Yazılarımı takip edenler, işverenler tarafından çalışanlara yapılan yemek yardımları konusunu farklı boyutlarıyla ele aldığımı hatırlayacaklardır. Bu konu ile ilgili daha önceki yazılarımda, yemek yardımlarının sosyal güvenlik primi istisnasına konu edilebilmeleri için nakit olarak verilenler de dahil olmak üzere yalnızca çalışanların beslenme ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla yemek ve tüketime hazır gıda temini için harcanmaları gerektiğini vurgulamıştım. Bu nedenle işverenlerin çalışanlarının yemek yardımı harcamalarına ilişkin fatura ya da fişlerini saklamalarını tavsiye etmiştim. Çalışanlara ara ücret zammı yapılacak mı, yapılmayacak mı tartışmalarının tam ortasında bu konuda önemli bir gelişme yaşandı.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) son zamanlarda bankalar ve fintek gibi kuruluşlar tarafından gündeme getirilmeye başlanan banka yemek yardımı mevduat hesapları / cüzdanları ve yemek yardımı uygulamalarının sosyal güvenlik mevzuatı açısından durumunu teyit etmiş durumda. Aslında ilgili mevzuat konunun uzmanları açısından tereddüte yol açmayacak şekilde netti. Fakat anlaşıldığı kadarıyla SGK banka yemek yardımı mevduat hesabı ve cüzdanı gibi yeni ürünlerin beslenme ihtiyacıyla ilgisiz her türlü harcamaya açılarak muvazaalı uygulamalara sebep olmaları ihtimalinin önüne geçmek ve işverenler ile çalışanları bunlarla bağlantılı risklerden korumak istemiş.
İlgili mevzuata ilişkin bu hatırlatmanın çalışanların yemek haklarının olası suistimallere karşı korunması yönünde atılmış önemli bir adım olduğu açık. Vergi otoritelerinin de nakit olarak verilen yemek yardımlarına ilişkin giderek artan suistimalleri önlemeye yönelik benzer adımlar atmaları bekleniyor. SGK özetle şöyle diyor:
1. Yemek yardımı banka mevduat hesabı ve cüzdanlarına yüklenen yemek bedellerinin sigorta primi istisnası kapsamında değerlendirilebilmeleri için yalnızca yemek yani çalışanların beslenme ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla kullanılmaları gerekmektedir.
2. Muvazaalı durumlara sebebiyet verilmemesi için mevduat hesaplarına yemek bedeli adı altında yapılan ödemelerin beslenme ihtiyacının karşılanması için kullanıldığının belgelendirilmesi gerekmektedir. Bununla ilgili belgelendirme ve ispat yükümlülüğü işverenlere yüklenmiştir.
3. Yemek yardımı banka mevduat hesabı ve cüzdanlarına yüklenen meblağların beslenme amacıyla kullanılmış olduğunun yapılacak denetimler esnasında, işverenlerce ya da banka ve ödeme kuruluşları tarafından düzenlenen belge ve bilgilerden anlaşılamaması halinde bu tutarlar prime esas kazanca dahil edilecektir.
İşvereni ne bekliyor?
Bu bilgilerin uygulamadaki anlamı, bankalar ve ödeme kuruluşları tarafından çıkarılan yemek yardımı mevduat hesabı ve cüzdanı gibi ürünlerin çalışanların beslenme ihtiyaçlarının karşılanması dışında kullanılamayacağı ve kullanılmaları durumunda sigorta primi istisnasından faydalanılamayacağıdır.
İşverenlerin ise çalışanlarının bu ürünlerle yapmış oldukları bütün harcamaların beslenme amacıyla olduğunu takip etmeleri, çalışanlarından harcama belgelerini ay bazında toplamaları, çalışanlarına verdikleri tutarlarla yaptıkları harcamaları eşleştirerek kayıt altına almaları ve yalnızca SGK tarafından değil; diğer kamu kurumlarının yapacağı denetimler esnasında da bu kanıtlayıcı belgeleri ibraz etmeleri gerekecektir.
Ayrıca yapılacak denetimlerde kamu görevlileri tarafından banka mevduat hesapları ve cüzdanlarının beslenme amacıyla kullanılmış oldukları, sunulan belgelerden teyit edilemezse sosyal güvenlik priminin gecikme zammı ve cezası ile işverenlerden tahsil edilmesi ve işverenlerin diğer sosyal güvenlik teşviklerinden faydalanamaması durumları söz konusu olabilecektir.
İşverenlerin bu derece önemli risklerden korunabilmeleri için çalışanlarının yemek yardımı harcamalarıyla ilgili belgeleri düzenli ve eksiksiz bir şekilde takip edebilecekleri ve yemek ile tüketime hazır gıda dışında kullanımı önleyebilecekleri bir sistem kurmalarında fayda var. Aksi durumda bir denetim esnasında bunun sonuçlarıyla karşı karşıya kalabilirler. Risk almak istemeyen şirketler çalışanlarının öğle yemeğini ya iş yerinde yemekhane imkânı sunarak ya da yemek kartı ile seçim özgürlüğü sağlayarak çözüyor.
