Çocukların Ruh Sağlığının Korunmasında Önemli Bir Kavram: Psikolojik Sağlamlık

Psikolojik sağlamlık, son zamanlarda önemle üzerinde durulan bir kavramdır. Psikolojik ağlamlık,bireyin karşılaştığı zorlukların ve olumsuzlukların üstesinden başarıyla gelebilmesini ve uyum sağlayabilmesini ifade etmektedir. Yapılan araştırmalarda psikolojik sağlamlık düzeyleri yüksek bireylerin karşılaştıkları stresli yaşam olayları ile daha başarılı bir şekilde mücadele ettikleri saptanmıştır. Ayrıca bu bireylerin problem çözme ve iletişim kurma becerilerinin yüksek olduğu vurgulanmıştır.

Bireylerin yaşadıkları olumsuz hayat olaylarından başarıyla çıkabilmeleri için çocukluk dönemlerinde (0-6 yaş) psikolojik sağlamlık düzeylerinin arttırılması gerekmektedir.

Peki çocuklarımızın psikolojik sağlamlık düzeyini nasıl arttırabiliriz?

Bireysel Faktörler: Psikolojik sağlamlık düzeyinin arttırılmasında bireysel olarak gerçekleştirilmesi gereken unsurlar oldukça önemlidir. Bu unsurları;

- Temel güven duygusu (bebeğin doğduğu an itibari ile geliştirdiği olumlu bağın devamı)

- Sağlıklı cinsel kimlik gelişimi (çocuğun kız ve erkek cinsiyetinin farkında olması)

- Yüksek benlik saygısı (örn. çocuğun özgüvenini arttırmak için sorumluluk üstlenmesini sağlama)

- Kendi yaşamı hakkında söz sahibi olma ve otokontrolünü sağlayabilmesi (örn. çocuğun 'hayır' diyebilmesi,sınırlarının farkında olması)

- Çocuğun duygularının farkında olması (dışarıya duygularını sağlıklı yansıtabilmesi)

- Problem çözme becerisi geliştirebilme

- İyimserlik

- İşbirliği

- Paylaşma

- Yardımseverlik

- Gelecek için planlar yapma olarak sayabiliriz.

Ailesel Faktörler: Psikolojik sağlamlık düzeyinin arttırılmasında ailesel faktörlerin önemi yadsınamaz. Bunlar;

- Aile bireylerinin sağlıklı iletişimi

- Anne-baba ilişkisi

- Anne çocuk ilişkisi

- Anne-baba-çocuk ilişkisi

- Anne-babanın sağlıklı bir rol model olması

- Çocukların geleceği hakkında anne-babanın olumlu beklentiler kurması

- İyi eğitimli bir anne-babaya sahip olma olarak sayabiliriz.

Çevresel Faktörler: Çocuğun psikolojik sağlamlık düzeyinin attırlmasında olumlu sosyal çevrenin oluşturulması gerekmektedir. Çevresel faktörleri;

- Olumlu sosyal davranış

-Olumlu okul ilişkileri

-Olumlu arkadaş desteği

-Olumlu bir rol modelin olması olarak sayabiliriz.

- Çocuğunuzla doğduğu andan ve gelişimin her aşamasında olumlu bağlar kurun.

- Çocuklarınıza duygusal kontrolü öğretmeye çalışın.

- Çocuğa iyi bir model olun.

- Çocuklarınızla çeşitli olaylara karşı verdiği duygusal tepkiler hakkında konuşun. Ona ne hissetiğini, ne düşündüğünü ve nasıl davranacağı hakkında açık uçlu sorular yöneltin.

- Çocuğun sosyalleşmesini, akran ilişkileri geliştirmesine olanak tanıyın.

- Çocuğun sorumluluk almasını özendirin.

- Duygusal ve davranışsal olarak onaylamadığınız, durum ve olaylara her zaman olumsuz tepki göstermeyin ve görmezden gelin.

- Aile bireylerinin kendisini ifade edebildiği demokratik bir aile tutumu benimseyin.

- Çocuğunuza sevgi, şefkat, merhamet, yardımseverlik gibi duygu ve davranışları model olun ve ona hissettirin.

- Çocuklarınızı başka çocuklarla kıyaslamayın ve başka arkadaşları üzerinden örnek göstermeyin. Unutmayın her çocuk özeldir. Her çocuğun mizaç ve kişilik gelişimi birbirinden farklıdır.

- Çocuğunuzun yalan söylediğini farkkettiğinizde ona aşağılayıcı ifadeler ve davranışlarda bulunmak yerine, yalana iten sebeplerin altında yatan(korku,kaygı gibi) duyguları anlamlandırın ve anne-baba tutumunuzu gözden geçirin.

- Çocuklara sevginizi koşulsuz olarak ifade edin. Böylece çocuk bir koşula bağlı olmadan sevildiğini ve değer gördüğünü, yanlışına rağmen anne-babasının onu sevmeye devam ettiğini hissedecek ve bilecektir.

- Çocuklarınıza suçlayıcı/eleştirel bir dil(beceriksizsin,senin yüzünden vb.) kullanmak yerine olumlu davranışlarını destekleyici ifadeler(bunu yapabileceğine inanıyorum vb.) kullanmaya çalışın.

- Çocuğun sosyal çevresini, kurduğu arkadaşlık ilişkilerini tanıyın.

Söz edilen faktörlere bakıldığında, bireysel, ailesel veya çevresel bir özellik olumluysa, çocuğun

sağlıklı gelişimine katkıda bulunduğu ve psikolojik sağlamlık düzeyini artırdığı görülmektedir. Buna karşın söz edilen faktörler çocuğu olumsuz etkilediğinde,ruhsal sağlığı bozulmakta ve psikolojik sağlamlığı azalmakta ya da yok olmaktadır. Bu nedenle benzer riskler ya da benzer olumsuz koşullarda yetişen çocuk ve ergenlerin de yaşamda başarılı olabilmeleri, gelişimlerini sağlayabilmeleri ve psikolojik yönden sağlam olabilmeleri için, bu risk faktörlerinin ve koruyucu faktörlerin bilinmesi gereklidir.

Unutmayın ki 'ÇOCUKLARINIZ SÖZLERİNİZİ DEĞİL, AYAK İZLERİNİZİ TAKİP EDER.'

Instagram: instagram.com/volkanpelenk