Çin fare yılı başladı
Dünya nüfusunun yaklaşık beşte birini oluşturan Çinliler için dün yeni bir yıl başladı. 24 Ocak gecesi Fare yılına girildi. Bizleri ele avuca sığmaz zorlu bir yıl bekliyor. İlk sinyaller geldi bile; Çin’de koronavirüsü salgını tam da bu dönemde evlerine aile ziyareti için yolculuk eden Çinlileri vurdu.
Ay hareketlerini takip eden Çin takvimine göre yılbaşı tarihleri her yıl değişiyor. Çin yeni yıl kutlamaları bir günde bitmiyor, en az iki haftaya yayılıyor. Her günün başka bir anlamı var. O gün yapılması gerekenler, yenmesi gereken yiyecekler belli. Yılbaşı öncesinde evler temizlendi, eski yılın tozu pisliği kötülükleri süpürüldü. Maddi manevi tüm borçlar ödendi, küskünlüklere son verildi, vicdanlar ve ruhlar temizlendi. Kırmızı bereket ve mutluluk demek; o yüzden yılbaşına damgasını vuran renk kırmızı. Kapılara uğur getirmesi için güzel sözler yazılı kırmızı süslemeler asıldı, kırmızı kıyafetler giyildi. 24 Ocak gecesi aileler bir araya geldi, gece yarısına kadar yeni yılı karşılamayı beklediler ve saat 12’de uğur ve para getirdiğine inanılan Çin mantısı yiyerek yeni yılı karşıladılar. Tek bir mantının içine yerleştirilen madeni paraya denk gelen kişi, dişini kırmadıysa eğer, bu yılın şanslı kişisi oldu.
Küfretmek yasak
25 Ocak yeni yılın ilk günü olarak ziyaret günüydü, yakın akrabalar ziyaret edildi, mezarlıklara gidildi, ölmüşler anıldı. Yeni yılın ilk günü küfretmek, kötü konulardan söz etmek yasak. Hatta Çince 4 rakamı bile ölüm sözcüğü ile ses benzeşmesi taşıdığı için telaffuz edilmiyor. Yılın ilk günü büyükler küçüklere kırmızı zarflar içinde şans parası veriyor. İlk gün temizlik yapmak da yasak, çünkü yeni yılın getireceği şansların ve fırsatların da yanlışlıkla süpürülmesinden korkuluyor. İlk gün vejetaryen bir gün, asla et yenmiyor. Evlerde bıçak veya benzeri kesici bir şey kullanılmıyor.
Çin yeni yıl döneminde bazı yiyecekler ön plana çıkıyor. Örneğin balık yemenin bolluk bereket getirdiğine inanılıyor. Balık bütün olursa birlik ve beraberlik sembolü. Elbette Çin coğrafyası düşünülürse her yerde yiyecek balık bulmak kolay değil, o zaman sofraya süs olsun diye cam bir kap içinde kırmızı süs balığı ya da ahşaptan oyulmuş balık heykeli konuyor. Böylece sofrada balık eksikliği hissedilmiyor.
Ortak doğum günü
Hamur işleri bayramın baş tacı. Kutlama döneminde şans getiren mantı dışında uzun hayatı simgeleyen uzun makarnalar ve yeni yıl kutlamalarının son günü olan Fener bayramında tatlı pirinç lokmaları yemek mutlaka uyulması gereken geleneklerden. Özellikle yeni yılın yedinci günü (bu yıl 31 Ocak) tüm insanların ortak doğum günü kabul ediliyor. Uzun bir ömür için upuzun Çin makarnaları yeniyor. Hele bir de bol yeşillikli ve taze soğanlı olursa gençlik ve sağlık getireceğine inanılıyor.
Bu dönemde meyve veya şekerli yiyecekler de önem kazanıyor, akrabalara arkadaşlara mutlaka meyve veya şekerleme hediye götürülüyor. Her evde beraberliği temsil eden yuvarlak veya sekizgen bir tepsi içinde 8 ayrı tür kuru meyve ve şekerleme ikram ediliyor. Meyveler içinde narenciye çok önemli. Çince ses benzeşmesi nedeniyle, portakal zenginlik, mandalina şans, kumkuat meyvesi altın anlamına geliyor, bu nedenle en makbul ikram sayılıyor.
Çin ve Türk takvimleri âdeta ikiz kardeş
Çin takvimi aslında bizim kültürümüze yabancı değil. Orta Asya Türklerinin kullandığı 12 hayvanlı Türk takvimi ile Çin takvimi neredeyse tıpatıp aynı. Bu yıl Çin takvimine göre Fare, Türk takvimine göre ise Sıçan yılı. Çin astrolojisine göre, her biri bir hayvan ile temsil edilen 12 burç var, aynı zamanda her yıl bir burca ait, her burca 12 yılda bir sıra geliyor. Yıl hangi burçtaysa o burcun karakter özelliklerini taşıyan bir seyre sahne oluyor.
Çinlilerin bin yıllara dayanan inançlarına kulak vermek ve 2020’de şans katsayınızı bir de Çin usulü artırmak isterseniz işte size bugünden itibaren kritik günlerin listesi:
2. gün (26 Ocak)
Kaynana kayınpeder ziyaret günü: Balık ve tavuk bütün olarak pişirilmeli.
3. gün (27 Ocak)
Fare günü: Pirinç yenmez, makarna ve mantı yenir.
6. gün (30 Ocak)
Eskilere veda: İstemediğiniz her şeyden kurtulun.
7. gün (31 Ocak)
Uzun bir ömür için upuzun Çin makarnaları yenir.
8. gün (1 Şubat)
Tahıl günü: Hava güzelse yıl bereketli olur. Doğaya çıkın. Bugün balık yenir.
15. gün Fener Bayramı
Hoşaf gibi şekerli su içinde sunulan pirinç lokmaları yemek şart.
