Köylü patronlar geliyor
Kooperatifleşerek başarılı bir model oluşturan Tiresüt’ün öncülüğünde, üreticilerin ortak olacağı bir şirket kuruluyor. Sahip oldukları hayvan sayısı kadar şirkete ortak olacaklar. Şirket, peynir ve et tesisinin ardından biyogaz tesisi için de kolları sıvadı
Süt haftasındayız. Daha doğrusu önceki gün “Dünya süt günü” ydü bu hafta da çeşitli etkinlikler sürüyor.
Her yaşta sürekli süt içmemimiz gerektiğini böyle günlerde daha çok duyuyoruz. Çocuklar kemik gelişimi açısından süt içmeli. Kemikleriniz büyüdü bu kez, detoks ve sağlıklı yaşam için süt şart. Yaşlanınca Allah’ın emri kemik erimesine karşı süt içmek zorundayız.
Tamam içelim de, gittikçe pahallanan sütleri bu kadar çok nasıl içeceğiz ya da içtiğimiz sütler besleyici mi gerçekten ?
Ortada şöyle bir gerçek var; güvenilir markalardan bir litre ambalajlı süt fiyatı 2 liradan başlıyor. Biz çocukken birkaç bardak içtiğimiz sütü şimdi çocuğumuza birkaç parmak eksik ölçüde veriyoruz ki, sütü temkinli kullanalım. İşin garibi, süt fiyatları çok ucuzladığında, hatta üreticiler yollara sütlerini döktüğünde bile bizler afedersiniz, kazık fiyatlardan marketlerden sütü almaya devam ettik. Üreticinin alınterini daha iyi değerlendirmek ve daha çok süt tüketebilmek nasıl mümkün olacak ?
Onlar adlarına Tiresüt diyorlar, ben “Köylü AŞ” diyorum. Çünkü model bunun üzerine kurulu. 1967 yılında kendi sütümüzü kuralım fikri ile yola çıkan 5 çiftçinin oluşturduğu yapı bugün, bin 850 aktif ortağa ulaştı. Ürün aldıkları üreticiler ortakları oldu. Ortaklarından günde 150 ton sütü toplar ve işler hale geldiler.
4.5 milyon TL’lik mal varlığı
Son yıllardaki hızlı gelişmede, Kooperatif Başkanı Mahmut Eskiyörük’ün önemli etkisi var. Eskiyörük, Tireli bir çiftçi ailesinin çocuğu. Yakın gelecekte köylüleri ortak yapacağı bir şirketle peynir ve et üretimini. başlatacak. Ardından biyogaz tesisi kurulacak. Köylü ürettiği ürünün patronu olacak. Belli mi olur, belki yakında Köylü Holding olurlar ama ortaklar durumun o kadar da farkında değil. Zaten, hayvanların bakımı, süt sağımı ve depolama işinin çoğunu köylü kadınlar yapıyor, erkeklerin rolü sadece parasını almak.
Burada önemli olan, ülkenin bir dengeyi, başarılı bir örnek üzerinden net sorgulaması. Üretici de, gücünü birleştirerek, sanayileşebilir, üretimimini çağın koşullarına göre pazarlayabilir mi? En azından Tire Süt bunu gayet başarıyla yapıyor.
Ne diyelim, yolları açık olsun!
Ne kadarlık üretim yapıyorsunuz?
Günlük 150 ton sütü tamamen soğuk zincir altında topluyoruz. 35 tonu kendimiz işliyoruz, kalanını ise sanayiciye satıyoruz. 55 köyde merkezimiz var.
Neden süt fiyatları sürekli dalgalanıyor?
Rezalet diyebileceğim şekide fiyat dengesizliği yaşanıyor. Bunun en büyük nedeni rant elde eden spekülatörler. Sütü düşük fiyattayken peynir haline getirip mamul yapıyorlar. Sonra süt fiyatlarını yine aynı kişiler spekülatif artırıyor. Stoklayarak büyük paralar kazanıyorlar.
Bu dalgalanma üreticiye büyük zarar verdi...
Yaklaşık dört yıl önce bakanlık, süt yetiştiriciliğini çok cazip hale getirdi. Üretim arttı, arz fazlası süt oluştu. Bu kez, yem fiyatları yükseldi, maliyetler arttı ama süt fazlası nedeniyle fiyatlar düştü. Üretici ineğini kesmeye başladı. 250 bin inek kesildi. Bu arada üretici zorlandığı için bankalara da aşırı borçlandı. Kısa süre sonra ise bu durumun tam tersi oldu ve süt açığı oluştu. Fiyatlar tırmanmaya başladı. Yaşanan tüm olumsuzlukların faturasını hep köylü ödedi.
Bugün Türkiye’de süt fiyatları nedir?
