Ebeveynin, bebeğinin gelişimini yakından takip ediyor olması çok önemlidir. 2 yaşa kadar normal gelişiminin yanında, gelişim evrelerinden en önemli 10 tanesi yakından ve dikkatle takip edilmelidir. Aşağıdaki 10 önemli basamaklardan biri ve bir kaçı bebeğinizde gözlemlenmiyor ise mutlaka uzman desteği alınmalıdır.
1.Göz Kontağı
(6-8 haftalık)
Bebeğinizin göz kontağı kuruyor olması nörolojik gelişimini ve sizinle iletişim kurabilme becerisini gösterir. Bebeğiniz tanıdık yüzleri hafızasına kaydetmeye başlar. Bakışı ile sizi tanıdığını göstermesinin ve sizinle iletişim kurmasının ilk yolundan biridir. Zaman zaman bebeğin göz kontağı kurmuyor olmasının sebebi açlık, uyku hali olabilirken bebeğin hiç göz kontağı kurmuyor olması dikkat edilmesi gereken bir unsurdur.
2.Sosyal Gülümseme
(6-8 haftalık)
Bu gülümseme bebeğin bir kişinin ona gülümsemesine karşılık aynı davranışta bulunmasıdır. Bebeğiniz ile sosyal gülümseme sayesinde ilişkiniz, bebeğiniz ile oluşan ilk bağlanma güçlenir. Bebeğinize gülümsüyor fakat onun tepki vermediğini fark ediyorsanız(3 aya kadar), bir uzmana danışmanız da fayda olacaktır. Bu bir göz problemine veya bağlanma sorununa işaret edebilir.
3.Agulama Evresi
(Yaklaşık 8 haftalık)
Bebeğiniz ilk birkaç hafta ağlama ile iletişim kurarken, 8 hafta civarında beynin ön lobunda birçok aktivite görülür. Bu aktiviteler sayesinde bebeğiniz agular. Bebek bu şekilde iletişim kururken, a-a-a, o-o-o gibi farklı sesle çıkarır. Bebeğiniz ile bolca konuşun, ona sorular sorun. Eğer bebeğiniz 3 aylık ise ve ses çıkarmıyor ise öncelikle işitme testi için bir uzmana başvurun, daha sonra bir gelişim değerlendirmesini talep edin.
4. Genişletme Evresi
(3-4 aylık)
Bebeğiniz 3-4 ay civarında bir ses grubunu tekrarlamaya başlar. Bu gelişim evresinde bebek dil ve ağzının ön kısmını kullanabilmeye başladığından tekrarlı sesler çıkarmaya başlar. Bebeğiniz farklı ses gruplarını çıkardığında bu becerisini bolca denemek isteyecektir. Bu çalışma sonrasında 6-8 aylık olduğunda tekrarlı heceleme evresine geçecektir. Bu gelişim evresinde bebeğiniz, bir başkasının sesine kendi sesi ile tepki verebileceğini fark eder. Bu da ilk dil gelişiminin önemli basamağıdır.7-9 aylık iken ise tek heceli sesle çıkarmaya başlar dada, baba, lala gibi.
5.Uzanma ve Tutma
(5-7 aylık)
Bebek uzanma ve tutma davranışlarını denediğinde ve pekiştirdiğinde dünya ile daha fazla etkileşime girmeye başlar. Bebeğin merakı ile farklı doku, tat ve kokudaki nesneleri keşfetmeye başlar.
6.Ayağa Kalkabilmek için Kendini Yukarı Çekme
Bebeğinizin yürümeye başlamadan önce bir yere tutunarak ayağa kalkabildiğini gözlemeyebilirsiniz. Bu beceri yürüme öncesi kaba motor becerilerinden en önemlilerindendir çünkü denge ve güç yürüme için şarttır.
Ayrıca bu beceri sayesinde bebeğinizin hedefleri oluşmaya ve hedefine ulaşmak için motivasyonun olduğunu da gözlemeyebilirsiniz ( sehpadaki oyuncağı almak vb.).
7.İki parmak ile Tutma
(9-11 aylık)
Bebekler 7-8 ay civarında daha çok tüm parmaklarını kullanarak nesneleri kavrarlar daha sonraki aylarda ise sadece işaret ve başparmaklarını kullanarak daha küçük nesneleri manipüle edebilmeye başlarlar. Bu beceri ince motor gelişimi açısından çok önemli ve değerlidir.12 aylık iken iki parmağı ile nesneleri manipüle edemiyorsa, ince motor gelişimi için bir uzmana başvurmanız uygun olacaktır.
8.El Hareketleri ile Konuşma
Çocuğunuzun sevdiği kitabı istemek için parmağı ile göstermesi, nerede sorusu için ellerini kullanması dil gelişiminin sözsüz kısmını oluşturur. Bu hareketleri sayesinde sözlü olarak ifade edemediği ama düşündüğü şeyleri anlatabilme fırsatı olur.
9. İlk Kelimler
(12 ay civarı)
Bugelişim evresinde çocuğunuz ses ve nesne arasındaki ilişkiyi çözmeye, anlamaya başlar. Böylece ismi söylenen bir nesneyi de anlayabilmeye başlar. Genel ortalamada çocuklar12 ay civarı konuşmaya başlarlar.15-18 ay civarı ise bazı çocuklar 20 kelime çıkarabilirken bazıları 10 kelime kullanır. Her çocuğun kendine göre bir gelişim hızı olmasına rağmen 18 ayda çocuğunuzun hiçbir kelimesi yok ise bir uzmana başvurmanız gerekir.
10. –Mış Oyunu
(18 ay civarı)
Çocuğunuz sizi gözlemler ve yaptıklarınızı taklit etmeye başlar.-Mış oyunu çocuğun sembolik düşünce becerisini geliştirmek için önemlidir (oyuncak telefonda, gerçek telefonmuş gibi konuşmak vb.).
Ayşe Başak Erk
Uzman Gelişim Psikoloğu