İşte Güvenlik (3)
Yazı dizimizin son gününde işverenlerin işyerinde alması gereken tedbirler ve kurması gereken organizasyon ile ilgili detayları paylaşmaya devam ediyoruz. Pek çok işveren işyerinde iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmek zorunda olduğunu dahi bilmiyor. Bununla birlikte, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirme yükümlülüğü henüz başlamamış işyerlerinde bile yapılması gereken pek çok iş var.
Nasıl görevlendirilir?
Bugün itibarıyla 50’den az çalışanı bulunan az tehlikeli işyerleri ve kamu kurum ve kuruluşları dışında bütün işyerlerinin iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmesi gerekiyor. İşverenler bu görevlendirmeyi üç şekilde yapabilir. Mevcut çalışanlardan iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi sertifikası bulunanlar arasından görevlendirme yapılması mümkündür. Bu nitelikte bir çalışan bulunmuyorsa işveren Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri’nden (OSGB) iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi hizmeti satın alabilir. Üçüncü yol ise işverenin gerekli sertifikalara sahip olması halinde kendisinin bu hizmetleri yerine getirmesidir.
Atamalar KATİP’ten
İşverenler iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmelerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın hazırladığı İSG KATİP sistemi üzerinden gerçekleştirmek zorunda. İSG KATİP üzerinden gerekli süreçler izlenerek atama yapılması gerekiyor. Aksi taktirde görevlendirme yapılmamış sayılıyor. Diğer yandan, işyerinde mevcut çalışanlar içerisinden görevlendirme yapılması durumunda iş sözleşmesinde revize yapılması da şart. Eğer işveren OSGB ile anlaşmışsa, bu durumda OSGB ile sözleşme imzalaması ve periyodik olarak görevlendirmelerin yapılmış olduğunu kontrol etmesi gerekiyor. Aksi taktirde, iş güvenliği uzmanının OSGB’den ayrılmış olması halinde atama yenilenmeyebilir. Bu durumda da işveren idari para cezası ile karşılaşabilir.
İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmeyen işveren yüksek tutarlı idari para cezası ile karşılaşmaktadır. 100 çalışanı bulunan çok tehlikeli sınıftaki bir işyeri, iş güvenliği uzmanı görevlendirmemenin cezası olarak 19 bin 533 TL ödemek zorunda.
Görev vermeyen yanar
İşyeri hekimi de görevlendirmemenin idari para cezası olan 19 bin 533 TL ile birlikte idari para cezası 40 bine yaklaşıyor. Tespitten sonra halen görevlendirme yapılmazsa bu ceza her ay için yenileniyor. Dolayısıyla, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmemekte ısrar eden işveren çok ciddi cezalarla karşı karşıya kalıyor. Tehlikeli sınıfta yer alan bir berber dükkanı da iş güvenliği uzmanı görevlendirmemesi halinde 8 bin 138 TL idari para cezası ile karşılaşıyor. İşyeri hekimi görevlendirmemenin cezası ile birlikte rakam 16 bini geçiyor. Bu nedenle, küçük-büyük demeden kapsamdaki bütün işyerlerinin bir an önce görevlendirme yapmaları gerekiyor. Yoksa, özellikle küçük esnaf kepenk kapatmak zorunda kalabilir.
Önemli olan bilinç
Türkiye, iş sağlığı ve güvenliği alanında hukuki çerçeve olarak yeterlilikleri sağlıyor. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, ILO normlarını hayata geçiren, pro - aktif önleyici yaklaşımı benimseyen bir kanun. Ancak iş sağlığı ve güvenliğinde hukuki çerçeveden daha önemli olan bilinç ve kültür. Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği bilinci ne yazık ki oluşmuş değil. İşverenlerin ‘maliyet’ odaklı yaklaşımı adım atılmasını engelliyor. Buna karşılık, işçilerin de iş sağlığı ve güvenliği kültürü edinmeleri gerekiyor. Kurulan yeni yapının oturması ve işlemeyen sistemlerin revize edilmesi ile birlikte iş sağlığı ve güvenliği bilincinin oluşturulması sonrası ancak iş kazalarının engellenmesi mümkün olabilir. Bu nedenle, iş sağlığı ve güvenliği konusunda gidilecek çok yolumuz olduğu söylenebilir.
Görevlendirme yetmez
50’den az çalışanı bulunan az tehlikeli sınıftaki işyerleri ve kamu kurumlarının 1 Temmuz 2016 tarihinde başlayacak iş güvenliği uzmanı görevlendirme zorunluluğu torba kanunla 1 Temmuz 2017’ye ertelendi. Ancak ertelenen yalnızca iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirme yükümlülüğü. Bunun dışında, işyerinde yürütülmesi gereken faaliyetler ile ilgili bir erteleme yok. Az tehlikeli işyerlerinden 50’den az çalışanı bulunanlar ve kamu kurumlarının bu süreçte risk değerlendirmesi ve acil durum eylem planı yapması, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerine başlanması, çalışan temsilcisi seçilmesi, iş sağlığı ve güvenliği kurullarının oluşturulması gibi yükümlülükleri bulunuyor. Bu nedenle ‘iş güvenliği uzmanım yok nasıl yapacağım’ demeden işyerinde tedbir almaya başlamak gerekiyor.
Bakanlık rehber hazırladı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın bu konuda hazırlamış olduğu risk değerlendirmesi rehberleri var. Bu rehberler risk değerlendirmelerinin nasıl hazırlanacağını ve hangi risklere karşılık hangi tedbirlerin alınacağını ifade ediyor. Farklı işyerleri için hazırlanmış rehberler eşliğinde pek çok küçük esnaf kendi işyerinin risk değerlendirmesini yapabilir. İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi göreve başlayınca hazırlanan risk değerlendirmesi tekrar gözden geçirilerek revize edilebilir.