin influenza virüsleri ile olan grip bazen de kalp kasını tutar ve miyokardite sebep olur. Basit bir grip geçirdim derken kısa bir süre sonra bir de bakarsınız ki kalp kasınızda bu hastalık oluşmuş. Aynı şekilde şu sıralar çok uğraştığımız koronavirüsler de kalp kasını tutabilir. Bunların yanı sıra kızamıkçık, kızamık, kabakulak, suçiçeği, çiçek, herpes (uçuk) virüsleri de kalbi tutabilir.  Yine aynı şekilde vücudun başka bir yerinde var olan bakteri, mantar enfeksiyonları ya da sıtma mikrobuyla ya da bağırsak solucanlarıyla olan parazit infeksiyonları da miyokardite neden olabilir.

- İlaçlara bağlı olabilir

Kalp kası iltihabı hiç mikrop olmadan ilaçlara bağlı olarak da ortaya çıkabilir. Gözümüz kapalı gelişi güzel kullandığımız antibiyotikler bazen buna sebep olabilir. Hani bazen gribi, nezleyi bile geçirmek için ağrı kesici gibi kullandığımız antibiyotikler kalp kasında bu tip yangılara sebep olabilir. Kaş yapayım derken göz çıkarmak da böyle olur. Antibiyotikler dışında farklı ilaçlar da kalp kasına toksik yani zarar verici nitelikte olabilir. Bu nedenle hangi ilaç olursa olsun doktor tavsiyesi olmadan kesinlikle kullanmamak gereklidir.

- Sistemik hastalıklarla olabilir

Bağışıklık sistemini ilgilendiren sistemik hastalıklarda kimi zaman kalp kasının da etkilendiğini gözlemleriz. Örneğin damarları da tutan Kawasaki hastalığı, bir tür romatizmal hastalık olan skleroderma ve Lupus hastalığını bunların arasında sayabiliriz.

NE GİBİ BELİRTİLER VERİR?

Kalp kası iltihabı değişik derecelerle olabilir. Çoğu zaman da hiç belirti vermeden iyileşebildiği için de hiç anlaşılmaz. Bu nedenle sıklığı açısından kesin bir şey söylemek zordur. Genel belirtiler arasında en öne çıkan şikâyet kalp ağrısıdır. Ağrı genellikle baskı şeklindedir. Kalp damar tıkanıklıklarında görülen ağrının aksine eforla yani yürümek koşmakla artış göstermez. Ağrının uzun sürmesi, solunumla değişmemesi de diğer özellikleridir. Çarpıntı ya da kalp ritmindeki bozukluklar da diğer belirtileridir.

Yakın dönemde geçirilmiş ve miyokardit yapabilecek bir enfeksiyon, ilaç kullanımı ya da sistemik hastalık varlığı tanı koymada yardımcı olur.

- Elektrokardiyogramda ve ritim holter tetkikinde

Kalp kasındaki ödem ve enflamasyona bağlı olarak çeşitli ritim ve ileti bozuklukları görülebilir. Kimi zaman bunlar kalbin işleyişini önemli derecede etkileyebilir. Tedavisi çoğu zaman kolayca mümkün olan bu ritim bozukluklarının tespiti son derecede önemlidir.

- Ekokardiyografide

Kalbin ultrasonu olan ekokardiyografide çok özel bir bulguya rastlanmaz. Kimi zaman kalp kasının kasılımı etkilenmiştir. Kalp duvar hareketlerinin azaldığını bölgesel olarak az kasıldığını görebiliriz. Kalp yetersizliği belirtilerini açıklayan bulgulara rastlayabiliriz. Kimi zaman da miyokardite perikardit yani kalp zarı iltihabı da eşlik eder. Ekokardiyografide kalp zarı yaprakları arasındaki sıvının arttığını gözlemleriz.

- Laboratuvar incelemeleri

Kanda troponin, kreatin kinaz miyokard bandı yanında karaciğer fonksiyon testlerinde eritrosit sedimentasyon hızında yükselme görülebilir. Bu bulgular göğüs ağrısıyla beraber ise bir anlam taşır.

- MR incelemesi

Kalp kası iltihabının tespitinde son derecede faydalı bir tetkiktir. Kalbin MR incelemesinde miyokarditin erken döneminde kalp kasında ödem görülür. Geç dönemde ise enflamasyonu takiben kalp kasında bağ dokusu hücrelerinin biriktiği görülebilir.

- Biyopsi

Miyokardit tanısı için kalp kasına biyopsi yapılması nadir olarak müracaat edilen bir yöntemdir. Tanıda kuşkuya düşüldüğünde ağır seyreden vakalarda virüs ya da esas sebebi saptamak üzere yapılabilir.

Tedavi

Miyokarditlerin çoğu özel bir tedavi gerektirmeden kendiliğinden düzelebilir. Zaten bu nedenle de tanı konmadan belli belirsiz şikayetlerle iyileşen ve tesadüfen anlaşılan pek çok miyokardit vakasına rastlanmıştır. Eğer kalp yetersizliği ve aritmi belirtileri ortaya çıkmışsa bunların tedavisi önem taşır. Kalp yetersizliğini önleyici idrar söktürücü ve kalp kasını kuvvetlendirici ilaçlarla ritm düzenleyici ilaçlar uygulanarak hastanın şikayetlerinin azalması sağlanır. Kalpteki enflamasyonu önlemek için sıklıkla immmünglobulin ve kortizon uygulaması en çok seçilen tedavi yöntemleridir. Evde istirahat önerilir, hastalar iyileşene kadar ağır egzersizlerden kaçınmalıdır. Miyokarditli hastaların 2/3’ü tamamen iyileşir. Hastaların yaklaşık olarak sadece % 10’unda sürekli tedavi gerektiren ciddi kalp sorunları gelişebilir.