Damarda pıhtı neden olur?

Damar tıkanıklığına neden olan pıhtılar genellikle dolaşım sisteminde meydana gelen bir bozukluk veya hastalık sonucunda oluşur. Bu durum, kanın normal akışının yavaşlaması, durması veya bir yaralanma durumunda pıhtılaşma mekanizmasının devreye girmesiyle ilişkilidir. Gelin beraber damarlarda pıhtı oluşumunun nedenleri, risk faktörleri neler bir göz atalım.

Pıhtı oluşumunun nedenleri neler olabilir?

1 Kan akışının yavaşlaması:

- Uzun süre hareketsiz kalmak: Uzun süre yatakta kalma (örneğin ameliyat sonrası veya yatak istirahati gerektiren hastalık durumlarında olabilir) ya da uzun süreli oturma (uzun süren yolculuklarda) kan akışının yavaşlamasına neden olabilir.

- Varisler: Bacaklardaki toplardamarların genişlemesi kanın geri dönüşünü zorlaştırarak pıhtı oluşumuna kolaylık sağlar, yol açar.

2 Damarlarda hasar:

- Travmalar, damar yaralanmaları: Damar duvarında meydana gelen fiziksel hasarlar pıhtı oluşumuna neden olabilir.

- Enflamasyon (yangı): Damar duvarının iltihaplanması, pıhtılaşma mekanizmasını tetikleyebilir.

- Koronavirüs (Covid-19): Virüs damar iç yüzeyini döşeyen endotel isimli tabakada hiperenflamasyon dediğimiz yangısal tepkiye yol açarak pıhtı oluşumunu tetikler.

- Cerrahi müdahaleler: Özellikle ortopedik cerrahi sonrası damar duvarında hasar oluşabilir.

3 Kan pıhtılaşma eğilimindeki artış:

- Kalıtsal faktörler: Faktör V Leiden mutasyonu gibi genetik durumlar pıhtılaşma riskini artırır.

- Hormonal değişiklikler: Hamilelik, doğum kontrol hapları veya hormon tedavileri kanın pıhtılaşma eğilimini artırabilir.

- Dehidrasyon (sıvı kaybı): Vücudun susuz kalması, çok sıcak hava, yetersiz sıvı alımı, fazla diüretik yani idrar söktürücü kullanılması veya ishal, kusma ile olan sıvı kaybı kanın koyulaşması ve pıhtılaşma riskini artırır.

Risk faktörleri

- Yaş: 60 yaş ve üzeri bireylerde risk daha yüksektir.

- Obezite: Fazla kilo, damarlara olan basıncı artırır.

- Sigara kullanımı: Sigara, damarların yapısına zarar verir ve kanın pıhtılaşma eğilimini artırır.

- Kronik hastalıklar: Diyabet, yüksek tansiyon ve kanser gibi hastalıklar riski artırır.

Sedanter yaşam tarzı: Hareket eksikliği, özellikle toplardamar pıhtılarının oluşma riskini artırır.