Kahramanmaraş merkezli depremler nedeniyle ne yazık ki pek çok vatandaşımızı kaybettik, 11 ilimizde büyük kayıplar yaşandı. Deprem bölgesinde enkaz kaldırma faaliyetleri devam ediyor, konteynerler ve çadır kentlerde hayatın bir şekilde sürdürülmesi için gayret ediliyor.
Acımız elbette ki çok büyük ancak diğer taraftan sosyal ve ekonomik hayatın devam ettirilmesine yönelik olarak da adımların bir an önce atılması gerekiyor. Bu çerçevede işgücü piyasasının canlandırılması ve bölgeye canlılık kazandırılması için bölgeye özel teşvikler gündeme gelebilir.
Yatırım teşviki olabilir
Deprem bölgesinde ekonomik hayat ve üretim neredeyse durma noktasına geldi. Sanayi bölgelerinde fabrikalar yıkılmamış olsa bile tedarik zincirlerindeki aksaklıklar, elektrik, doğal gaz gibi girdilerin sağlanamaması nedeniyle üretim kaybı yaşanıyor. Bu kayıpların giderilebilmesi için iki yönlü teşviklere ihtiyaç bulunuyor. İlk olarak halihazırda üretime devam edebilecek fabrikaların ayağa kaldırılmasına yönelik olarak yatırım teşvikleri sağlanmalı. Bu sayede bölgenin üretim hacminin daralmaması ve bölgeden göçün engellenmesi sağlanabilir.
Yeni yatırıma ilave destek
Diğer yandan bölgeye yönelik yeni yatırımların da gerçekleştirilebilmesi için bölgeye özel yeni yatırım teşviklerine ihtiyaç var. Depremden etkilenen 11 ile yönelik spesifik sektör temelli yatırım teşvikleri ile bölgedeki toplumsal hayatın korunması sağlanabilir.
Halihazırdaki yatırım teşviklerinden daha cazip ve iyi koşullarla bölgeye yönelik yeni yatırımların hayata geçirilmesi gerekiyor. Ancak bu sayede bölgedeki ekonomik hayatın yeniden canlandırılması mümkün olacaktır.
Primler ve istihdamın korunması
Bölgeye yönelik yatırım teşvikleri uzun vadede bölgedeki ekonomik ve sosyal hayatın canlandırılması için önemli. Diğer taraftan hali hazırdaki işyerlerindeki üretim ve istihdamın korunması adına daha önce uygulanmış ve başarılı olduğu ortaya konulmuş ilave 6 puanlık sigorta prim teşvikinin hayata geçirilmesi yerinde olacaktır. Yalnızca primlerin zamanında ödenmesi şartıyla bölgede istihdam sağlayan işverenlere yönelik olarak sağlanacak prim teşviki ile bölgede istihdamın korunması sağlanabilir. Bu sayede bölgedeki işverenlerin üretimlerini devam ettirmeleri söz konusu olabilir.
İşverenler ‘7103’ teşviki bekliyor
2023 yılı ülkemiz için asrın felaketi ile başladı. Felaketin yaraları sarılmaya çalışılırken diğer yandan üretim ve istihdamın korunması da güçleşti. Bu çerçevede geçtiğimiz yıl uygulanan ve istihdamın korunması ve artırılmasına yönelik olarak önemli etkileri olan “7103” olarak bilinen sigorta prim teşviki konusunda henüz bir gelişme olmaması işverenlerin önümüzdeki süreçteki istihdam artış kararlarını etkileyecektir.
İlk kez 2018 yılında uygulanmaya başlanan teşvik, bir önceki yıldaki ortalama sigortalı sayısına ilave olarak istihdam sağlayan işverenlere önemli bir destek sağlıyor. Teşvik imalat ve bilişim sektörlerindeki işverenler için daha yüksek tutarlar üzerinden veriliyor. Yeni açılan işyerlerinde ortalama sigortalı sayısı “0” olduğu için işe alınan kişinin kriterleri sağlaması halinde işverenin bütün sigortalılar için destek alması söz konusu oluyor. Bu da yeni açılan işyerlerinde istihdam artışlarının hızlanması sonucunu doğuruyor.
İşsiz işe alınırsa...
7103 kanun kodlu teşvikin işyeri açısından şartı bir önceki yılın ortalama sigortalı sayısına ilave istihdam sağlamakken, işçi açısından da şart son 3 ay içerisinde 10 günden fazla sigortalı olmamak. Bu da hali hazırda işi olup iş değiştiren bir çalışanın değil, son 3 aydır işsiz olan birisinin işe alımının desteklenmesi anlamına geliyor. Böyle olunca da özellikle ilk kez işgücü piyasasına girecek gençlerin ve işsizliği 3 ayı bulmuş kişilerin işe alınması destekleniyor.
7103 kanun kodlu teşvikin 2023 yılı sonuna kadar uzatılma yetkisi Cumhurbaşkanı’na verilmiş durumda. Diğer yandan 29 Aralık 2022 tarihinde detayları açıklanan ve bilgi teknolojileri alanında hedeflenen “1 Milyon İstihdam” projesinin açılış konuşmasında Sayın Cumhurbaşkanımız, “İmalat ve bilişim sektörlerinde ilave istihdam yapan iş yerlerine verilen aylık 10 bin liraya kadar sigorta prim desteği, 2023 sonuna kadar uzatılacak” müjdesini paylaşmıştı.
Yeni yılda şirketlerin bütçeleri 7103 kanun kodlu teşvikin uzatılacağı öngörülerek yapılmış ve bu yönde beklenti oluşmuştu. Ancak Ocak 2023 muhtasar beyannameleri ilgili kanun seçilmeden verildiği gibi Şubat 2023 beyannamelerin verilmesi için de son günlere gelinmiştir. Bu bağlamda 7103 kanun kodlu teşvikin uzatılması ve istihdamın korunması yönünde bir beklenti söz konusu.
