‘Yetkimiz artsın denetim azalsın’

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, büyükşehir belediye başkanlarından, yerel yönetim kanunlarında yapılacak düzenlemeler için yasa önerisi hazırlamaları isteğine ilk yanıt, CHP’li başkanlardan geldi. İstanbul, Ankara ve Eskişehir büyükşehir belediye başkanları, önerilerilerini yazılı olarak Cumhurbaşkanlığı’na iletti. Raporda, belediyelerin gelir ve yetkilerinin artırılması, merkezi yönetimin yerel yönetimler üzerindeki denetiminin ise azaltılması talep edildi.

Erdoğan, eylül 2019’da 30 büyükşehir belediye başkanıyla, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde bir araya gelmişti. Toplantıda, başkanların yer alacağı bir WhatsApp grubunun oluşturulması ve yerel yönetim yasalarında yapılacak değişikliklerle ilgili çalışmak üzere Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay başkanlığında bir heyet kurulması kararlaştırılmıştı. Heyette CHP’den Ekrem İmamoğlu (İstanbul), Mansur Yavaş (Ankara) ve Yılmaz Büyükerşen (Eşkişehir) ile AK Parti’den Fatma Şahin (Gaziantep), Memduh Büyükkılıç (Kayseri) ve Selahattin Gürkan’ın (Malatya) yer aldığı bildirilmişti. Çalışma kapsamında belediye başkanlarından yasa önerileri istenmişti. Edinilen bilgilere göre, CHP’li belediye başkanları yasa önerilerini hazırlayarak Cumhurbaşkanlığı’na gönderdi. Raporda, 5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile 5216 Sayılı Belediye Kanunu’nda kapsamlı değişiklikler önerildi. 109 sayfalık raporda öne çıkan öneriler şöyle:

‘Özerklikler korunmalı’

- Belediyeler; “orta ve yüksek öğrenim öğrenci yurtları işletmek”, “okul öncesi eğitim kurumları açmak” ve “şehirlerarası cenaze nakil işlemlerini yürütmek” gibi yetkilere sahip olabilecek. Belediyelere ait sağlık tesisleri, kamu sağlık tesisi sayılacak, hastanelerin tabi olduğu haklardan yararlanabilecek.

- Trafik polislerince yürütülen hizmetlere dair tüm işlemler, zabıta elemanları tarafından da yapılabilecek.

- Genel sekreter ve belediyeye bağlı kuruluşların ve belediye şirketlerinin genel müdürleri ile yönetim kurulu üyeleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın onayı anılmadan belediye başkanı tarafından atanabilecek. Madde gerekçesinde, “Büyükşehir belediyelerinin özerkliğinin korunması ve güçlendirilmesi, bu vesayet denetim amaçlı atama yetkilerinin kaldırılması yoluyla sağlanmalıdır” denildi.

- Belediye meclislerinde alınan kararların kesinleşmesi için, mülki idare amirine gönderilmesi zorunluluğu kaldırılacak.

- İlgili kanunda, belediyelerin yapım, bakım ve onarımını yapabileceği belirtilirken “mabet” olarak tanımlanan yerlere açıklık getirilmesi öneriliyor. Öneriye göre “mabet” kelimesi yerine, “cami, mescit, cemevi, kilise, havra vb.” ibaresi eklenecek. Maddenin gereçesinde, cemevlerinin ibadethane olarak tanınmasının amaçlandığı belirtiliyor.

- Öneriye göre belediyelerin genel bütçe vergi gelirlerinden aldığı pay artırılıyor. Büyükşehir belediyelerine, belediye sınırları içindeki vergi gelirlerinin toplamından yüzde altı yerine, yüzde 10 pay verilebilecek. Büyükşehir ilçe belediyelerine ayrılan pay ise, yüzde 30’dan yüzde 50’ye yükseltilecek. “Genel bütçe vergi gelirleri tahsilatı toplamının yüzde 1.50’si büyükşehir dışındaki belediyelere, yüzde 4.50’si büyükşehirlerdeki ilçe belediyelerine ayrılır” hükmündeki oranlar da yüzde 2 ve yüzde 6 olarak artırılacak. ÖTV’den de belediyelere pay verilebilecek.

- Motorlu Taşıtlar Vergisi toplamının yüzde 15-30’luk kısmı ilgili belediye hesabına aktarılacak.

- Doğalgaz tüketiminden de belediyelere pay verilecek.

- Cep telefonu ve internet kullanımı da haberleşme vergisine tabii tutulacak ve buradan da belediyelere pay verilecek. Konaklama vergisinin tamamen veya en azından yüzde 50’sinin belediyelere aktarılması sağlanacak.

- Belediye başkanının görev ve yetkilerine, “Yılı bütçe kararnamesinde gösterilen sınırlar içinde borçlanmaya karar vermek” de ekleniyor. Halihazırda bu yetki belediye meclisinde bulunuyor.

- İçişleri Bakanlığı’na tanınan belediye başkanını görevden uzaklaştırma yetkisi mahkeme kararına bağlanması talep edildi. Belediye başkanı, hakkındaki suçlamalardan beraat etmesi halinde görevden uzaklaştırma kararı “kendiliğinden” kalkacak.

‘Faizsiz yapılandırılsın’

- Belediyelerin kamuya olan birikmiş borçlarının bir defalığına affedilmesi veya en azından faizsiz olarak yeniden yapılandırılması da teklifte yer aldı.