B vitaminlerinden B1
B vitaminleri hepimizin bildiği gibi kalabalık bir aileyi oluşturuyor. İsimleri B1’den B12’ye kadar sıralanıyor. Ancak aradaki 4,8,10 ve 11 numaralı olanlar vücut için esansiyel olmadıkları anlaşılıp aileden çıkarılmışlar. Gelin bu ailenin fertleri ne işlere yarıyor kısaca bir göz atalım. B1 vitamini diğer adıyla tiyamin karbonhidrat metabolizması için önemlidir. Merkezi sinir sistemi enerji ihtiyacını karbonhidrat metabolizmasından karşıladığı için B1 vitamini eksikliğinden en çok etkilenen sistemdir. B1 vitamini eksikliği nöron adını verdiğimiz sinir hücrelerinin akson denilen uzantılarını kaplayan kılıfın aşınmasına ve yok olmasına sebep olur. Oysa sinir hücrelerindeki elektriksel uyarıyı kaslara, hormon salgılayan bezlere hatta diğer sinir hücresi ile haberleşmek üzere taşıyan bölüm bu uzantılardır.
B1 vitamini eksikliğinde bu işlem aksar. Ciddi nörolojik hastalıklar ortaya çıkabilir. Ayrıca kalp kasının da çalışması için gerekli enerji karbonhidrat metabolizması ile sağlanır. Burada bir yetersizlik olduğu zaman kalp kası iyi kasılamaz kalp yetersizliği ortaya çıkar. B1 vitamini eksikliği mide bağırsak sisteminde de bozukluklara neden olur. Ayrıca beriberi diye adlandırılan bir hastalığa da sebep olur. Bu hastalık iki türlü karşımıza çıkıyor. Birincisi yaş tip, vücutta yaygın ödem yani sıvı birikmesi ve kalp yetersizliği görülüyor. Kuru tipte ise ödem yok el, ayaklarda uyuşma karıncalanma, yürürken dengesizlik oluyor. Kronik alkol kullananlarda B1 vitamini eksikliğine bağlı hafıza problemleri, kişilik değişikliği, uyanıklık kusuru, halüsinasyonlar, ciddi psikolojik problemler, yürürken denge bozukluğu görülür.
Stres hızla tüketir
B1 vitaminine ihtiyacın artığı bazı durumlar vardır. Örneğin stres bu vitamini hızla tüketir. Fiziksel yorgunluk da vücut için bir strestir. Duygusal olarak da strese girildiğinde bu vitamine olan ihtiyaç artacaktır. Karbonhidrat açısından zengin beslenince B1 vitaminine olan ihtiyaç da artar. Yaş ilerledikçe özellikle de 65 yaş üstü bireylerde emilim yetersizliği ile B1 vitaminine ihtiyaç da daha fazladır. Bu arada suşi yemeyi sevenlere kötü haber çiğ balıkta bulunan tiaminaz enzimi B1 vitaminini (tiamin) inhibe ediyor. Alkol kullananlarda ve tanen içeren içecekler yani çay ve kahveyi bol tüketenlerde B1 vitaminin emilimi azalıyor. Yani böyle durumda alınan B1 vitamininin pek azı vücuda kazandırılabiliyor. Bu nedenle alınan dozu artırmak gerekiyor. Eksikliğinde depresyon, yorgunluk, dikkat azlığı, uykusuzluk, hazımsızlık, uyuşma, karıncalanma hissi, kuvvet azlığı, dengesizlik hatta kalp yetersizliği görülen bu vitamin tüm tahıllarda bolca mevcut. Ayrıca kabuklu kahverengi pirinç, mısır, çavdar, buğday, baklagiller, fındık, fıstık, ceviz, ay çekirdeği, et, süt yumurtada da bol miktarda bulunuyor.