Bugün küresel anlamda en büyük işsizlik riskiyle karşı karşıya olan gruplardan biri gençler. Türkiye’de de ne yazık ki genç işsizliği rakamları genel işsizlik oranlarının iki katı düzeyinde seyrediyor. Bu durumun, yani gençlerin daha yüksek işsizlik riski taşımasının çok sayıda nedeni var. Bu nedenlerden biri de gençlerin iş tecrübelerinin yetersiz olması. Genç işsizlerin büyük bir bölümü ilk kez iş arayanlardan oluşuyor. Dolayısıyla, deneyimsiz gençlerin kendilerine uygun bir iş bulması için gereken süre uzun olabiliyor.
Öte yandan, iş tecrübesi eksikliği genç işgücünün işe alınmasının firma için maliyetli olarak görülmesine de neden oluyor. Çok sayıda işveren yeni mezun gençlerin firmaya katkı sağlamaya başlamasının yoğun bir eğitim süreci sonucunda olabileceğini düşünüyorlar. Ancak bu da kendileri için bir maliyet yaratacağından gençleri işe almak noktasında gönülsüz davranabiliyorlar. Bu bakımdan, öğrencilerin okul döneminde kazandıkları iş tecrübesi son derece önemli.
Ortak eğitim
Benim de akademik kadrosunda yer aldığım Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi (TOBB ETÜ) bu anlamda oldukça başarılı bir öğrenim programı yürütüyor. TOBB ETÜ her öğrenim yılı güz, bahar ve yaz olmak üzere üç dönemden oluşuyor. Türkiye’de başka hiçbir üniversitede uygulanmayan bu farklı dönem düzeninin amacı ise öğrencilerin lisans derecelerini almadan önce elde edecekleri iş deneyiminin süresini artırmak.
TOBB ETÜ tarafından uygulanan “Ortak Eğitim” yönteminde öğrenciler mezun olmadan önce üç kez ortak eğitime gidiyor ve bu sayede daha öğrenciyken 1 yıla yakın iş deneyimi kazanmış oluyorlar. Dolayısıyla, bu model öğrencilerin öğrenimleri sırasında kazandıkları iş tecrübesi yoluyla mesleki gelişmelerini pekiştiren bir eğitim stratejisi ortaya koyuyor.
1 yıllık iş tecrübe
Öğrencilerin üniversite eğitimlerinin ikinci yılından itibaren 3 defa 3.5 ay süreyle iş yerlerinde çalışmalarına dayanan program, toplamda yaklaşık 1 yıllık iş deneyimiyle mezun olmalarını sağlıyor. Bu yöntem, işe alım sürecinde iş tecrübesinin çok sayıda işveren tarafından temel kriterlerden biri olarak görüldüğü işgücü piyasasında TOBB ETÜ mezunlarının iş bulma olasılıklarını önemli ölçüde artırıyor. Öyle ki istihdam edilebilirliğin araştırıldığı pek çok saha çalışması Türkiye işgücü piyasasında istihdam edilebilirliği belirleyen temel faktörlerin başında “iş tecrübesinin” olduğunu gösteriyor. Bu bakımdan da TOBB ETÜ öğrencileri belki akranlarına göre daha az tatil yapıyorlar ancak 4 yıllık öğrenim sürelerini daha verimli kullanmış oluyorlar.
Güncel programlar
TOBB ETÜ’de uygulanan ortak eğitim yöntemi, öğrencilerin iş deneyimiyle mezun olmaları için üniversite-iş dünyası iş birliği esasına dayanan bir eğitim anlayışını ortaya koyuyor. Bu bakımdan, derslerde öğrendiği güncel bilgileri iş hayatında uygulayan öğrenciler aynı zamanda ortak eğitimde elde ettikleri deneyimleri üniversiteye aktararak eğitim programlarının güncel kalmasını da sağlıyorlar. Bu iş birliği hem öğrencinin hem de öğrenci aracılığıyla üniversitesinin ve çalıştığı kurumun gelişmesine katkı sunuyor.
Referans kazanma, yeteneği fark etme, zamanı yönetme
Üniversite eğitimi döneminde çalışmanın şüphesiz ki öğrenciler için çok sayıda faydası da var. Bu faydalar öğrenci çalışma hayatının nasıl yürüdüğünü görmesi, tecrübeli kişilerle tanışma ve onlarla çalışma imkânını bulması, bu sayede de mezun olduktan sonra iş arama sürecinde etkili olabilecek referanslar kazanması, zamanı yönetmeyi öğrenmesi, kendi kendini tanıması ve yeteneklerinin farkına varması şeklinde sayılabilir. Özellikle son saydığım fayda açısından, ortak eğitim programı sayesinde edinilen iş tecrübesinin öğrencilerin mesleğe ilişkin kendilerine bir kariyer planı çizmelerinde, yani bir yol haritası çıkarmalarında ve hangi dallara yöneleceklerini belirlemelerinde önemli etkisi olacaktır.