Kulakların süslü küpesi kiraz

Siz hiç kirazdan küpe yaptınız mı? Herhalde kulağına kiraz küpe yapmamış kız çocuğu yoktur. Hele bir de papatyadan tacı varsa, kırların prensesi odur artık. Bir çift kiraz bazen mutluluğun ta kendisidir! İlk yaz günlerinin neşesidir, güneşidir

Dalları bastı kiraz,

Gel bize

biraz biraz,

Ben senin âşığın oldum,

Kalbime gel

gir biraz.

Türkünün ritmine kapılıp seke seke oynayası gelir insanın. Kiraz dalları basınca yaz geldi, hayat renklendi demektir. Kiraz yaşama sevincinin ta kendisidir. Bir lokmada ağza atılıveren mükemmelliktir, anı yaşamanın keyfidir, güzelliğin resmidir.

Kirazı olduğu gibi yemesi en güzeli. Ama az bilinse de mutfağımızda kirazla yapılan ilgi çeken tarifler var. Kebaplar dünyasında “lahm-ı kiraz” ise tek kelimeyle eşsizdir. Minicik köfteler, arpacık soğanı ve kirazla ateşin alazında harmanlanıp akidelenmiş sosuyla yumuşacık pide üstüne konduğunda tam bir cümbüş olur. Beyaz kiraz turşusu Bizans döneminde çok sevilirmiş. Giresun’da hâlâ kiraz turşusu kavurması yapılıyor.

Kod adı: Ziraat 900

“Arkamdan dut gelmese beni yiyeni çöpüme çeviririm” demiş kiraz. Kiraz tatlı da olsa aslında ilginç bir şekilde kilo vermeye yardımcı oluyor. O yüzden sapı zayıflama çaylarının vazgeçilmez bileşeni. Kirazın sadece kendisi değil, sapı, yaprağı, çekirdeği talaşı bile ayrı lezzetli. Hafif bir acı badem tadı taşıyor. Yaprakları bizde hardaliye, Avrupa’da kirazdan yapılan içkilere tat vermek için kullanılıyor. Malatya’nın kiraz yaprağıyla sarma yemeğinin lezzeti de akılları baştan alacak kadar müthiştir. Çöreklerimizin vazgeçilmezi mahlep ise yabani kiraz çekirdeğinin içinden çıkan mini mini bademdir. Kiraz ağacının talaşı tütsülenmiş etlere tat verir. Türkiye kiraz çeşitleri açısından çok zengin. Beyazından, sarısına, pembesinden koyu kırmızısına her tür var. Ama bir kiraz var ki, bu topraklardan çıkıp bir kez daha dünyayı fethetmiş. Adı biraz tuhaf, Ziraat 900. Kod adı öyleymiş, öyle kalmış. Türk ziraatçılarının geliştirdiği bir kiraz türü olarak dünya piyasalarının gözdesi, en aranan kiraz türü.

Giresunlu güzel

Kiraz aslen Giresunlu. Pek çok dünya dilinde kiraz sözcüğü Giresun’un eski adı Kerasós/Cerasus sözcüğünden geliyor. Rivayete göre kentin ismi boynuza benzeyen denize doğru uzanan bir yarımada şeklinde olmasından kaynaklanıyor. Kente eski Yunanca boynuz anlamına gelen Keras kelimesinden yola çıkılarak bu ad verilmiş. Gene rivayet odur ki kirazı dünyaya tanıtan keyfine ve damak tadına düşkünlüğüyle bilinen Roma komutanı Lucullus olmuş. Şikemperver Lucullus Giresun’da tattığı güzel meyveyi Avrupa’ya götürmüş ve kentin ismi ile anmayı uygun görmüş. Hikâye güzel ama doğruluğu tartışılır. Lucullus’tan çok önce de Avrupa’da bazı kiraz çeşitlerinin olduğu biliniyor. Giresun’un adını boynuzdan değil bizzat kirazdan aldığı, onun da eski Anadolu dillerine dayandığı iddia ediliyor.

Kiraz sapı çayı

Kiraz sapı idrar sökücü. Vücutta biriken toksinleri atıyor, şişkinlikleri gideriyor. Eğer ilaçlanmamış kiraz ağacı bulursanız affetmeyin, saplarına saldırın. Organik kiraz bulursanız saplarını atmayın, kurutup saklayın. 1 avuç kiraz sapını 1 litre su ile 8-10 dakika kaynatın. Süzüp sıcak veya soğuk olarak günde üç bardak için. Faydasını göreceksiniz.

Kirazlı semizotu salatası

Bu tarifi yıllar önce uydurmuş, o zamanki gazete köşemde yazmış, bir dönem çok sık yapmış, sonra nedense unutmuştum. Yıllar sonra bir okurumun lokantasında menünün başköşesinde görünce sevinmiştim. Oradan yayıldı, şimdi çilekli vişnelilerini yapanlar da var ama en güzeli kirazla oluyor.

1 demet semizotu
1 kâse kiraz
100-150 gram eski kaşar veya İzmir tulumu
(Keskince bir koyun veya keçi beyaz peynir de olabilir)
1 avuç ceviz

Sosu için:

1 tatlı kaşığı hardal (mümkünse taneli hardal)
Yarım tatlı kaşığı şeker
Yarım tatlı çay kaşığı tuz
Yarım limonun suyu
1-2 çorba kaşığı elma sirkesi
1 ufak diş sarımsak (isteğe bağlı)
3-4 çorba kaşığı sızma zeytinyağı

Sarımsak, tuz ve şekeri birlikte ezin. Tüm sos malzemelerini ekleyip karıştırın. Semizotunu yıkayın, süzün. Saplarıyla birlikte iri parçalar halinde koparın. Kirazları ikiye bölerek çekirdeklerini çıkarın. Peyniri zar şeklinde doğrayın. Cevizi yağsız kuru tavada yakmadan biraz gevretin. Tüm malzemeyi geniş bir salata kâsesinde sosla karıştırın.