Türkiye, küreselleşmenin etkisiyle iş gücü piyasasını yeniden şekillendiriyor. Geçtiğimiz hafta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından başta 12. Kalkınma Planı olmak üzere politika belgelerinde çizilen çerçeve, sektörel ve mesleki analizler, sektör temsilcilerinin talepleri, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri, idari kayıt ve veriler dikkate alınarak ihtiyaçlar doğrultusunda yabancı çalışma izinleri kriterleri güncellendi. Özellikle nitelikli yabancı iş gücünün ülkeye kazandırılması ve Türkiye’nin küresel rekabette geri kalmaması adına yapılan söz konusu düzenlemeler, iş gücü piyasasındaki dengeler açısından da son derece önemli.
Bu güncellemelerin temelinde, Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu iş gücünün öncelikli olarak yerli iş gücünden karşılanması yer alıyor. Ancak yerli iş gücünün yetersiz kaldığı durumlarda, uluslararası iş gücünün tamamlayıcı etkisinden faydalanılması planlanıyor. Bu düzenlemelerle Türkiye, bir yandan yerli istihdamı korurken diğer yandan nitelikli yabancı iş gücünü ülkeye çekmeyi hedefliyor. Bugünkü yazımda yabancı çalışma izni kriterlerindeki değişiklikleri ve yenilikleri ele almaya çalışacağım.
- Yüksek Düzeyde Satış Yapan İşyerleri: Öne çıkan değişikliklerden ilki, yüksek düzeyde satış yapan işletmelere yönelik istihdam kriteri muafiyeti. Net satış tutarı 50 milyon TL’yi geçen iş yerleri, 5 yabancı çalışanı istihdam ederken yerli iş gücü oranına uymak zorunda olmayacak. Bu, büyük şirketler için ciddi bir kolaylık getiriyor.
- Nitelikli Yatırımcılar: Yatırımcılara yönelik ciddi teşvikler söz konusu. 100.000 doları ve üzeri sermaye payı olan yabancı yatırımcılar, istihdam kriteri muafiyetinden faydalanacak. Türkiye, bu hamleyle hem yüksek teknoloji gerektiren işler hem de büyük yatırımcılar için kapılarını daha da aralıyor.
- Turizm Sektörü: Özellikle turizm ve sağlık turizmi sektörleri için de önemli esneklikler getirilmiş. Turizmde uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde çalışacak yabancılar, belirli koşulları sağladıklarında yerli iş gücü istihdam etme zorunluluğundan muaf tutulacak.
Bu bakımdan, turizm sektöründe faaliyette bulunan ve ÇSGB tarafından aranan koşulları karşılayan işyerlerinde, uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde istihdam edilecek yabancılar adına yapılan çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde, en az on Türk vatandaşı çalıştırılması halinde ayrıca istihdam kriteri aranmayacak. Bununla birlikte, sektörde faaliyette bulunan turizm işletmesi belgesi sahibi turizm işletmeleri bünyesinde sözleşme ile faaliyet gösteren işletmelerde (kuaför, kuyumcu, deri, halı, tekstil vb.) çalışacak yabancılar adına yapılan çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde en fazla iki yabancı için istihdam ve mali yeterlilik kriterleri de aranmayacak.
Sağlık turizmi alanında faaliyet gösteren ve yetkilendirilmiş aracı kuruluşlarda çalışacak yabancılar adına yurt içinden yapılan çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde en fazla beş yabancı için istihdam ve mali yeterlilik kriterleri aranmayacak.
Kayıtlı istihdam sağlayacak
- Bilişim Sektörü: Bir diğer önemli adım ise bilişim sektörüne yönelik. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, bilişim sektöründe uzmanlaşmış yabancı iş gücüne ihtiyaç duyduğunu kabul ederek bu alandaki istihdam ve mali yeterlilik kriterlerini yeniden düzenledi. Bu kapsamda, bilişim sektöründe faaliyet gösteren şirketlerde çalışacak yabancılar için istihdam ve mali yeterlilik kriterleri aranmayacak.
- Ev Hizmetlerinde Kolaylık: Düzenlemenin önemli bir diğer ayağı, bakım ekonomisi. Bu açıdan, çocuk, engelli veya yaşlı bakımı ile hasta refakati işlerinde çalıştırılacak yabancılar bakımından işverenin yabancı istihdamı için gelir düzeyinin belgelendirilmesinde aile bağı bulunan diğer kişilerin gelirlerinin de dikkate alınması (sponsor olması) uygulamasına geçilmiş olduğu görülüyor.
- Türkiye TechVisa Programı: Teknolojiye yönelik bir başka adım da Türkiye TechVisa Programı. Bu program, teknoloji alanında kritik uzmanlıklara sahip yeteneklerin Türkiye’ye çekilmesi için tasarlandı.
Yabancı iş gücüyle ilgili düzenlemelerin bir diğer önemli hedefi de kayıtlı istihdamın artırılması. Son beş yıl içinde üç yıl yasal olarak Türkiye’de kalan yabancılar için istihdam ve mali yeterlilik kriterlerinde kolaylıklar sağlanıyor. Bu sayede hem yabancı iş gücünün kayıt altına alınması hem de iş gücü piyasasında daha düzenli bir yapı oluşturulması planlanıyor.