Süt fiyatları 70 kuruş seviyesinde.
İdeal fiyat nedir?
Bu konuda tavsiye fiyatı 75 kuruş olarak saptadım. Fiyat yükseldiğinde ithalat artıyor, düştüğünde üretici eziliyor
Ambalajlı süt fiyatları nereye kadar inebilir?
Maalesef süt fiyatları düştüğünde bu raftaki ürünlere yansımıyor ki. Her ne kadar sanayici hedef alınsada en büyük rolü süper marketler oynyor. Marketler yasası çıkarılmadığı müddetçe piyasa düzeninin sağlanması mümkün değil.
Çözüm nedir?
Türkiye’de yıllık üretim 12 milyon ton olarak tahmin ediliyor, kayıtlı miktar ise 6 milyon ton. Bu kadar büyük kayıtdışılığın önüne ançak kooperatifleşme ile geçebiliriz. Küçük işletmeler birleştirilerek sanayileştirilmeli. Bu üretime sadece büyük şirketlerin, holdinglerin üstesinden kalkabileceği işler olarak bakılmamalı. Üretici de bal gibi bu işlerin üstesinden gelebilir.
Peynir ve et işleme tesisi hizmete giriyor
Süt konusunda önemli çalışmalar gerçekleştiren Tire Süt şimdi gücünü peynir ve et üretiminde de gösterecek.
Hayırlısı olsun büyük projelere giriyorsunuz..
Tire Organize Sanayi Bölgesi’nde süt ürünleri ile birlikte et işleme tesisimizi kuracağız. Yatırımı 2010’da tamamlamayı planlıyoruz. Bin 850 üyemizin etini de değerlendirmek istiyoruz. İlk etapta günde 100 ton peynir, günde 5 ton et üretimi planlıyoruz.
Sistem nasıl olacak?
Öncelikle Kırtepe köyünde ortak çiftlik kurarak hayvanlarımızı tek merkezde toplayacağız. Köyümüzü, tek işletme haline getirmeyi amaçlıyoruz. Köylümüz sahip olduğu hayvan sayısına oranla şirkete ortak olacak. Üst sınırı yüzde 10’la sınırlayacağız ki, yönetim sadece kooperatifte kalsın. Burada aynı zamanda eğitim merkezi de kuracağız. Hemen ardından biyogaz tesisi yapacağız.
Önce peynir üretimi mi başlayacak?
Evet, peynir üretimi için Kırsal kalkınma destekleri kapsamında projemiz onay aldı. Haziran ayında temelini atacağız, dört ay içinde üretime geçmeyi planlıyoruz.
Marka adı ne olacak ?
Her üretimimizin adı yine Tiresüt olacak.
Ürünlerin pazarlaması nasıl gerçekleştirilecek?
Öncelikle kooperatif ürün satış yerleri düşünüyoruz. Seferihisar Belediyesi, Bornova Belediyesi yer veriyor. Köy pazarları da kurarak, buralarda kendi ürünlerimizin dışında Ege Bölgesi’ndeki tüm kooperatiflerin ürünlerini satacağız. .Ayrıca hipermarketler yoluyla da tüketiciye ulaşacağız.
Tehlike çok büyük
Siz günlük süt üretiyorsunuz, uzun süreli UHT süte neden girmiyor sunuz?
Çünkü sağlıklı değil. Süt yüksek sıcaklıkta değerlerini kaybediyor.İçi boşalan bu sütün ömrü 6 aya kadar uzuyor. Pastörize edilerek soğuk zincirlerle günlük tüketilen süt yararlı ancak Türkiye bunu bilmiyor.
Günlük süt hem dağıtımı hem de tüketimi zor. Kullanmadınız ertesi gün çöpe at.
Hayır. Buzdolabında 3 gün muhafaza edilebiliyor. Biz bunu anlatmaya çalışıyoruz.
Siz bardakta da süt çıkarttınız ?
Bardakta sütü Türkiye’nin gündemine oturttuk. Süt içme alışkanlığının artması için birçok ülke “Okul Sütü” Projesi adı altında okullardaki öğrencilere her gün bir içimlik süt dağıtıyor. Okul Sütü Projesi’ne piyasadaki arz fazlası sütün eritilmesi olarak bakılmayıp, bir devlet politikası haline gelmeli. Bu konuda İzmir Büyükşehir Belediyesi, Türkiye’nin örnek belediyesi oldu ve kırsaldaki süt üreticisini de destekledi. 164 okulda 142 bin öğrencimize her gün süt dağıttık. İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne şükran borçluyuz.
Günlük sütün fiyatı nedir?
Ayran fiyatına süt satıyoruz, en ucuz olduğu konusunda iddialıyız. Çok yakında cam şişede organik pastörize günlük süte de başlayacağız.