HDP kapatılırsa muhtemel senaryolar

HDP, 24 Haziran 2018 seçimlerinde aldığı 5 milyon 867 bin oyla 67 milletvekili çıkararak TBMM’de temsil edilen 3. büyük parti olmuştu. Ancak HDP listelerinden seçildikten sonra başka partilere geçen, partiden istifa eden, ihraç edilen, yerel seçimlerde adaylık için ayrılan ve vekillikleri düşürülen isimler nedeniyle HDP’nin vekil sayısı 55’e geriledi. AYM’de açılan kapatma davası kapsamında hakkında “siyasi yasak” istenen isimlerin 44’ü mevcut HDP’li milletvekillerinden oluştu. 685 kişilik listede, eski Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun 2015’te kurduğu seçim hükümetinde bakanlık yapan Müslüm Doğan ve Ali Haydar Konca ile HDP’den ayrılan Bağımsız Milletvekili Ahmet Şık için de siyaset yasağı talep edildi. Eski milletvekili Altan Tan ve halen tutuklu olan eski Kars Belediye Başkanı Ayhan Bilgen ile Kürt siyasetinin sembol isimleri Leyla Zana ve Ahmet Türk de aynı listede yer aldı. Zana ve Türk, 2009 yılında kapatılan Demokratik Toplum Partisi (DTP) davasında da beş yıl siyaset yasağı almıştı.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın HDP hakkında iddianame hazırlanmasının ardından, Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) 44 HDP’li milletvekiline siyaset yasağı getirmesi halinde Meclis aritmetiğinde yaşanabilecek değişiklikler de tartışılmaya başlandı. 2010 yılına kadar anayasanın 84. maddesine göre, “partisinin temelli kapatılmasına beyan ve eylemleriyle sebep olduğu, AYM’nin kesin kararında belirtilen milletvekillerinin” vekillikleri, otomatik olarak sona eriyordu. Ancak 2010 yılındaki referandumda kabul edilen değişiklikle, bu hüküm anayasadan çıkarıldı. Bu nedenle HDP’nin kapatılması ve mevcut HDP’li üyelere siyaset yasağı getirilmesi halinde bile, bu isimlerin vekilliklerinin düşmesi söz konusu olmayacak.

Bağımsız olacaklar

Bu 44 vekil, bağımsız olarak Meclis’te görev yapmaya devam edecek. Hakkında siyaset yasağı istenmeyen 11 vekil de, HDP’nin kapatılması halinde “bağımsız vekil” statüsüne geçecek. Böylece HDP’nin mevcut 55 vekili “bağımsız” da olsa Meclis’te siyaset yapmayı sürdürecek. Bu noktada ise 55 vekil hakkında hazırlanan dokunulmazlık fezlekelerinin gündeme gelmesi ihtimali doğacak.

Ara seçim olur mu?

Fezlekeler yoluyla vekilliklerin düşürülmesi ihtimali ise ara seçim tartışmalarını başlatacak. Halen TBMM, ölümler, bakanlık veya belediye seçimleri için ayrılanlar, vekillikleri düşürülenler sebebiyle, 16 üye eksikle çalışıyor. Seçim Kanunu’na göre bu sayının 30’u bulması halinde, üç ay içinde ara seçim yapılması gerekiyor. Genel seçimlere bir yıl kala ise ara seçim yapılamıyor. Buna göre bir ara seçim ihtimali, en geç 2022 yılının haziran ayı başına kadar 14 HDP’li milletvekilinin, vekilliklerinin düşürülmesi halinde mümkün olabiliyor.

Seçime girebilirler

AYM’nin, hakkında “siyasi yasak” kararı verdiği isimlerin hiçbirinin, herhangi bir siyasi partiden seçimlere katılabilmesi de mümkün olmayacak. Ancak Siyasi Partiler Kanunu’nun 95. maddesinde aksi bir hüküm bulunmadığı için, bu kişilerin seçimlere bağımsız olarak katılabilmesinin önünde de herhangi bir engel bulunmuyor. Siyasi yasağı bulunmayan HDP’lilerin yeni bir parti kurabilmeleri noktasında ise AYM kararının ortaya çıkış süresi etkili olacak. Siyasi Partiler Yasası’na göre, siyasi partilerin seçime katılabilmesi için, “İllerin en az yarısında (41 il) seçim gününden en az 6 ay önce teşkilat kurmuş ve büyük kongrelerini yapmış olması veya TBMM’de grubunun (en az 20 milletvekili) bulunması” gerekiyor.

DBP’ye katılabilirler

Meclis’te hakkında siyasi yasak talebi olmayan 11 vekilin ise HDP’nin kapatılması durumunda, 2014 yılında BDP’nin ismi değiştirilerek kurulan ve Meclis’te 1 milletvekiliyle temsil edilen Demokratik Bölgeler Partisi’ne (DBP) geçmesi ihtimaller arasında yer alıyor.