SSVD – Sezaryen Sonrası Vajinal Doğum Yapsam mı?

2010 senesinde hamile kaldığımı öğrendiğimde çok sevindim. Hamileliğimin ilk birkaç ayı geçtikten sonra ben de her hamile gibi doğum yöntemi üzerinde düşünmeye başladım. Yaptığım değerlendirmeden sonra epidural destekli vajinal doğumun benim için en uygun seçenek olacağına karar verdim.

Bu kararı vermemde üç büyük etken vardı. Birincisi ameliyat olma fikrinin hoşuma gitmemesiydi. Ameliyat sırasında ve sonrasında oluşabilecek komplikasyonlar, vajinal doğumun zorluklarıyla kıyaslandığında bana daha büyük bir risk gibi gözüktü. İkincisi, bebeğimin dünyaya geldiği dakikayı gözlerimle görmek, o anlara tanıklık etmek, onu hemen kucaklayabilmek istedim. Üçüncüsü, seneler önce en yakın dostlarımdan biri olan Esin’in doğumunda bizzat bulunmuştum. Doğum için hastaneye yatar yatmaz onun yanına gitmiş, sancıları sırasında elini tutarak adeta bir doula gibi ona destek olmuştum. Arkadaşım doğum sancılarıyla başetmek için epidural aldı. Doğum zamanı gelince onunla beraber ameliyathaneye girdim. Henüz çocuk sahibi olmayan biri için mühtiş bir deneyimdi. Esin’in gücüne ve azmine hayran oldum. Vajinal doğumun korkulacak birşey olmadığını gördüm. Minik oğlu Sarp’ın dünyaya geldiği dakikalara, bir yaşam mucizesine tanık olarak onun teyzesi oldum. Takip eden haftalarda Esin’in ne kadar kolay iyileştiğini izledim. İleride doğum yaparsam bu şekilde yapmayı aklımın bir köşesine yazdım.

Aradan seneler geçti. Şanslıyım ki aldığım bu kararı gerçekleştirebildim. Doğum hikayemde anlattığım üzere, oğlum Can’ı 2011 senesinde vajinal doğumla dünyaya getirdim. Doğum sancısıyla başa çıkmak için epidural anestezi aldım. Ayrıca doğumu hızlandırmak için suni sancı verildi ve su kesem müdahale ile patlatıldı. Bu koşullarda müdahaleli bir vajinal doğum yaptığım söylenebilir. Ancak müdahale kısmını kendime dert etmedim. Epidural ve suni sancı almanın ya da su kesemi doğal olmayan yollarla patlatmanın beni daha az anne yaptığını düşünmüyorum. Benim için bebeğimi sağlıkla kucağıma almak önemliydi. Bunu sağlayan doktoruma minnet borçluyum. Doğum benim için biraz zorlu ancak kesinlikle pozitif bir tecrübeydi. Bir kere daha doğum yapsam, yine aynı şekilde yaparım.

Sezaryen Sonrası Vajinal Doğum Tartışmaları

*****************************************************

Bugün Sezaryenden Sonra Vajinal Doğum ya da kısaca SSVD üzerine konuşmak istiyorum. Adından da anlaşılabileceği gibi, daha önce sezaryen olmuş bir kadının, takip eden doğumlarından birinde vajinal doğum yapmasını ifade ediyor.

Eğer siz de daha önce sezaryen yapmış bir anneyseniz ve yeni bir doğum söz konusu olacaksa seçeneklerinizi bilmelisiniz. Her konuda olduğu gibi SSVD’un da faydaları ve riskleri var. Sağlığımızı direkt etkileyen kritik kararları almadan önce bu fayda ve riskleri yan yana koyarak karşılaştırmalıyız.

