Sonbahar geldi yine! Yol alın Anadolu’nun yolcuları Anadolu’da. Pythagoras, Heraklitos, Zenon, Diojen, Protararos, Aristippos ile düşüne düşüne, arına arına aydınlanın.
Zaman zaman felsefe, mitolojiden ödünç kavramlar alır; Psykhe gibi... Miletli düşünür Anaksimenes’in anahtar kavramı havadır; Tales’inki su, Anaksimandos’un “Her şey aslına dönecektir” dediği sonsuzluk ve Heraklitos’unki ateş… Anadolulu can dost Anaksimenes’in hava dediği özdek bir fikir mi? Felsefe mi? Yoksa deneyselciliğe dayanan bir ileri görüş mü?
Fikir, gördüğümüz ve işittiğimiz nesnelerin üzerine çıkmış düşüncedir; oysa felsefe fikrin topyekûn tamamı değil, sadece bir görünümüdür. Anaksimenes’in yaşadığı çağda eski Yunan, yeni yeni düşünmeye başlamışken, Batı Anadolu’daki düşünürlerimiz, bilimsel deney ve gözlemlerle çok yol kat etmişlerdi. Ege’nin öte yakasındakiler mitosun hayal ürünü söylemleriyle zaman yitirirlerken, Ege’nin Anadolu yakasında yaşayanlar, logosun mahiyetleriyle zamanlarının ötesine fersah fersah yol alıyorlardı.
Miletos kralının kızı Psykhe çok güzeldir. Onu kıskanan Afrodit, oğlu Eros’tan, çirkin bir adama âşık olması için kızı kurşun uçlu oklarıyla vurmasını ister. Mitoloji bu ya! Kızın güzelliği karşısında şaşıran Eros, kurşun ile altın uçlu oklarını karıştırmakla kalmaz, altın uçlu oklarıyla kendisini vurunca Psykhe’e âşık olur. Eros, ölümlü sevgilisinden asla yüzüne bakmamasını ister.
Günler mutlulukla geçerken bir gece merakına yenilen Psykhe, bir mumla yüzü meçhul sevgilisine bakınca, Eros, o an ortadan kaybolur. Merakına yenilen Psykhe kedere bürünür. Bu elbette Afrodit’in bir oyunudur. Afrodit, kendisinden güzel kızın başına türlü türlü işler açarak çirkinleşmesini istemektedir. Ve ona yapması gereken ağır işler verir; kızcağız her zorlu işi başarıyla tamamlar ve güzelliğinden de hiçbir şey kaybetmez. Buna çıldıran Afrodit, son ve en ağır iş olarak kızı yeraltı dünyasına göndererek Fanus’u getirmesini buyurur.
Psykhe, Fanus’u alıp yeryüzüne dönerken yolda kendisini gören Persefoni, asla fanusun içine bakmaması gerektiğini kıza öğütler. Güzeller güzeli kız yeryüzüne çıkmaya ramak kalmışken merakına bir kez daha yenilir ve fanusun içine bakar; ancak orada gördüğü şey ölümden başka bir şey değildir.
Psykhe aslında ruhtur
Bu mitolojik anlatıda aşka âşık olan, arzunun elinde ızdıraplara katlanan, ancak mayasında merak olduğu için irade gücü eksik olan ve bu yüzden ölümü tadan nefsi tanıyoruz. Psykhe ruhtur; ama nefis (öz varlık) anlamında bilmemiz gereken ruh! Bize canlılık veren, alınıp verilen nefeste devamlılık gösteren, yaşam sınırlarında doğan ve ölen nefis. Asıl ruhumuz doğmaz ve ölmez; sonsuzdur. Sadece nefis anlamında kullandığımız ruhumuz doğar ve ölür. Bu bağlamda Psykhe, hem nefis hem de nefestir. İlahi nefesten kaynağını almıştır. Nefis, seni sana bedensel istek ve arzularla bağlar, nefes ise seni sana sensiz gösterir. Mantık olarak doğru olan ile gerçeklik olarak doğru olan arasında ne fark var? Kimi mantığına göre iddia eder; kimileri de gerçek delilleri ortaya dökerek doğruyu savunur.
Sonbahar güzergâhı
Sonbahar geldi yine! Yol alın Anadolu’nun yolcuları Anadolu’da. Pythagoras, Heraklitos, Zenon, Diojen, Protararos, Aristippos ile düşüne düşüne, arına arına aydınlanın. Kurtulalım noksan sıfatlarımızdan, yükselelim sonsuzluğun muhteşem erdemine kendimize baka baka… Tüm eşya (eşya, şeylerin çoğuludur) yokluk üzerinde bir varlık gölgesi gibi olsun bir müddet. Böylece tasavvufun kapısına gelirsiniz. Eğer eşya, ezeli bir yokluk üzerine ebedi bir varlık olacaksa sizler materyalizmin dairesi içindesinizdir. Her ikisinde de özgürlük var. Birinde eşyadan bağımsızlık var, diğeri alabildiğine eşyaya bağımlı.
Güzergâhımız Kozak Yaylası içinde Perperene Antik Şehri olsun; bu düşüncelerle yapacağınız yolculuk için.