Yıldızlı sofra savaşları

2023’te uzay seferleri başlıyor. Peki, gelecekte uzaya Türk mutfağı damgası vurmaya hazırlıklı mıyız? Türk uzay insanları ne yiyecek? Uzayda yemek nasıl bir şey? Her uzay yolcusu aynı yiyecekleri mi yiyor? Yoksa “yerli ve millî” memleket yemeklerini mi yiyorlar?

Uzayda ilk yemek 1961 yılında yenmiş. Pek çok kaynak, uzayda ilk yemek yiyen kozmonot olarak Yuri Gagarin’i gösterse de Rusların ilk insanlı uzay aracı Vostok-1 sadece 108 dakika uzayda kalmış. Gagarin’in araca konan tüp yiyeceklerin yanı sıra yanında kendi yaptığı salamlı sandviçi götürdüğü bile söyleniyor, ama belli ki ağzına lokma atacak vakti olamamış. Aynı yıl 25 saat süren Vostok-2 seferinde German Titov tüp yemeklerle karnını doyurmuş, üstelik uzay tutmasına uğrayıp ilk mideyi bozan kişi olmuş. Söylemesi ayıp, uzayda ilk istifra eden insan olarak tarihe geçmiş. Vostok seferlerinde tüplerde ne yiyecek vardı diye sorarsanız, ana yemek olarak et ve ciğer ezmesi, üstüne tatlı olarak tüpte çikolata sosu. Titov’un mide bulantısına şaşırmamak gerek!

Gagarin’in sandviçine nasıl izin verildiği ise bir muamma; çünkü uzayda en korkulan şeylerin başında yerçekimsiz ortamda kabin içinde uçuşan kırıntılar ve damlacıklar geliyor. Her an olmadık bir cihazın içine kaçıp teknik bir aksaklık yaratabilirler. Uzayda ilk yemek yiyen Amerikalı astronot John Glenn sadece 5 saat süren Mercury-6 seferinde bir tüp elma püresi tüketmiş. Bunlar uzayda yemeğin öncüleri. Peki ya sonrakiler?

Uzayda “yerli ve millî” sofralar

Uzayda tıbbi ve ilmi doğrular doğrultusunda tüm astronotların ortak bir yiyecek rejimleri olabileceğini düşünebilirsiniz, ama görülüyor ki her ülke kendi mutfağını tercih ediyor ve uzayda yerden çok uzakta da olsa “yerli ve millî” bir tarz seçiliyor.

Çinliler bu uğurda özel yöntemler geliştirmiş, her bir lokmayı sosuyla birlikte ağza atılınca eriyen ince jelatin bir kapsülün içine hapsetmeyi başarmışlar. Böylece çubuklarla yer gibi her seferinde bir lokma ağza atarak geleneksel lezzetlerinden fedakârlık etmemişler.

Amerikalılar biraz gıda şirketlerinin kurbanı olmuş, adeta promosyon yapar gibi markalı yiyeceklerle göğe çıkmışlar. Kellog mısır gevreği, Quaker yulaf ezmesi, Kraft puding, Del Monte ananas konservesi, Jell-O jöle gibi markalar, reklamlar gibi uzayda seyretmiş.

Istakoz soslu kalamar

Fransızlara gelince, onlar iyice hırs yapmış.1990’larda Mir Uzay İstasyonu için şef Richard Filippi uzayda yemeğe adeta çağ atlatmış. Istakoz soslu kalamar, şarap sosunda kemikleri alınmış bıldırcın, karamelli pirinç pudingi gibi Paris restoranlarında bulunabilecek yemekler poşetlere girip uzaya gönderilmiş. 1996’da şef Claudie Haigneré Fransızlardan Rus kozmonotlara hediye bir ziyafet de çekmiş; dana yahni, kaparili ördek confit göndermiş.

İtalyanlar durur mu! İlk uzayda espresso kahveyi de onlar yapmışlar. ISS, (International Space Station) Uluslararası Uzay İstasyonu şerefine ISSpresso adını takmışlar.

Ruslar ise geniş Sovyet Rusya coğrafyasının ve eski Demirperde ülke nimetlerinden ziyadesiyle faydalanmış. 1977’de başlayan Interkosmos programı için yemek geliştiren Bulgar bilim adamları daha o zamandan bize aşina lezzetleri Rusların uzay menüsüne sokmuş. Tarator, sarma, musakka ve yoğurt, Bulgar lezzetleri olarak çoktan uzaya çıkmış.

Turkonotlar ne yiyecek?

Görülüyor ki yukarıda sıkı bir mutfak rekabeti yaşanıyor. Şimdiden bizim Turkonotların yiyecek içeceklerini düşünmemiz iyi olur. Benim önerilerim dondurarak kurutma tekniğiyle hazır çözünür ayran ve tarhana granülleri.

Tatlı olarak da jelatinde tahin helva ve lokum iyi seçenek olabilir. Yoksa uzay ekibimiz fena halde memleket hasreti çekecek, dahası yıldızlı sofra savaşlarında eli böğründe kalacak.

Uzay yolcusu çeşit çeşit

Uzay yolcularına verilen adlar çeşit çeşit. Dünyada Amerikalıların kullandığı astronot kelimesi en yaygın olanı. Astronot kelime anlamı olarak yıldız denizcisi demek. Eski Yunanca yıldız “Astron” ve denizci “Nautes” kelimelerinden türetilmiş. Ruslar ise yıldızları referans almak yerine evren anlamına gelen “Kozmos” kelimesini tercih etmişler ve “Kozmonot” demişler. Çinliler ise “Evren gezgini” anlamında “Yuhangyuan” sözcüğünü kullanmayı tercih ediyorlar. Fransızlar ise uzay kelimesinden giderek “Spasyonot” demekte karar kılmışlar.