Hastalık durumunda çalışanların işe gitmesi zorlaşıyor. Pandemiden de hatırlanacağı üzere bazı hastalıkların iyileşme süreci uzun sürebiliyor. Bulaşıcı hastalıklarda çalışanın çalışma arkadaşlarını riske sokmaması da önemli. İyileşme süreci için evde istirahat gerekiyor. Bu durumda hastalanan çalışanın devamsızlığının nedenini kanıtlaması gerekiyor. Bunun da yolu, sağlık raporu almak. Çalışanın, raporu işverenine verememesi halinde, devamsızlık mazeretsiz olarak kabul ediliyor. Zaman zaman işverenler tarafından dile getirilen sıkıntılardan biri de çalışanların sık sık rapor alması. Bu durum, çalışma düzeni açısından sorunlara yol açabiliyor. Ancak raporlu olduğu dönemde çalışanın işyerinde çalışmaya devam etmesi de idari para cezasına konu olan bir durum.
Rapor parası nedir?
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından hastalık sigortası kapsamında sigortalılara raporlu olduğu günler için geçici iş göremezlik ödeneği ödeniyor. Hastalanan ve bunu istirahat raporu ile belgeleyen sigortalılara istirahatlı oldukları günler için ödenen geçici iş göremezlik ödeneği, çalışanlar arasında çoğunlukla ‘rapor parası’ olarak biliniyor. Rapor parası ile sigortalının hastalık nedeniyle çalışamadığı günlerde gelir kaybına uğramasının önlenmesi amaçlanıyor.
Rapor parası, SGK tarafından yetkilendirilmiş hekim veya sağlık kurulları tarafından verilen sağlık raporuna bağlı olarak ödeniyor. Yetkisiz hekim ve kurumlardan rapor alınırsa SGK tarafından rapor parası ödenmiyor.
Paranın miktarı
Rapor parasının miktarı, ayakta tedavilerde sigortalının günlük kazancının üçte ikisi, yatarak tedavilerde ise yarısı kadar. Yani raporlu çalışan, hastanede yatıyorsa daha az, evinde istirahat ediyorsa daha çok rapor parası alıyor. Yüksek ücretli çalışana ödenen rapor parası da daha yüksek oluyor
Ne kadar süre ödenir?
SGK, raporlu olunan sürenin üçüncü gününden itibaren rapor parası ödemeye başlıyor. Yani, 5 günlük rapor almış olan bir çalışana raporlu olduğu 3’üncü, 4’üncü ve 5’inci gün için toplamda 3 günlük rapor parası ödeniyor. Ancak 2 günlük rapor alan bir çalışana rapor parası ödenmiyor. Bunun yanında, çalışanın iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremez durumda olması (raporlu olması) durumunda, raporlu olduğu bütün günler için rapor parası ödeniyor. Böylece, iş kazası nedeniyle istirahat raporu alan çalışanın herhangi bir gelir kaybına uğraması önlenmiş oluyor.
Para nereden alınır?
Çalışanın raporunu işverene sunması ve işverenin de raporu 5 gün içinde e - rapor sistemine girmesinden sonra SGK sistemine düşen rapor inceleniyor ve onay veriliyor. Söz konusu onayın ardından PTT’ye ödeme talimatı gönderiliyor. Çalışana da kısa mesaj aracılığıyla bilgi veriliyor. Sonrasında da çalışan gidip rapor parasını alabiliyor. Rapor parasının 2 ay içerisinde alınmaması durumunda söz konusu tutar SGK’ya iade ediliyor.
Rapor sonrası işe dönüş
Çalışanın hasta olduğu döneme ilişkin olarak verilen istirahat raporlarında, rapor bitim tarihinde sigortalının çalışabileceği veya işbaşı yapmayıp tekrar kontrol için muayene olması gerektiği belirtiliyor. Bu açıdan, raporlu işçiye rapor bitim tarihinde işbaşı verilmiş ise çalışmaya başlaması gerekiyor. Ancak kontrol ibaresi belirtilmiş ise hekim tarafından tekrar muayene edilen çalışanın, çalışamaz raporunu kapattırması ve işbaşı tarihi alması gerektiği unutulmamalı.
Raporlu çalıştırılamaz
İstirahat raporu alan çalışana SGK tarafından rapor parası ödenebilmesi için çalışanın raporlu olduğu sürede çalışmamış olması ve işveren tarafından e - bildirge sisteminde çalışanın çalışmadığı günler için eksik gün nedeni olarak “01 - İstirahat” seçeneğinin işaretlenmiş olması gerekiyor. Bu şekilde, SGK söz konusu çalışan için “çalışmadı” bildiriminin yapıldığını kabul ederek kişiye rapor parasını ödüyor.
2.502 TL cezası var
Çalışanın istirahat raporu süresinde çalıştığı tespit edilirse, çalışana SGK tarafından bu günler için iş göremezlik ödemesi yapılmaz. Ancak bu durumdan SGK’nın haberi yoksa, yani işveren istirahatli olduğu süre içinde çalışan kişi için “çalıştı” bildirimini yapmazsa, SGK sigortalının raporlu olduğu süre içinde çalışmadığını kabul ederek, raporlu görünen çalışana rapor parası ödemeye devam eder. Bu durumda, söz konusu tutar yersiz ödeme kapsamında kanunî faizi ile birlikte geri alınır.
Böyle bir durum tespit edildiğinde, işverene idari para cezası da uygulanıyor. Buna göre, kişinin raporluyken çalıştığını SGK’ya bildirmeyen işverene, bu bildirimi yapmaması nedeniyle brüt asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezası kesiliyor. Bu tutar da 2022 yılı için 2 bin 502 TL. Dolayısıyla, istirahat raporu alan çalışanın istirahatli olduğu süre zarfında çalışması durumunda, işverenin söz konusu kişinin çalıştığını SGK’ya bildirmesi gerekiyor.
