İş gücünü azaltmak isteyen işverenlerin ilk aklına gelen kişiler, emekliliğini hak etmiş halen çalışmaya devam eden işçiler oluyor. Peki emekliliğe hak kazanma bir fesih nedeni olabilir mi? Emekliliği hak etmek kural olarak işçilerin iş sözleşmesinin sona erdirilmesi için bir gerekçe oluşturmuyor. Emekli olacak işçinin kendisinin iş sözleşmesini sona erdirmesi gerekirken, emekli olmayı düşünmeyen bir işçinin işveren tarafından işten çıkarılması “geçersiz fesih” sayılıyor.
Emekli olarak çalışmak
Bazı işyerlerinde emekli işçilerin çalıştırılması uygun görülmediğinden işverenler işyeri içi yönetmelik veya tebliğlerle emekli olan çalışanların çalıştırılmalarına son verileceği kuralını getirebilirler. Bu durumda işçinin emekli olduktan sonra aynı işyerinde çalışması engellenmiş olur. Hatta bazı durumlarda emekliliğe hak kazanma dahi iş sözleşmesinin sona erdirilmesi için bir neden olarak düzenlenebilir. Bu düzenlemelerde kişilerin emekliliğe hak kazanmaları halinde iş sözleşmesinin feshedileceği belirtilir. Örneğin 65 emekliliğe hak kazanmış kişilerin çalışmaya devam edemeyeceği yönünde kurallar iç yönetmeliklere konulabilir. Bu kurallar uygulanırken işveren çok dikkatli olmalı ve yanlış uygulamalardan kaçınmalıdır. Aksi takdirde birçok sorunla karşılaşır.
Herkes için aynı kural
Hukukta kanun, yönetmelik, kanun hükmünde kararname gibi düzenlemeler genel düzenleyici kurallardır. Bunun yanında işverenler işyeri özelinde iç yönetmeliklerle işyeri bazında özel kurallar belirleyebilirler. Örneğin disiplin yönetmeliği, çalışanın kılık ve kıyafetinin nasıl olacağını ve bu kurallara uymayanlara hangi cezaların verileceğini belirler. Çalışan disiplin yönetmeliğindeki kurallara uymak ve aykırı davranışı halinde yaptırımlara katlanmak zorundadır. Yaşlılık aylığına hak kazanma halinde iş sözleşmesinin feshedileceğine ilişkin kural da bu şekilde genel düzenleyici bir iç hukuk kaynağı ile düzenlenmelidir.
Onay şart
İç yönetmeliklerin işçilere uygulanabilmesinin baş şartı, bu belgelerin içeriğine işçilerin ulaşma imkanı verilmesi ve işçi tarafından belgelerin onaylanmasıdır. İşçinin aleyhine hükümler içeren iç hukuk kaynaklarını “okuyup, anladığına” dair ifadesi ve imzası bulunmadığında bu iç hukuk kaynağı işçiyi bağlamayacaktır.
‘Tek bir işçi’ detayı
Emeklilik halinde işten çıkarma ancak herkese uygulanıyorsa, o durumda olan herkes işten çıkartılıyorsa hukuka uygundur. Örneğin 65 yaşının üzerinde ve emekliliğe hak kazanmış kişilerin çalıştırılmaya devam edilmeyeceği yönünde hüküm bulunan bir işyerinde 65 yaşını geçen herkesin iş sözleşmesi sona erdirilmelidir.
İşe iade mümkün mü?
İşyerinde emekliliğe hak kazanmasına rağmen çalıştırılmaya devam edilen başka işçiler varsa bu nedenle işten çıkarılan işçi dava açarak işe geri dönebilir. Mahkeme nezdinde işyeri kayıtları ile ispatlanabilir. SGK kayıtları bu konuda delil teşkil ediyor. İşveren işe iade kararına rağmen işçiyi işe başlatmak zorunda değil. Fakat bu kişiyi işe başlatmaz ise, çalışana hem boşta geçen sürelere ilişkin en fazla dört aylık ücretini, hem de mahkeme tarafından belirlenen ek iş güvencesi tazminatını ödemek zorunda kalır.
Eşitlik ve objektiflik
Kayseri Bölge Adliye Mahkemesi’nin yakın tarihli verdiği bir kararda da “…emekliliği gelen işçilerin iş sözleşmelerinin fesih edilmelerine ilişkin yönetim kurulu kararının eşit - objektif olarak uygulanmadığını, fesih sebebinin açık - kesin olarak belirtilmediğini, davacı ile aynı statüde bulunup emekliliği gelmesine rağmen çalışmaya devam edenlerin bulunduğunu” belirtilmiş, bu nedenle ilk derece mahkemesinin değerlendirmesini hukuka uygun bulmuştur. İşyerinde emekli olduğu halde çalışan başka işçilerin bulunması, uygulamanın eşitlikçi ve objektif olarak uygulanmadığını göstermektedir.
Kıdem tazminatı ne olur?
Yaşlılık aylığına hak kazanma nedeniyle uygulanan fesih, yukarıda belirtilen şartları taşıyorsa geçerli fesih olarak kabul edilecektir. Geçerli feshe bağlanan koşulları varsa kıdem tazminatı alma hakkı doğacaktır. İşveren bildirim sürelerine uymak istemezse o döneme ait ücreti peşin ödeyecek veya sonradan ihbar tazminatı olarak ödemek zorunda kalacaktır.
