SORU: Babam geçen yıl çalıştığı şantiyede iş arkadaşlarından birisi tarafından öldürüldü. Askerde olduğum için ölüm nedenini sonradan öğrendim. Kavganın erken paydos nedeniyle çıktığını söylediler. 22 yaşındayım, şehir dışında üniversite okumaya başladım. Annem çalışmıyor, ne gibi yardımlar alabilirim?
CEVAP: Babanızın başına gelen olay işyerinde gerçekleştiği için sosyal güvenlik hukuku açısından iş kazası sayılmaktadır. Bunun sonucu olarak tarafınıza sigorta yardımları yapılacaktır. Bu yardımlardan ilki cenaze ödeneği olup 2015 yılı için bu tutar 449 TL’dir. İş kazası sonucu ölümlerde herhangi bir ek şart aranmadan bu para verilmektedir. İkinci yardım olaraksa tarafınıza ölüm geliri bağlanacaktır. Ölüm geliri babanızın yıllık kazancının yüzde 70’i üzerinden hesaplanacak anneniz evlenmediği sürece kendisine hesaplanan gelirin yüzde 50’si, size ise hesaplanan gelirin %25’i bağlanacaktır. Erkek olmanız nedeniyle üniversitede okuduğunuz için 25 yaşınıza kadar çalışmamanız şartıyla bu gelir ödenecektir. Annenizin tekrar evlenmesi halinde sizin yüzde 25’lik oranınız yüzde 50’ye çıkacaktır.
İşverene tazminat davası
Babanızın en az beş yıldan beri sigortalı olması ve en az 900 gün adına prim bildirilmiş olması halinde ölüm gelirine ek olarak ölüm aylığı da alabileceksiniz. Bu aylık da 25 yaşınıza kadar çalışmamanız ve üniversitede okumanız şartıyla ödeniyor. Ölüm geliri ile birlikte ölüm aylığına hak kazandığınızda yüksek olanın tamamı, diğerinin yarısı size verilecektir.
Size verilen bu gelir ve aylıkların bütün zararınızı karşılamadığı durumlarda babanızın işverenine karşı maddi ve manevi tazminat davası da açabilirsiniz. İşverene karşı açılan maddi ve manevi tazminat davalarında, sosyal güvenlik hukukundan farklı olarak işverenin meydana gelen kazada kusurlu olması gerekmektedir.
Önlem alınmadıysa...
Kazanın işyerinde meydana gelmesi tek başına yeterli değildir. Bunun anlamı işverenin ancak işyerindeki iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uymadığı hallerde bu tazminatların ödeneceğidir. İş sağlığı ve güvenliği önlemleri çok geniş bir yelpazede olmakla birlikte bu tür kavga olaylarında özellikle çalışma sürelerine, işverenin çalışanlar üzerinde baskı yaratıp yaratmadığına ve kavgayı yatıştıracak, tarafları uzaklaştıracak güvenlik önlemlerini alıp almadığına bakılmaktadır.
Eğer işveren uzun çalışmalar yaptırıyorsa, kanunen çalışılması gereken süreleri aşıyorsa, çalışanlara karşı davranışlarında aşırı stres yaratacak ya da ölçüyü aşacak baskılar yaratıyorsa ya da işyerinin güvenliğini sağlamaya yönelik önlemler almadıysa kusurlu olarak kabul edilecektir. Bu şekilde bir kusurun varlığı tespit edilirse mahkeme sigorta yardımlarıyla karşılanmayan diğer maddi zararlarınızın ve manevi zararlarınızın ödenmesine karar verecektir.
Psikolojik yorgunluk
Yargıtay da uzun süreler çalışan işçilerin “bedensel yorgunluklarının yanı sıra psikolojik olarak da yorulacaklarını, tahammül sınırlarının azalacağını, bu durumun yani aşırı çalıştırmanın da işçilerin kavgaya karışmasının” nedeni olacağını kabul etmiş, böyle bir durum varsa işverenin maddi ve manevi tazminat ödemesi gerektiğine karar vermiştir (Y21HD, 19.11.2013, 1744/21194). Babanızın durumunda özellikle bu durumun araştırılması gerekiyor. Burada dikkat etmeniz gereken nokta tazminat davası açmak istiyorsanız olayın meydana gelmesinden itibaren 10 yıl içinde bu davayı açmanız gerekiyor aksi takdirde bu hakkınızı kaybedersiniz.