Dara düşen esnaf için Ahilik Sandığı geliyor

Geçtiğimiz hafta Meclis gündemine gelen Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, çalışma hayatına ilişkin çok sayıda önemli düzenlemeyi içeriyor. Esnafın dara düştüğünde birlik olması için Ahilik örgütlenmesinden hareketle bir Esnaf ve Ahilik Fonu oluşturulacağının ipuçları geçtiğimiz ay bizzat Başbakan Binali Yıldırım tarafından verilmişti. İşte yasa tasarısında getirilen düzenlemelerden birinin de söz konusu fona ilişkin olduğu görülüyor.

Başbakan’ın deyimiyle, Ahilik “Ben değil, biz” demek. Bu düşünceyle, esnaf için tasarruf artırıcı bir mekanizma olarak getirilmesi planlanan Ahilik Fonu ile iflas eden veya dükkanını kapatan esnafa işsizlik maaşı bağlanmasını sağlayacak.

Tasarının yasalaşması halinde, Ahilik Fonu önümüzdeki aylarda devreye girecek ve ekonomik zorluklar nedeniyle iflas eden ya da dükkânını kapatmak zorunda kalan esnaf, ekonomik durumunu düzeltip yeni bir işyeri açana kadar belirli bir süre fondan yararlanacak. Devlet de İşsizlik Sigortası Fonu’ndaki gibi fona katkı yapacak.

Ahilik nedir?

Ahilik, Ahi Evran tarafından kurulan esnaf dayanışma teşkilatıdır. Yani, bugünün esnaf odalarına benziyor. Ahilik, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde Anadolu’da yaşayan Müslüman Türkmen halkın sanat, ticaret, ekonomi gibi çeşitli meslek alanlarında yetişmelerini sağlayan bir örgütlenme. Çalışma yaşamını “iyi insan” meziyetlerini esas alarak düzenleyen

Ahilik, üyelerini hem ekonomik hem de ahlaki yönden yetiştiren bir yapı. Bu anlamda, Ahilik iyi ahlakı, doğruluğu, kardeşliği ve yardımseverliği, yani tüm güzel meziyetleri birleştiren bir sosyo-ekonomik düzen. Bununla birlikte, kendi kural ve kurulları var.

Kimler kapsamda?

Kanun teklifinden, 5510 sayılı Kanuna göre 4-b’li, yani eski adıyla Bağ-Kur’a tabi olarak çalışan sigortalıların kapsamda olduğu görülüyor. Tarım Bağ-Kurlular, isteğe bağlı sigortalılar, jokey ve antrenörler ve köy ve mahalle muhtarları hariç bütün Bağ-Kurlular kapsamda. Söz konusu kişilerin, ekonomik olarak zor duruma düşmeleri nedeniyle işyerlerini kapatmaları ya da iflas etmeleri durumunda oluşacak gelir kayıplarını önlemek için Esnaf Ahilik Sandığı kurulacak. 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa yapılacak eklemeyle kurulacak olan Esnaf Ahilik Sandığı çerçevesinde, 4-b’li olarak hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan kişiler Esnaf Ahilik Sandığı sigortalısı sayılacaklar.

Bu sigorta zorunlu

Esnaf Ahilik Sandığı sigortası zorunlu olacak. Bu açıdan, kapsama giren ve halen faaliyetlerini sürdüren esnaf tasarı yasalaştığında temmuz ayından itibaren sandık sigortalısı olacak. Bununla beraber, yasa çıktıktan sonra bir dükkân açıp esnaflığa adım atanlar da faaliyetlerine başladıkları tarihten itibaren sigortalı sayılacaklar.

Devlet katkı yapacak

Kurulan sandığa, yukarıda belirtilen kapsamdaki sigortalılar ile devlet prim ödeyecek. Buna göre, prime esas kazanç üzerinden sigortalılar yüzde 2 ve devlet de yüzde 1 oranında sandığa ödeme yapacaklar. Temmuz ayından itibaren başlayacak prim ödemeleri asgari ücret üzerinden prim odeyen esnaf için 35.55 TL olacak. Diğer taraftan, herhangi bir nedenle sigortalılığın sona ermesi durumunda, o ana kadar sigortalıdan kesilen primler ile devlet katkısı iade edilmeyecek. Yani, sandıkta kalmaya devam edecek. Esnaf Ahilik Sandığı’nda biriken fonun idaresinden ve primlerin kesilmesinden Sosyal Güvenlik Kurumu sorumlu olacak.

Zora düşen ne alır?

Tasarıya göre, Esnaf Ahilik Sandığı ödeneğinin günlük tutarı, ödenekten yararlanacak sigortalının son 4 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama kazancının yüzde 40’ı kadar. Bununla birlikte, söz konusu ödeneğin miktarının aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 80’inini geçmesi mümkün değil. Ayrıca, ödenek damga vergisi hariç herhangi bir vergi veya kesintiye de tabi tutulmayacak.

Yararlanma koşulu

Esnaf Ahilik Sandığı ödeneğinden yararlanılabilmesi için sandık sigortalılığının sona ermesinden önceki son 120 gün sürekli çalışmış olmak gerekiyor. Bununla birlikte, son üç yıl içinde;

- 720 gün faaliyetini sürdüren ve sandığa prim ödemiş olanlara 180 gün,

- 900 gün faaliyetini sürdüren ve sandığa prim ödemiş olanlara 240 gün ve

- 1080 gün faaliyetini sürdüren ve sandığa prim ödemiş olanlara da 300 gün süre ile ödenek verilecek. Bu açıdan, işsizlik sigortası ödeneğinden yararlanma koşulları ile benzer bir yaklaşım sergilendiğini söylemek mümkün.

Ödenek için 30 gün içinde kuruma başvuru yapmak şart

Yasa tasarısında ayrıca, ödenekten yararlanabilmek için iflas istemiyle mahkemeye başvurmaları ya da iflas etmeksizin işyerini kapatmaları nedeniyle sigortalılığı sonra erenlerin, sigortalılığın sona erdiği tarihi izleyen günden itibaren 30 gün içinde SGK’ya doğrudan veya elektronik ortamda başvurmaları gerektiği de belirtilmiş. Başvuruda bulunan esnafın, yeni bir iş aramaya hazır olduklarını kaydettirmeleri, yukarıda sayılan prim ödeme koşullarını sağlamış olmaları ve sandığa prim borçlarının olmaması gerekiyor.