Nasıl isteğe bağlı iştirakçi oluruz?

İsteğe bağlı sigortalılık yaptıranlar emeklilik koşullarının daha zor olması nedeniyle azaldı. Ancak memurlar yani 4/c’li sigortalılar için önemli bir istisna var. Belirli süre memurluk yapanlar, isteğe bağlı iştirakçi olarak kendi primini ödeyip emekli sandığı mensubu olarak emekli olabiliyor. İşte detaylar...

1 Ekim 2008 sonrası sosyal güvenlik sisteminde çok önemli değişiklikler yaşandı. Bunlardan biri de isteğe bağlı sigortalılıktaydı. Buna göre bu tarihten önce kişi isterse SSK’lı, isterse Bağ-Kur’lu isterse Emekli Sandığı’na tabi olarak isteğe bağlı sigortalı oluyordu. Fakat sosyal güvenlik reformu sonrası isteğe bağlı sigortalılar 4/b’li yani Bağ-Kur’lu olarak değerlendiriliyor.

Bağ-Kur’lu olarak değerlendirilme ve emeklilik koşullarının daha zor olması nedeniyle, isteğe bağlı sigortalılık yaptıranlar azaldı. Cebinden prim ödeyerek sigortalı olan kişilerin emeklilik için 9.000 gün prim ödemesi zorunluluğu ve emekli olacakları zaman bağlanacak aylığın görece sigortalı (SSK) ve memurlara göre düşük olması bu azalmanın temel nedeni.

Şartları neler?

İsteğe bağlı sigortalılık konusunda önemli bir istisna, memurlar yani 4/c’li sigortalılar için söz konusu. Belirli bir süre memur olarak çalışmış kişiler, gerekli şartları sağlamaları halinde isteğe bağlı iştirakçi olarak kendi primlerini ödeyerek emekli sandığı mensubu olarak emekli olabiliyorlar. İsteğe bağlı iştirakçi olabilmek için bazı şartlar var:

1-) İsteğe bağlı iştirakçi olarak prim ödemek isteyenlerin en az 10 yıl memur olarak bir fiil çalışmış olması,

2-) 5434 sayılı Kanun’a tabi görevlerinden istifa ederek ayrılmış olması,

3-) Sosyal güvenlik kuruluşlarından birinden emekli aylığı bağlanmamış olması,

4-) Sosyal güvenlik kuruluşlarından birine tabi çalışıyor olmaması gerekmektedir.

Yani en az 10 yıl bir fiil memur olarak çalışmış, görevinden kendi isteği ile ayrılmış olan, emekli olmayan ve başka bir işte çalışmayan memurlar isteğe bağlı iştirakçi olarak prim ödeyebilir ve emekli olabilirler.

AMİRLE SORUN YAŞAYANA, İŞİ RİSKLİ OLANA İMKÂN SAĞLAR

İsteğe bağlı iştirakçilik, görev yaptığı devlet dairesinde amiri ile ciddi sorun yaşayanlar, riskli ve tehlikeli bir iş yürütmekte olan devlet memurlarına dışarıdan prim ödeyerek memur olarak emekli olma imkânı tanıması açısından önemli.  Özellikle askerler, polisler ve öğretmenlerin bu hakkı kullandıklarını görüyoruz.

Kim yararlanamaz?

1 Ekim 2008 sonrası ilk kez memur olanlar, 5510 sayılı yeni sosyal güvenlik kanununa tabi oldukları için, 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu uyarınca düzenlenmiş isteğe bağlı iştirakçilikten yararlanamazlar.

Bu nedenle 1 Ekim 2008’den önce ilk kez memur olmuş, en az 10 yıl memurluk yapmış, memurluktan atılmamış, memurluktan ayrıldıktan sonra SSK’lı veya Bağ-Kur’lu olarak çalışmamış ve en geç 6 ay içinde SGK’ya başvurmuş kişilerin isteğe bağlı iştirakçi olması mümkündür.

GENEL SAĞLIK SİGORTASI İÇİN PRİM YATACAK MI?

Keseneklerini (primlerini) dışarıdan kendisi ödeyerek, devlet memuru şartlarıyla emekli olmak isteyenlerin ödeyecekleri kesenek miktarı, memuriyetten ayrıldıkları zamanki kadrolarının karşılığı olan dereceye göre belirlenir. Kendi cebinden kesenek ödeyenlere her yıl bir kademe, her üç yıl içinse bir derece verilir. İsteğe bağlı iştirakçi olacaklar, toplam yüzde 36 oranında prim ödemek durumundalar. Buna ek olarak sağlık hizmetlerinden yararlanmak için yüzde 12 oranında genel sağlık sigortası primi ödemeleri de gerekiyor.

6 ayda başvuru

İsteğe bağlı iştirakçi olabilmek için memuriyetten ayrıldıktan sonra en geç 6 ay içinde SGK’ya başvurmak zorunluluğu var. Memuriyetten ayrıldıktan sonra 6 ay içinde SGK’ya başvurmayanlar isteğe bağlı iştirakçi olma haklarını kaybediyorlar. Bununla birlikte isteğe bağlı iştirakçiler keseneklerini toplu veya aralıklı olarak 6 aydan daha uzun süre ödemezlerse, iştirakçilikleri sona eriyor.

MEMURLUKTAN ÇIKARILAN HAKTAN YARARLANAMAZ

İsteğe bağlı iştirakçiliğin devam etmesi için en önemli şartlardan birisi memurluktan atılmamış, istifa ederek ayrılmış olmaktır. Memurluktan atılanlar, memur olmak için gerekli şartları kaybedenler isteğe bağlı iştirakçilikten yararlanamazlar.

İkramiye durumu

Ayrıca, kendi keseneklerini ödeyerek emekli olacak memurların en az 10 yıl memurluk yapmış olmaları şart. 10 yıldan daha kısa süre memur olarak görev yapanlar iştirakçiliklerini devam ettiremezler.

Dışarıdan prim ödeyerek, çalışmadan devlet memuru şartlarıyla emekli olmak isteyenlerin kendi ceplerinden ödeyecekleri kesenekler, emekli ikramiyesinin hesabında dikkate alınmaz. İsteğe bağlı iştirakçilikte ödenen primler emekli ikramiyesini artırmaz. Emekli ikramiyesi, istifa etmeden önceki çalıştığı süreye göre hesaplanır.

Örneğin, 15 yıl çalışıp emeklilik için gerekli sürenin geri kalanını kendi cebinden kesenek ödeyerek tamamlayan bir memurun emekli ikramiyesi 15 yıl üzerinden hesaplanarak kendisine ödenir.