Baştan çıkaran keşif
Dionysos ve Afrodit heykel başlarının bulunmasıyla gündeme gelen Aizanoi Antik Şehri şarap ve yün üretimiyle ticari zenginliğe sahipti. Bağ bozumu mevsiminde, Anadolu’nun neşeli tanrısı Dionysos adına yapılan şenlikler de ünlüydü
Aizanoi, Kütahya’nın Çavdarhisar ilçesinde bulunan görkemli bir Roma antik şehridir. Frig medeniyetine dayanan bir geçmişi olmasına rağmen, antik şehir asıl kimliğine Roma İmparatorluğu’nun Anadolu’da hâkimiyet kurmasıyla kavuşur. M.S. 2’nci yüzyılda büyük ölçekli yapılar inşa edilince Aizanoi, Efes ve Bergama gibi antik şehirlerin görkemine sahip olur. Dünya mimarlık tarihinde, mimarinin içi Roma’dır. Eş deyişle anıtsal ölçekteki binaların inşası ve etkileyici büyüklüğe ulaştırılması sayesinde; başta Zeus Tapınağı olmak üzere stadyum, tiyatro, borsa binası ve diğer kamusal binalarla Aizanoi Antik Şehri, Roma imparatorluk döneminin Küçük Asya’daki en dikkati çeken yerleşkelerinden biri konumuna yükselir.
Pamukkale Üniversitesi’nce yürütülen kazılarda, yakın geçmişte bulunan 651 adet gümüş sikke koleksiyonu, bakışların Aizanoi’ye çevrilmesine yol açmıştı. Kısa bir süre önce de Dionysos ve Afrodit heykel başlarının bulunmasıyla antik şehir, yeniden gündeme gelmeyi başardı. Kazı ekibini, özenli ve başarılı çalışmalarından ötürü, Anadolu kültür tarihinin tüm değerleri adına tebrik ederim.
Borsa binası vardı
Aizanoi Antik Şehri’ndeki Zeus Tapınağı, günümüze kadar gelebilmiş en büyük tapınaklardan biridir. Öte yandan İmparator Diocletian döneminde şehrin borsa binası olan Macellum’un duvarlarına enflasyonu kontrol altına almak için yazılmış ürün fiyat listesi dikkat çekicidir. Keza antik dünyanın ilk bankası Efes Artemis Tapınağı’dır ve dünyanın ilk borsa binalarından biri de Aizanoi’deki söz konusu yapıdır. Şehir şarap ve yün üretimiyle ticari zenginliğe sahipti. Yoğun ticari faaliyetin yaşandığı şehirde borsa binası önemli bir ihtiyacın ürünüydü. Öte yandan olimpiyat yarışmalarına katılan Aizanoili sporcuların başarı ödüllerinin şehrin caddelerine kabartmalarla işlenmesi de önem arz eder.
Özbeöz Anadoluludur
Roma döneminde üzüm bağları ve şarap üretimiyle ilgi çektiği için, şehrin en önem verilen tanrılardan biri şarap tanrısı Dionysos idi. Roma’daki ismiyle Baküs. Son kazılarda gün yüzüne çıkarılan Baküs heykelinin başıyla birlikte umarım bir gün Baküs belgeseli çekilir. Çünkü şarap tanrısı özbeöz Anadoluludur. Doğum yeri Nysia (Aydın-Sultanhisar) olan tanrı adına yapılmış en büyük tapınak ise Teos (Sığacık) Antik Şehri’ndeydi. Keza Anadolu’dan başlayıp yine Anadolu’da son bulan şarap yolu güzergâhı, çekilecek belgesel sayesinde iç ve dış turizm gezi planlamaları için önemli bir rota olabilir. Özellikle bağ bozumu mevsiminde tanrı ve tanrıçalar yaratan topraklarda, Anadolu’nun neşeli tanrısı Dionysos kültü baz alınarak düzenlenecek geziler turizme önemli bir nitelik ve ivme katar.
Selçuklu döneminde bölgede yetiştirilen Çavdar’dan dolayı Çavdarhisar adını alan ilçe ile Aizanoi Antik Şehri’nin kalıntıları günümüzde iç içe geçmiş durumda denilebilir. Aizanoi bir Roma, Kütahya ise Germiyanoğulları Beyliği şehridir. Tipik bir Anadolu kasabası olan Çavdarhisar’a Kütahya’dan araçla bir saat süren yolla ulaşabilirsiniz. Mayıs-ekim ayları aralığında gidilmesini öneririm. Elbette Frig Vadisi ve Kütahya içindeki diğer kültürel miras örneklerini de ziyaret ederek.