Deprem sonrası bazı gerekli düzenlemeler
Depremde hayatını kaybeden sigortalılar ve geride kalanlar için sosyal güvenlik sisteminde yapılması gerekenler var. Böylelikle ölüm aylığına ve malullük aylığına erişim kolaylaşır.
Tüm Türkiye’nin yüreği deprem nedeniyle yangın yeri... Depremde hayatını kaybedenler ve yaralıların acısı yüreklerimizde. Bir taraftan bölgede hayatta kalma mücadelesi verilirken diğer yandan enkaz kaldırma ve hasar tespit çalışmaları başladı. Depremde hayatını kaybeden sigortalılar ve geride kalanlar için sosyal güvenlik sisteminde yapılması gereken bazı düzenlemeler söz konusu. Bu düzenlemeler depremde hayatını kaybeden vatandaşlarımızın geride kalanlarının ölüm aylığına, depremzede sigortalıların ise malullük aylığına erişimini kolaylaştıracaktır.
(1) Ölüm aylığı için neler yapılmalı?
Depremde hayatını kaybeden sigortalıların geride kalan hak sahipleri için SGK’dan ölüm aylığı bağlanması mümkün. Bunun için 4/a’lı yani eski adıyla SSK’lılar için beş yıllık sigortalılık süresi ve 900 gün prim, 4/b ve 4/c’liler için ise 1800 gün prim ödeme şartı var. Bu şartın 2011 yılında yaşanan depremlerde hayatını kaybeden sigortalılar için esnetilmesi söz konusu olmuş ve 30 günlük malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bulunan sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanmıştı. Önümüzdeki günlerde Kahramanmaraş merkezli depremlerde hayatını kaybeden sigortalılar için de benzer bir düzenleme yapılmalıdır.
Kimler alabilir?
Vefat eden sigortalıların geride kalan hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için bazı koşullar söz konusu. SSK ve Bağ-Kur’lu sigortalının 1 Ekim 2008 sonrasındaki vefatları halinde; geride kalan eş, sigortalı çalışsa da, emekli olsa da ölüm aylığı alabiliyor. Çalışan ya da emekli olan eşin alacağı ölüm aylığı miktarı ile çalışmayan eşin alacağı miktar değişiyor. Geride kalan kız çocuklarının aylık alabilmesi için ise evli olmaması ve çalışmaması gerekiyor. Geride kalan erkek çocuklar ise çalışmamaları halinde 18 yaşına kadar aylık alabiliyorlar. Eğitime devam eden çocuklar en fazla 25 yaşına kadar ölüm aylığı alabiliyor. Eğitime devam eden çocuklar çalışsa da ölüm aylıkları kesilmiyor.
E-Devlet’ten Başvuru
Depremde hayatını kaybeden vatandaşların geride kalan hak sahipleri ölüm aylığına doğrudan SGK İl Müdürlükleri ve hizmet merkezlerinden başvurabilecekleri gibi e-devlet üzerinden de başvuruda bulunabiliyorlar. Hali hazırda SGK’nın bölgedeki binalarında da hasar ve yıkımlar söz konusu olduğu için SGK bu konuda bazı yeni düzenlemeleri hayata geçirdi. Depremzedeler hangi ilde olursa olsunlar bulundukları ildeki SGK’lara ölüm aylığı başvurusunda bulunabilecekler. Diğer yandan e-devletten başvuru yapılması internet erişimi mümkün ise en doğru yöntem olacaktır.
Bu sayede alınan talepler sigortalıların hizmet süresine ilişkin kayıtlarının hızlı bir biçimde alınarak aylık bağlama işlemlerine başlanabilmesini ve SGK İl Müdürlükleri ve hizmet merkezlerindeki işleyişin de kolaylaşmasını sağlayacaktır.
(2) Malullük aylığı için kolaylıştırma
Depremden etkilenen ve sağlık durumunda bozulma yaşayanlar için malullük aylığı imkânı söz konusu. Bir kişiye malullük aylığı bağlanabilmesi için iki koşul var. Birincisi çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olduğunun belgelenmesi. İkinci koşul ise en az on yıldan beri sigortalı olup 1800 gün malullük, yaşlılık, ölüm sigortasına prim ödenmesi. Başkasının sürekli bakımına muhtaç sigortalılar için on yıllık sigortalılık süresi şartı aranmıyor.
Depremden etkilenen ve sağlık durumunda bozulma yaşayan kişiler, bölgede hastanelerin durumu düzeldiğinde ya da deprem sonrası başka bölgelere göç etmişlerse bulundukları ildeki sağlık kuruluşlarından çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olduğunu sağlık kurulu raporuyla ortaya koymalılar. Eğer bu raporda sigortalının başkasının sürekli bakımına muhtaç olduğuna dair ibare de olursa sigortalılık süresi şartı aranmadan malullük aylığı bağlanabiliyor.
Koşullarda esneme
Yaşanan depremde çok sayıda vefat eden vatandaşımız olduğu gibi yaralı sayısı da çok yüksek. Yaralılar tedavi olup hastaneden çıksalar bile bir ömür boyu kendilerini etkileyecek sağlık sorunları ortaya çıkacak. Bu sorunların bir sonucu olarak çalışma güçlerini en az yüzde 60 kaybetmiş kişiler çalışmaya devam edemeyeceklerdir. Bu nedenle bu durumdaki kişiler için en az 10 yıldır sigortalılık ve 1800 gün prim şartı esnetilerek malullük aylığı bağlanması sağlanmalıdır.
Depremde yaralanan vatandaşlarımızdan çalışma gücü kaybı yüzde 40 ve üzeri ancak yüzde 60’ın altında olanlar için de eğer engellilik durumu oluşmamış ise malullük aylığına erişim sağlanabilir. Bu üç konuda atılacak adımlar ile hayatını kaybeden vatandaşlarımızın geride kalan hak sahipleri ve depremde yaralanan ve çalışamayacak durumda olan vatandaşlarımızın bir gelire sahip olması mümkün olabilecektir.
