Çin çıkıyor mu, batıyor mu?

DEĞERLİ okuyucularım, içim sıkıldı. Türkiye’den uzaklaşalım. Global takılalım bu gün. Bir “ekonomi geyiği” turu! Son yıllarda çin ekonomisine “kaside” yazmayan iktisatçıya iktisatçı denmiyor nerdeyse. Çin’in ekonomik büyüklükte Japonyayı da geçip Amerikan ekonomisini yakalama peşinde olduğu son günlerde sıklıkla tekrarlanıyor.
Bizim ekonomimize de “kaside” ler yazan Thomas Friedman geçen gün New York Times’daki köşesinde Çin için de benzer şeyler söylüyordu. Gerçekten de verdiği bilgiler çarpıcı:
Çin Merkez Bankası’nın döviz rezervleri 2 trilyon doların üzerinde. Buna rağmen Çin kendi borsalarını sıcak paradan korumak için yabancıların hisse senedi ve tahvil alım satımlarını kısıtlıyor. Yabancıların spekülatif alım satımlar yapması olası değil. Diğer taraftan Çin 1979’dan bu yana ekonomik kalkınması için inanılmaz alt yapı yatırımları yaptı. Eskiden ulaşılması zor olan kentler birbirlerine otoyollarla ve hızlı demiryolları ile bağlandı, kent içlerinde metrolar yaygınlaştı. Bu gün çinde 400 milyon internet kullanıcısı var, bunların 200 milyonu ADSL (hızlı internet) kullanıyor. ABD’de hızlı internet kullanısı sayısı 80 milyon!
Friedman, “Bu güne kadar Çin ekonomisine hayranlık ve övgü dolu yazıların bolluğu sizi şaşırtmışsa bu daha hiçbirşey değil” diyor. Çin’in alt yapısına, teknolojisine ve insan kaynağına geçen yüzyılın son 20 25 yılında yaptığı yatırımların meyvalarını bu yüzyılda yeni toplamaya başladığını söylüyor.
Ama sevgili okuyucularım bir de Chanos var! “Kim bu Chanos” mu diyorsunuz? Adı James S. Chanos. 1958 doğumlu. Yale mezunu. Kynikos adlı Hedge Fund şirketinin kurucusu. New york Times “Short” (kısa) Satışlarla Wall Street’in en büyük varlıklarından birinin sahibi olduğunu yazıyor.
“Kısa Satış” borsa dilinde, “fiyatının düşeceğini beklediğin bir hisse senedini, tahvili veya malı ileri bir tarihte teslim etmek üzere bu günden satmak” işlemine verilen ad! Bundan nasıl para kazanılıyor? Örneğin, bir hisse senedinin fiyatının düşeceğini herkesten önce tahmim edbilmişsen, henüz elinde bulunmayan bu kağıdı ileri bir tarihte teslim etmek üzere bu günden satıyorsun. Eğer beklediğin gibi kağıdın fiyatı düşerse teslim tarihinde ucuza alıp teslim ediyorsun. Aradaki fark da karın oluyor. İşte Chanos esasen, şirketlerin mali yapılarını çok hassas analiz edebilen bir metod geliştirdiğine inanarak Kynikos şirketini kurmuş. Gerçekten de bir çok şirketin, bu arada Enerji devi Enron’un çökeceğini önceden tahmin edip “Kısa satışlar” dan büyük karlar elde etmiş. Bu gün varlığının 6 milyar doların üzerinde olduğu söyleniyor!
İşte “şeamet tellallığı” ndan zengin olan bu Chanos şimdi “dünyanın en büyük şirketi” dediği Çin balonunun da patlayacağını söylüyor. Hisse senetleri piyasasını spekülatörlere kapamış olmasına karşın Çin’in gayrımenkul piyasasında çok büyük bir balonun oluştuğunu söylüyor. Ona göre “Çin eşittir Dubai çarpı 1000”! Çok büyük kredilerle şişmiş Şhangay gayrımenkul piyasasının çökmesi ile Çin’in tümünü sarsacak bir deprem bekliyor.
Dünya ekonomisinin geldiği nokta bu! Kime inanacaksınız?
Tasamız bu olsun, değerli okurlarım!