Ölüm tacirlerine yandaşlık üzerine

Siyaset Kürsüsü


       1996'da çıkan yasa sigara şirketlerinin reklam ve tanıtım kampanyalarını önledi. Şimdi de zehirlerini satmak için reklam yapamayan sigara şirketleri çeşitli yan yolları deniyorlar. Bunlardan biri de sigara paketlerinin fiyat artışlarını ilanla duyurmaktı. Ancak "zam" Türk kamuoyunda hoş karşılanmadığı için artık bu yola başvurmuyorlar. Aslında yaptıkları da yasaya aykırıdır ama fazla üstüne gitmiyorduk.
       Denenen başka bir yol da "röportaj" kisvesi altında gazete sayfalarında yer almaya çalışmaktır. Bir süre önce Vizon dergisinde bu yöntem kullanıldı. Uyarıcı mektup gönderdiğim Ercan Arıklı, "Yıllar önce sigarayı bırakmış biri olarak özür dilerim, bir daha tekerrür etmez" diyerek nazikçe cevapladı.
       Ben yabancı sigara şirketlerine "ölüm tacirleri"(1) derim, özellikle gençlere yönelik sigara içmeye özendirici reklam ve tanıtım kampanyaları düzenledikleri için. Yiğidin hakkını vereyim; TEKEL hiçbir zaman bu yollara başvurmadı. Belirli yaşa gelmiş insanoğluna diyeceğim bir şey yok ama 15 - 20 yaş arası gençliğe acımayanlara aslında ölüm taciri demek bile az. Nedenine gelince geçen haftalarda gazetelerimizdeki bazı başlıklar şöyleydi:
       - Radikal: "WHO (Dünya Sağlık Teşkilatı) fena sıkıştırıyor, ekim ayında sigara reklamlarının (yani bizim 1996'da gerçekleştirdiğimiz) tüm dünyada yasaklanması için atağa kalkacak olan WHO, sigara şirketlerinin 'sinsi politikalarına' ilişkin 248 sayfalık rapor hazırladı."
       - Yeni Binyıl: "Philip Morris'e ağır suçlama, Philip Morris 1988'de WHO aleyhine gizli bir plan hazırlamış."
       Söz konusu raporu 30 milyon dokümanı inceleyerek hazırlayan İsviçreli kamu sağlığı uzmanı Dr. Thomas Zelther "Sigara şirketleri WHO'nun sigara karşıtı kampanyalarını baltalayabilmek için dünya çapında faaliyet sürdürmüş" diyor.
       Tüketici haklarının egemen olduğu gelişmiş ülkelerde bunu yapmaya cüret edenler kim bilir Türkiye'de ne haltlar karıştırmıştır. Derin devletimize biraz da bu konulara eğilmesi için rica da bulunacağım! Zira sigara PKK'dan zararlı. Yılda 200.000'e yakın insanımız sigara, pipo, purodan hastalanıp ölüyor.
       "4207 nolu Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun"un 3. maddesi "Tütün ve tütün mamullerinin isim, marka veya alametler kullanılarak her ne suretle olursa olsun reklam ve tanıtımının yapılması veya bunların kullanılmasını teşvik ve özendirici kampanyalar düzenlemesini yasaklıyor." Hürriyet gazetesi yazarlarından Özdemir İnce'nin onca yıllık sigara tiryakisi olarak bu kanundan bilgi sahibi olmaması imkansız. Ama geçen pazar Ekonomi ekinde tam bir sayfa develi sigara paketinin resmini de koyarak bir Japon şirketinin bir Amerikan sigara şirketini satın alması gerekçesiyle açık açık hem şirket hem de ürün reklamı yaparak, yazısında bol bol sigara içirttiği şirket genel müdürü Kanzel Obota'nın gerzekliklerine yer veriyor "sigaranın zararı iddia imiş, ispatlanmamışmış, vs.".
       Ama Allah büyüktür diye boşuna dememişler. Bu hafta sonu Hürriyet'in Pazar ekinde Gila Benyomor, Özdemir Bey'in yazısına "ince" bir ayar getiriyor: Gila sigaranın zararlarından söz ettikten sonra "Japon Tobacco International'ın Japonya'daki merkezini ziyaret eden Özdemir İnce, geçen haftaki yazısında gördüğü Japonların günde iki paket sigara içtiklerinden söz etmişti. Oysa şirketin Cenevre'deki merkezinde karşılaştığımız JTT'nin Alman, İngiliz ve Kanadalı yöneticilerinin sigara kullanmadıklarını duyduk. Cenevre'deki Camel fabrikasının yöneticileri de içmiyorlardı. Bilmem derdimi anlatabildim mi?" Sevgili Gila derdini çok iyi anlatıyor. Bu meslek ahlakı anlayışı dilerim başkalarına da bulaşır ve yasaları açıkça ihlal edenler, savcı soruşturma korkusundan değil mesleklerine ve hukuka saygılarından dolayı yanlışlıklarını düzeltirler.
       Düne kadar ABD - İngiliz menşeli sigara şirketleriyle uğraşıyorduk. Şimdi de Japonlar çıktı. İyi oldu mücadeleyi daha geniş cephede sürdürürüz.
       ----------
       (1) Ünlü Mike Hammer'ın yazarı Mickey Spillane'nin son romanıyla isim benzerliğinden başka bir ilişkisi yoktur. M. Hammer'ın tacirleri üçer - beşer öldürürken, bizimkiler dünyada her yıl 3 - 5 milyon insanın ölümüne yol açarlar.