Yazarlar
Bebeklikte İlk İlişki: Bağlanma Türleri- Güvenli, Kaygılı, Kaçıngan Bağlanma
Bebeklikte ve Çocuklukta Bağlanma Türleri
Bebeklik döneminde, bağlanma genel olarak 4 tür olarak gerçekleşir. Bunlar güvenli bağlanma, kaygılı bağlanma, kaçıngan bağlanma ve karışık bağlanmadır.
Güvenli Bağlanma
Güvenli bağlama da çocuk bağlandığı kişiden ayrıldığında huzursuzluk gösterir, o kişi döndüğünde ise neşelenir, olumlu davranışlar ile yetişkini karışılar. Güvenli bağlanmış olan çocuklar, bağlandıkları bireylere itimat ederler bu sebep ile de kendilerini güvende hissederler. Bağlandıkları yetişkin ortamdan çıktığında çocuk mutsuz olur ancak yetişkinin döneceğine dair güveni vardır. Güvenli bağlanmış çocuklar korktuklarında, endişelendiklerinde bağlandıkları yetişkinden teselli ararlar. Bu çocuklar bağlandıkları yetişkinin onları rahatlatmak, korumak ve ihtiyaçlarını karşılamak için her zaman uygun-orada olduklarını bilirler.
Haberin Devamı
Güvenli bağlanmış çocukların, birincil bakım verenleri çocuklar ile daha çok oyun oynadıkları, çocukların ihtiyaçlarına çabuk cevap verdikleri ve güvensiz bağlanmış çocuklara göre çocuklarına daha duyarlı oldukları belirlenmiştir.Yapılan araştırmalar sonucunda güvenli bağlanmış çocukların güvensiz bağlanmış çocuklara göre ilerleyen yaşlarında daha empatik ve oldun, daha az agresif ve düzeni bozan oldukları bulunmuştur.
Güvenli bağlanma deneyimleyen çocuklar,yetişkinlik hayatlarında daha uzun ve güven temelli romantik ilişkiler yaşayabilir,özgüvenlerinin daha yüksek olur,sosyal ilişkilerinin kuvvetli olur, yakınsosyal ilişkilerden keyif alır, duygularını ve düşüncelerini insanlarda paylaşmakta daha rahat olurlar.
Kaygılı-Kararsız Bağlanma
Kaygılı-Karasız bağlanmış çocuklar, bağlandıkları kişiden ayrıldıklarında çok huzursuzlaşır, stres olur. Bağlandıkları kişi odaya geri döndüğünde ise bu olumsuz duyguları hafiflemez, sakinleşmede güçlük yaşarlar. Kaygılı-Kararsız bağlanmış çocuklar yabancılara karşı büyük şüphe içindedirler. Kaygılı-Karasız Bağlanmış çocukların, birincil bakım veren kişisi istikrarsız bir şekilde çocuğun ihtiyaçlarını karşılar. Çocuk zaman zaman yetişkine ulaşabilirken bazı zamanlarda kişi meşgul olur ve çocuk ile ilgilenmez. Kaygılı-Kararsız Bağlanmış çocuklar bağlandıkları kişi ile hem çok yakın ilişki kurmak ister hem de temasa-ilişkiye karşı dirençlilerdir.
Haberin Devamı
Kaygılı-Kararsız Bağlanmış çocuklar ilerleyen yaşlarında , başkalarına aşırı bağımlı, başkalarına tutan bir yapıda olurlar. Ayrıca kaygılı-kararsız bağlanmış çocuklar, yetişkinlik hayatlarında başka kişilere yaklaşmada tedirgin olur, duygularının karşılıklı olmaması onları çok endişelendirir. Bu kişiler romantik ilişkilerinde sıkça ilişkinin soğuk ve uzak olması nedeni ile ayrılıklar yaşarlar. Ayrıca Kaygılı-Karasız Bağlanmış kişiler çocuk sahibi olduklarında da başkalarına bağlı olma ihtiyaçlarını zaman zaman çocukları ile karşılarlar.
Kaçıngan Bağlanma
Kaçıngan Bağlanmış çocuklar, bakım veren kişiyi yok sayma eğilimindedirler. Bakım veren kişi ile yabancı birini seçme şansı sunulduğunda hiç bir tercih belirtmezler.
Kaçıngan Bağlanmış çocuğun, bakım veren kişiyi yok sayması özellikle, yetişkinin odadan çıkıp geri döndüğünde gerçekleşir. Çocuk, bağlandığı kişiden bir telkin, temas ihtiyacı hissetmez. Reddedilmek yerine yakın ilişkiden kaçınır.
Haberin Devamı
Kaçıngan Bağlanmış çocuklar, bakım veren kişiler tarafından istismar edilmiş (duygusal, fiziksel vb.) olabilmekte veya ihtiyaçları göz ardı edilmiş olabilmektedir. Bu ihtiyaçlar tabii ki sadece fiziksel ihtiyaçlar değildir; ilişki kurmaya yönelik temas, birlikte vakit geçirme gibi duygusal-sosyal ihtiyaçları da kapsar. Çocuk, bakım veren kişinin tepkilerine karşı dirençli olduğunu ve onu cezalandırdığını düşündüğünden ilerleyen yaşlarında yardım-destek isteme davranışını göstermekten kaçınırlar.
Kaçıngan Bağlanmış çocuklar, yetişkinlik hayatlarında yakın ilişki kurmakta bir hayli zorlanırlar. İlişkilerine duygusal yatırım yapmaktan kaçınır ve ayrılık olduğunda olumsuz duyguları çok az hissederler. Ayrıca yakınlarını zor zamanlarında tam anlamıyla desteklemekte, duygularını ve düşüncelerini partnerine ifade etmede güçlük yaşar.
Karışık Bağlanma
Bu gruptaki çocuklar genellikle kafa karışmış, sersemlemiş davranışlar sergiler. Hareketleri tepkileri karışıktır. Hem kaçınır hem de direnç gösterir. Araştırmacılar belirli bir bağlanma türüne sahip olmayan çocukların, bakım veren kişilerin hem huzur hem de korku duygusunu karışık olarak ilettiğinden bahseder. Buna bağlı olarak çocuğun hem bakım veren kişiden korkması ama aynı zamanda onu sakinleştirmesi karışık bağlanmaya neden olabilir.
Güvensiz Bağlanmanın Etkileri
Çocuklar, erken dönemde güvenli bağlanma gerçekleştiremediklerinde, ilerleyen dönemleri olumsuz etkilenmektedir. Genellikle karşıt gelme bozukluğu, davranış bozuklukları, travma sonrası stres bozukluğu vekaygı bozuklukları yaşayan çocuklarda bağlanma sorunları görülebilmektedir.Bağlanma sorunu yaşayan çocukların mutlaka psikolojik desteğe ihtiyacı vardır.
Ayşe Başak Erk
Uzm. Gelişim Psikoloğu
