Savcı Şalk yetkilerini aştı mı?

Savcı Şalk yetkilerini aştı mı?
ÇAPRAZ ATEŞ
ECE BİLGİN

DGM Savcısı Talat Şalk’ın, Beyaz Enerji Operasyonu ile ilgili olarak, IMF, Dünya Bankası ve AB’den bilgi istemesi, yargı ile yürütme arasında gerilime yol açtı. Başbakan Ecevit, hakkında soruşturma da açılacak olan savcı Şalk’ın yetkilerini aştığını ve saygınlığımıza gölge düşürdüğünü ileri sürdü. Adalet Bakanı da
Başbakan’la aynı görüşte. Başbakan’a göre, savcı Şalk şimdiye kadar eşi görülmemiş bir yöntemle uluslararası kuruluşlardan bilgi ve belge istemişti. Savcı ise kendisini, "görevden alınıncaya kadar yetkilerimi kullanacağım" şeklinde savundu. Savcı Şalk yetkilerini aştı mı, aşmadı mı? İşte değerlendirmeler...

Prof. Dr. Hasan Köni
Yetkisini yanlış kullandı Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Köni: Yargının IMF’den bilgi istemesi, bir uluslararası kuruluşa sorması ilk defa oluyor. Bunun Adalet Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı’ndan geçmesi gerekirdi. Yasaların uygulanması da böyle olur. Talat Şalk, uluslararası platformlarda Türkiye’nin imajını yanlış bir şekilde ortaya koydu. Kendisi, "Türkiye’nin ekonomisini IMF belirliyor. Nasıl olsa emirler de oradan geliyor. Bende onlara yazabilirim" şeklinde düşünmüş olabilir. Fakat böyle bir tarz doğru değildi. Türkiye’nin düştüğü duruma bir bakın: Dışarıdan Türkiye’nin siyasal sisteminde bir zorlama var gibi gözüküyor. "Türkiye’nin saygınlığına gölge düştü"ğü fikrine katılıyorum. Bütün bunlar göz önüne alındığında savcının yetkisini yanlış kullandığı ortaya çıkıyor. Bir savcı ne yapması gerektiğini bilmeli.
Örneğin, bilgi ve delillere dayanarak bir dava açacaks ve diyelim ki New York’taki savcılığa yazı yazacaksa, bunun belirli bir prosödürü var. Adalet Bakanlığı Dışişleri’ne yazar, ardından Dışişleri Bakanlığı da New York’a yazar. Onlar da kendi Adalet Bakanlığı’na. Daha sonra savcılara, "bu konuyu araştırın" denir. Yine aynı yoldan cevap geri gelir. Doğrudan uluslararası bir kuruluşa yazılmaz. IMF, "hükümetinize sorun" derken hafif bir ironi yapmış. Anladığım kadarıyla bayağı şaşırmışlar. Mesela, kendileri burada yanlış bir hareket yaparsa savcılık müdahale edebilir. Savcı Şalk, Amerikan Başkanı’na da yazı yazmakta özgür ama yine aynı cevabı alır. Onlar hukuk kararlarının uygulanmasında bizim savcıya yazmazlar. Bunu düşünmek gerek.

Prof. Dr. Bakır Çağlar
Savcılar özgür olmalı İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İnsan Hakları Hukuku ve Anayasa Hukuku Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bakır Çağlar: Bir savcının bilgiye ulaşma hakkı vardır. Bu hakkın önüne hiçbir siyasi engel konulamaz. Ecevit’in yaptığı açıklamaya kesinlikle katılmıyorum. Savcının bakanlıklar aracılığıyla bilgi talep etme gibi bir yükümlülüğü yok. Ayrıca, bu diplomatik bir sorun da değil. Savcının özgürce bilgiye ulaşması, yargının bağımsızlığı adına savunulması gereken bir ilkedir. Yürütmenin, yargıya baskı yaptığını düşünüyorum. Bir süredir parlamentodaki iklim, milliyetçi hukuk anlayışı çerçevesinde gelişiyor. Bu durum evrensel hukuk değerleriyle uyuşmaz. "Hükümetimiz küçük düştü" gibi bir açıklama haklı değil.
Talat Şalk’ın Adalet Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı’nı ezip geçtiği yolundaki söylemlere katılmıyorum. Bir savcı, bakanlardan izin almaz. Aksi bir durumda ortada savcı diye bir şey kalmaz, bakanlıklar kalır. Talat Şalk, "Ben özgürüm" dedi. Bu sözleri önemli. Gerçekten bir savcının demokratik bir hukuk devletinde özgür olması gerekir. Ne Ecevit’ten, ne de bakanlardan izin almaya hiç ihtiyacı yok. Savcıları özgür olmayan bir ülkeye hukuk devleti denmez.
Türkiye içine kapanık bir ülke olma yolunda süratla ilerliyor. Bu Ermeni yasası sonrasında daha açık bir şekilde ortaya çıktı.

DSP Milletvekili Uluç Gürkan
Üslubunu yadırgadım Savcının üslubunu yadırgadım. Kendisi çok haklı değil. Talat Şalk’ın IMF’ye yazdığı mektupta "Türk hükümetine ne talimat verdiniz, öğrenmek istiyorum" şeklinde bir tarzı var. Bu, kuşkusuz olmaması gereken bir durum.

İstanbul Barosu Başkanı Yücel Sayman
Yargıya müdahale CMUK, savcılara araştırma yaparken her makamdan bilgi toplayabilme yetkisini vermiştir. Hatta DGM savcılarının yetkisi daha da geniştir. Savcı bir konu hakkında araştırma yaparken, her türlü makama doğrudan istediği dilde yazı yazabilir. Hatta savcı IMF’nin Türkiye’deki temsilciliklerinden, doğrudan elde ettikleri bilgileri delil niteliğiyle de kullanabilir. Bütün bunların Adalet Bakanlığı’ndan geçmesi gerekmiyor.
Ecevit’in yaptığı açıklamaları haddinden fazla ağır buldum. Sözleri vahimdir. Devletin saygınlığına gölge düştüğünü kabul etmiyorum. Yargıya başka nasıl müdahale edilir ki? Artık savcılar yetkisini kullanırken "Adalet Bakanı, Başbakan ne der" diye mi düşünecek? Böyle bir yargı anlayışı olmaz.



ENTELLEKTÜEL BAKIŞ