Çocukların Hayali Arkadaşlara Sahip Olmaları Normal mi?

3-5 yaşlarında olan çocukların % 65’inin hayali arkadaşları olduğu ve 1/3’inin 7 yaşına kadar hayali arkadaşları ile olan ilişkilerinin devam ettiğine dair araştırmalar yapılmıştır (Taylor, 2004).

3-5yaş kimlik gelişiminin olduğu ve gerçek ile hayal arasındaki sınırın denendiği bir dönemdir. Erken yaşlardahayali arkadaş kavramı daha çok fiziksel olarak var olan bir nesne (pelüş ayı vb.) üzerinde oluşur. Yapılan araştırmalarda kız çocuklarının erkek çocuklarına göre hayali arkadaşa sahip olmanın daha fazla olduğu bulunmuştur.

Sembolik oyun(-mış gibi) çocuğun gelişimi açısından çok önemlidir, hayali arkadaşlarda sembolik oyunun bir parçasıdır ve sağlıklı bir çocuğun gelişiminde yer alabilmektedir.Sembolik oyun, çocukların roller, ilişkiler ve kontrol becerileri hakkında öğrenme için uygun bir ortamdır. Aynı zamanda sembolik oyun, gün içinde çocuğun deneyimlediği duygularında boşaltılmasında ve baş edilmesinde önemli rol oynar. Sembolik oyun 2 yaş civarında başlar ancak 5 yaşa kadar hayal ile gerçek arasındaki çizgi, zaman zaman bulanıklaşabilmektedir. Ayrıca hayali arkadaşı ile olan ilişkisinde çocuk kontrolü elinde tutar, böylece gerçek hayatta kontrolünde olmaya durumları kendi istediği gibi oynayabilir.

Hayali arkadaşa sahip olmanın birçok faydası vardır:

• Hayali arkadaşa sahip çocukların empati becerileri ve başkalarının gözünden bakabilme becerileri daha gelişkindir.
• Hayali arkadaşlar, çocukların sosyal ilişkilerini deneyimleme ve tanıma, yeni rolleri deneme açısından sosyal gelişimlerini destekler niteliktedir.
• Hayali arkadaşları olan çocuklar otorite figürlerine duyduğu güçlü duygularını kontrol etmeyi, dürtülerini kontrol etmeyi ve doğru/yanlış gibi soyut konuları anlamaya yönelik gözden geçirebilir, içselleştirebilir.
• Hayali bir arkadaş çocuğun yaşadığı güçlü duygular ile baş etmede yardımcı rol oynayabilir. Çocuğun suçluluk duygusu ile hayali arkadaşına sorumluluğu yükleyerek baş etmesi örnek olarak verilebilir.
• Çocuğun hayatındaki değişimlerde (yeni kardeş doğumu, ev değişikliği vb.) ve geçiş dönemlerinde bazı çocukların hayali arkadaşlarının ona bu yeni duruma alışması için yardımcı olacak becerileri denemesi, tanıması ve bu değişimde yaşadığı duyguları paylaşmak için var olabilmektedir. Ayrıca bu tür değişimlerde çocuğunhayali arkadaşı ile olan ilişkisinde bu konu ile baş etme becerileri ve farkındalığı ebeveynlerce gözlenebilir. Birçok çocuk için isehayali arkadaş birlikte eğlenebildiği bir kişi/hayvan/yaratıktır.
• Hayali arkadaşa sahip çocuklar daha geniş sözcük dağarcığına, kuvvetli yaratıcılığa sahiptirler. Bir araştırmanın sonucuna da göre hayali arkadaşa sahip çocukların sosyal ilişkilerinin daha iyi olduğu bulunmuştur.

Peki hayali arkadaşlara ne zaman dikkat edilmeli? Çocuğunuz arkadaşları ile vakit geçirmek, sosyal ortamlarda bulunmak ve sevdiği şeyleri yapmak yerine hayali arkadaşı ile fazlaca zaman geçirmeye başladığında çocuğunuzun duygusal bir sıkıntılı olma ihtimali mümkündür. Sağlıklı gelişimi olan çocuklarda hayali arkadaş kavramı yaş ilerledikçe yok olmak ile birlikte çocuğunuzun hayali arkadaşı ile normal dışı bir ilişkide olduğunu gözlemlediğinizde, çocuğunuzun duygularını ve nedenlerini anlamak ve ona yardımcı olmak için bir uzmana başvurmanız uygun olacaktır.

Genel olarak hayali arkadaşlar eğlenceli, geçek yaşantı için becerilerin ve fikirlerin denenebildiği öğretici ve destekleyici bir ilişkidir.

Ayşe Başak Erk

Uzm. Gelişim Psikoloğu

cocuklaringelisimi.com