NFT çılgınlığı büyüyor, en sonunda ne olacak?
06.04.2021 - 13:15 | Son Güncellenme:
milliyet.com.tr
NFT çılgınlığı her geçen gün büyüyor. Milyonlarca doların döndüğü ve eserlerin bir şekilde kişisel özel hale getirdiği bu sistem bir yandan büyük tehlikeleri de doğruyor. Tehlikelerinden önce ne olduğunu öğrenmekte fayda var.
Kripto paraların gündemimizi önemli ölçüde meşgul etmesinin yanında bir de NFT teknolojisi popülerleşti. NFT/ Non Fungible Token olarak adlandırılan bu teknoloji büyük çoğunlukla dijital sanat eserlerini kripto zincirinde alınabilen ya da satılabilen ürünlere dönüştürüyor. NFT ile satılan ürünler aynı zamanda türünün tek örneği oluyor ve doğrulabilir varlıklara dönüştüğü için çok yüksek fiyatlara alıcı bulunuyor.
Kripto sanat sektörünün adını şu günlerde daha çok duymaya başladık. NFT bu noktada karşımıza çıkan kavramlardan ve son günlerde NFT ile hazırlanan sanat eserleri en pahalı eserler arasında yer alıyor. Türkiye'den bir dijital sanatçının Blockchain ile imzalayarak satışa çıkardığı esere ek olarak dünyada da pek çok kişi bu sektöre kaymış durumda. Peki bu NFT’nin doğurduğu büyük tehlikeler bulunuyor mu? İşte NFT’nin konuşulmayan tarafı ve yönleri…
Hatırlatmak gerekirse dijital sanatçılardan birisi olan Beeple, son eserini NFT olarak yaklaşık 69 milyon dolara satmıştı. En çok konuşulan konulardan biri olan Jack Dorsey’in yaptığı ilk Twitter paylaşımı, 2.9 milyon dolara satıldı. Milyonlarca dolarlık eserlerin ve ürünlerin satıldığı bu yeni sektörün en büyük dezavantajı ‘çok fazla elektrik enerjisinin harcanması’ oluyor.
ÇEVRE KİRLİLİĞİNE KAPI AÇIYOR
Çevre kirliliği ve küresel ısınma gibi konuların büyük bir gündem olduğu dünyada, NFT tarafında büyük bir enerji harcaması bulunuyor. Bunun yanı sıra merkezi bir otorite olmadığı için fikri mülkiyet hırsızlığına da kapı açan bu teknoloji, şişirilmiş bir balon olarak görülüyor ve patladığında ise büyük zararların ortaya çıkacağı söyleniyor.
Öte yandan uzmanlara göre NFT kara para aklamak isteyenlerin de tercih edebileceği bir yöntem. Financial Times’tan Merryn Somerset Webb, NFT’nin tehlikelerine dikkat çekiyor. Para aklamak isteyenlerin bu yolu tercih edebileceğine değinen Webb, burada satılan eserlerin doğrulama gerekmediği için ‘kurumlara’ da ihtiyaç olmadığına ve böylelikle yaşanabileceklerin sorumlularının da olmadığına vurgu yapıyor.
Aynı haberde genç arkadaşlarının NFT hesapları açarak para kazandığını anlatıyor. Buradaki bir diğer sorun ise para kazanmasına rağmen parayı henüz platformdan alıp banka hesabına eklemeyediği oluyor. Burada çıkartılması gereken en önemli derslerden biri şüphesiz yeni nesil yatırımcıların da NFT’ye olan ilgisi oluyor.
ESERLER ÇALINABİLİYOR
Bir diğer yandan eserlerin çalınması ve NFT olarak satılması da olası. Nijeryalı bir sanatçı olan Osinachi geçenlerde Microsoft Word kullanarak hazırladığı Kobe Bryant'ın portresini 28 bin 77 dolara satmıştı. Sanatçı bu eseri ile kazandığı bu miktarın dijital sanatın gücü olduğunu söylüyor ancak dijital sanatçaların tamamı bu şekilde ‘iyi deneyimler’ yaşamıyor.
Eserlerini dijital yollarla insanlarla buluşturan sanatçı Corbin Rainbolt, eserlerinden en az ikisinin(fark ettiği) rızası olmadan NFT olarak satışa çıkartıldığını tespit etti. Bu hesapları hemen şikayet eden Rainbolt, NFT dünyasının sanatçıların eserlerinin çalınması ve satılmasında kullanılabileceğini söylüyor. Sanatçı eserlerinin çalınmasını önlemek adına çalışmalarını artık filigranlarla donatıyor.
Eser hırsızlığı NFT için şu an önüne geçilemez bir konu. Zira internetten dijital olarak oluşturulmuş her eser eğer imzalı değilse ve sosyal medya platformlarından yayımlanmışlarsa çalınmaları mümkün hale geliyor ve başkaları bu eserleri kendilerine aitmiş gibi NFT olarak satabiliyor. Merkezi bir otoritenin olmaması yasal bir muhatap bulunmasını imkansız hale getiriyor ve dolandırıcılıkların da önünü açıyor.
NFT İRLANDA'NIN BİR YILDA KULLANDIĞI ENERJİYİ KULLANIYOR
Kripto para madenciliğine ek olarak NFT de büyük miktarda elektrik harcıyor ve çevre aktivistleri bu konu hakkında önemli açıklamalar yapıyor. Daha anlaşılır olması adına NFT’lerin işlem gördüğü kripto para birimi Ethereum şu anda İrlanda’nın bir yılda kullandığına neredeyse eş değer bir elektrik tüketiyor. Her geçen gün NFT alıp satan kişi sayısının da arttığı bu dönemde NFT çevresel olarak da olumsuz sonuçlar doğurabilir. Yine de çevresel etkileri hakkında net bir araştırma bulunmuyor.
CoinGeek’ten Jordan Atkins konu hakkında başka bir yöne de parmak basıyor. Atkins NFT için popüler sanatçı Beeple'ın 69 milyon dolarlık bir sanat koleksiyonunun satışıyla popülerleşen ve daha genel dijital sanat çılgınlığından benzer bir izlenim veriyor diyor. Beeple satışından sorumlu açık artırma şirketi Christie's, satış koşullarına aşağıdaki şartları dahil ettiğini vurguluyor:
‘’Bir NFT'nin sahipliğinin, ürünün mülkiyet hakları dışında (özellikle NFT tarafından simgeleştirilen dijital sanat eserleri), açık veya zımni hiçbir hak içermediğini kabul edersiniz.’’ Başka bir deyişle, NFT olarak satın almanız size işaret ettiği sanat için hiçbir hak vermez ancak yine de bu koşullar altında birileri bir NFT için on milyonlarca dolar ödüyor.
