ÇOCUK BESLENMESİNDE TAHILLARIN YERİ
Öncelikle tahılları kısa bir özetleyecek olursak: buğday, arpa, çavdar, yulaf, pirinç ve bu tahıllar ile yapılan ekmek, pirinç, şehriye, makarna gibi ürünler hem içerdiği önemli besin öğeleri hem de vücuda sağladığı enerji nedeniyle beslenmemizde önemli yer tutar.
Tahılları ikiye ayırabiliriz:
- Tam tahıllar (işlenmemiş, orijinal hali, rafine edilmemiş)
- Rafine tahıllar (işlenmiş)
Tam tahıllar,tahılın kepek, germ, endosperm gibi bütün özlerini içerir. Tam buğday unu, bulgur, yulaf ezmesi, kahverengi pirinç grubuna örnek olarak verilebilir.
Rafine tahıllar ise öğütülerek kepek ve diğer kısımlarından arındırılırlar. Raf ömrünü ve/ veya yumuşaklığımı sağlamak için yapılan bu işlemler tahılın posasının ve özellikle demir ve B grubu vitaminlerin azalmasına neden olur.
Hangi tahıllar tam tahıllar ve rafine tahıllar diye sıralarsak:
Tam Tahıllar | Rafine Tahıllar |
Tam tahıllar, diyet lifi ve özellikle B grubu vitaminlerinden zengindir: Tiamin B1, riboflavin B2, niasin B3 ve folat. B1 Vitamini veya Tiamin, diğer B grubu vitaminlerle birlikte vücudun, özellikle beynin, enerji üretiminde gerekli bir vitamindir. B1 vitamini kan hücrelerinin oluşumu ve sağlıklı bir dolaşım sistemi için gerekli olan vitamin grubundandır. Ayrıca karbonhidratlardan enerji üretiminde, kalp ve sindirim sistemi kaslarının tonusunun korunmasında önemli görevi vardır.
B1 vitamini yetersizliği yorgunluk, depresyon, gözlerde güçsüzlük, zihin bulanıklığı ve fiziksel koordinasyonda bozukluğa sebep olur. Ayrıca iştah azalması, sindirim bozukluğu, kabızlık, yorgunluk, baş ağrısı, sinir ve dolaşım sistemi hastalıkları, kas krampları gibi sorunlara neden olabilir.
Bunun yanı sıra tam tahıllar demir, kemik gelişiminde ve kas faaliyetlerinde görevli magnezyum ve antioksidan selenyum gibi minerallerden zengindirler.
Günde ne kadar tahıl tüketilmeli?
Grup | Yaş aralığı | Günlük önerilen | Günlük tüketilmesi gereken tam tahıl miktarı |
Çocuk | 2-3 | 85 gram | 43 gram |
4-8 | 113- 142 gram | 57-71 gram | |
Genç kızlar | 9-13 | 142 gram | 85 gram |
14-18 | 170 gram | 85 gram | |
Genç erkekler | 9-13 | 170 gram | 85 gram |
14-18 | 198 gram | 100 gram |
Tam tahıl tüketiminizi arttırmak için neler yapabilirsiniz;
Beyaz un yerine tam tahıl unu ve tam tahıl unundan yapılmış yiyecekleri tercih edebilirsiniz.
Esmer pirinç ve kepekli makarna deneyin. Burada lezzetini arttırmak için sebze ve baharat kullanabilirsiniz.
Sebze çorbalarına ve yemeklere bulgur, buğday, arpa gibi tam tahıllar ekleyin. Kek, kurabiye gibi tatlı atıştırmalıklar hazırlamak istediğinizde tam buğday veya yulaf unu kullanabilirsiniz.
Köfte yaparken tam buğday ekmeği kullanabilirsiniz.
Fırında pişirdiğiniz tavuk, balık, pirzola gibi yemeklerde tam tahıl gevreğine yer verebilirsiniz.
Salata ve çorbalarda kızarmış ekmek yerine tam tahıl unundan kraker denebilirsiniz.
Patlamış mısır tam tahıldır. Ara öğünlerde kullanabilirsiniz. Fakat fazla tuz ve yağ koymamaya dikkat etmelisiniz.
Omega 3 yağ asidinden en zengin bitkisel besin keten tohumudur. Bu nedenle keten tohumlu ekmekleri’ de tercih edebilirsiniz.
Çocuklarınıza atıştırmalık olarak tam tahıl ürünlerinden oluşan seçenekler sunabilirsiniz.
Daima paketli besinlerin içeriğine bakmaya çalışmalısınız. Ekmek, içeriğindeki pekmez ya da kullanılan başka bir malzeme nedeniyle esmer olabilir.
Tam tahıllar, diyabet hastalarında glukoz düzeyini dengelemede ve posa bakımından zengin olmasından dolayı kabızlık oluşumunu önler ve daha fazla tokluk hissi vererek kilo kontrolünde yardımcı olur.
Uzm. Dyt. Emel Yılmaz