İşsizlik Sigortası Fonu’ndan sağlanan tek yardım işsizlik parası değil. Fondaki paranın bir bölümü işyeri kapanan veya işvereni iflas eden işçilerin belirli bir süre ücretlerinin ödenmesi için kullanılır. Özelleştirme sonrası işini kaybedenlere iş kaybı tazminatı ödenir ve kısa çalışma ödeneğinin finansmanı da fondan sağlanır. Ancak bu yardımlar, işveren ve işsizler tarafından fazla bilinmiyor.
Ücret Garanti Fonu, işverenin konkordato ilan etmesi, aciz vesikası alması, iflası veya iflas ertelemesi kararı alması nedeniyle ödeme güçlüğüne düştüğü hallerde, işçilerin ücretlerinin ödenebilmesi için kurulmuş bir fon. Fon, işçilerin ücretlerini işverenin işyerini kapatması veya ödeme güçlüğüne düşmesi halinde koruma altına alan bir mekanizma. Fon sayesinde işçiler, son üç aylık ücretlerini İşsizlik Sigortası Fonu’ndan alabilirler.
Ücret Garanti Fonu, işsizlik sigortasına işverenlerce işsizlik sigortası primi olarak ödenen primlerin toplamının yüzde 1’i ve bu primlerin değerlendirilmesinden oluşan toplam rakamdan oluşur.
Aynı ücret ödenir
İşverenin konkordato ilan etmesi, aciz vesikası alması, iflası veya iflas ertelemesi kararı alması nedeniyle ödeme güçlüğüne düştüğü hallerde devreye giren Ücret Garanti Fonu’ndan işçiye, prime esas kazanç üst sınırını aşmamak kaydıyla SGK’ya bildirilen rakam üzerinden ücretleri ödenir. Yani, işçinin maaşı neyse, Ücret Garanti Fonu’ndan ödenecek rakam da odur. Maaşın prime esas kazanç üst limitini geçmesi halinde en fazla üst limit kadar ödeme yapılır. 2016’da üst limit aylık 10.705 TL olduğu için maaşı bunun üzerinde olanlara bu tutar kadar ödeme yapılabilir.
Ücret Garanti Fonu’ndan işyeri kapanan herkes yararlanamaz. Bazı şartlar söz konusudur. İşçinin, işverenin ödeme güçlüğüne düştüğü tarihten önceki bir yıl içinde aynı işyerinde çalışmış olması gerekir.
En fazla 3 maaş
İşçilere en fazla üç aylık ücretleri için ödeme yapılır. İşveren altı aydır maaş ödeyemiyor olsa bile fondan işçilere en fazla üç ay için ödeme yapılabilir. Bunun üzerindeki süreler için işçilere ücret ödenmez.
Ücret Garanti Fonu’ndan yararlanmak isteyen işçiler, İŞKUR’a şu belgelerle başvurabilir:
- Aciz vesikası alınması durumunda, icra dairesinden alınan aciz vesikası veya hacze kabil mal bulunmadığına ilişkin haciz tutanağı ve işveren tarafından düzenlenen işçi alacak belgesi.
- İflas durumunda, mahkemece verilen iflas kararı veya iflas kararının ilan edildiğini gösteren belge ve iflas dairesi veya iflas idaresi tarafından onaylanan işçi alacak belgesi.
- İflas ertelemesi durumunda, mahkemece verilen iflasın ertelenmesi kararı veya iflasın ertelenmesinin ilan edildiğini gösteren belge ve kayyım tarafından onaylanan işçi alacak belgesi.
- Konkordato durumunda, mahkemece verilen konkordato mühlet kararı veya konkordato mühlet kararının ilan edildiğini gösteren belge, konkordato komiseri veya konkordato tasfiye memuru tarafından onaylanan işçi alacak belgesi.
Şartları kolaylaştırmalı
2015’te Ücret Garanti Fonu’ndan 5 bin 547 kişiye toplam 16 milyon TL ödeme yapılmış. İşsizlik sigortası fonu giderleri içerisinde Ücret Garanti Fonu’ndan yapılan ödemelerin oranı yüzde 1’inden bile düşük. Bunun nedeni, pek çok işverenin Ücret Garanti Fonu’ndan haberdar olmaması. Ayrıca, fondan yararlanmak için işverenin ödeme güçlüğünün belirlenmesi kriterlerinin işverene diğer konularda zorluk çıkarması da fondan daha fazla kişinin yararlanmasını engelliyor. Hem ödeme güçlüğünün ortaya konmasında daha farklı kriterlerin belirlenmesi, hem de son bir yıldır bu işyerinde çalışıyor olma koşulunun esnetilmesi ile daha fazla kişinin fondan yararlanması sağlanabilir. Özellikle dünya ve Türkiye ekonomisinin zorlanacağı bir döneme girilirken bu konuda yapılacak değişiklikler işçilerin ücret alacaklarının garantiye alınması adına önemli olacaktır.