SSVD’un Fayda ve Risk Karşılaştırması

***********************************************

Faydaları

SSVD’un fayda ve risklerini teorik olarak karşılaştırarak buna sıcak bakıyor olabilirsiniz. SSVD’a sıcak bakmak işin ilk adımıdır. Bu uygulamayı düşünen annenin bir sonraki adımı kadın doğum doktoruyla görüşmek olmalıdır. SSVD kişiye özel koşulları değerlendirerek verilecek bir karardır. Genel olarak SSVD yapma şansının yüksek olduğu ve düşük olduğu durumlar vardır:

SSVD Şansının Yüksek Olduğu Durumlar

***********************************************

• Daha önceki sezaryeniniz enine kesik şeklindeyse
• Rahimde sezaryen dışında başka bir kesik ya da anormallik yoksa
• Daha önce vajinal bir doğum ya da başarılı bir SSVD yaptıysanız
• Daha önce sezaryen olmanıza neden olan ve aşağıda listelediğim* durumların birini yaşamıyorsanız
• Doğumunuz doğal sürecinde başladı ve rahminiz olması gerektiği gibi açılıyorsa
• 35 yaşından küçükseniz

SSVD Şansının Azaldığı Durumlar

**************************************

• Daha önceki sezaryeniniz klasik ya da boyuna kesik şeklindeyse
• Daha önce rahim ya da miyom ameliyatı olduysanız, rahim yırtığı atlattıysanız
• Daha önce sezaryen olmanıza neden olan aşağıdaki durumların birini* yaşıyorsanız
• 40 haftadan uzun süredir hamileyseniz
• Obezseniz
• 35 yaşından büyükseniz

Sezaryen Yapılan Durumlar Nelerdir?*

********************************************

Sezaryen yapılmasını gerektiren koşullar kişiye özgüdür. Benzer koşulları yaşayan iki anneden biri sezaryen olurken, diğeri vajinal doğum yapabilir. Sezaryen genellikle aşağıdaki durumlarda yapılır.

• Bebekle ilgili durumlar: Fetal sıkıntı, mekonyumun varlığı (bebeğin anne karnında kakasını yapması), bebeğin vajinal doğuma elverişli olmayan bir konumda olması (makat gelişi, yan geliş, alın gelişi), çoğul gebelikler, bebeğin 4 kg.dan iri olması (%9 oranında görülür).
• Anneyle ilgili durumlar: Daha önce boyuna kesikli bir sezaryen yapılmış olması, annenin hipertansiyon (Preeklamps) gibi rahatsızlıkları bulunması, annede bebeğin doğum kanalından geçerek çıkması durumunda bebeğin sağlığını etkileyecek bir hastalığının bulunması (HIV, Hepatit B, Genital herpex)
• Doğum süreciyle ilgili durumlar: Doğumun uzaması (uzamış eylem ya da distosi), bebek başı/pelvis uyumsuzluğu (çatının dar olması)
• Bebeğin bulunduğu ortamla ilgili durumlar: Kordon sarkması, Plasenta previa (Plasentanın olması gereken yerden farklı yerde konumlanmasıyla gelişen ve annede aşırı kanamaya yol açan durum – %0.3-%0.5 oranında görülür), Ablasyo plasenta (Bebek henüz doğmadan plasentanın rahimden ayrılması – %1 oranında görülür), Vasa previa (Bebeğin gelişimini sağlayan kan damarlarının olması gerekenden farklı yerde konumlanması – %0.4 oranında görülür)

Göz Önüne Alınması Gereken Faktörler

********************************************

SSVD konusunda karar vermeye çalışan kadınların aklına en sık takılan konular şunlardır:

SSVD güvenli mi?

Belirli koşulların sağlanması durumunda SSVD pek çok kadın için güvenli bir tercih olabilir. SSVD’a uygun olup olmadığınız sadece kişisel bir tercih değil, doktorunuzla beraber verilecek bir karar olmalıdır.

SSVD adayı olan her kadının SSVD’u başarılı olur mu?

Eğer doktorunuzla beraber SSVD yapmaya karar vermişseniz, buna “doğum denemesi – trial of labor” denir. Bunun anlamı sezaryenden sonra vajinal doğum yapmayı deneyeceğinizdir. Ancak SSVD kararı vermeniz bunu gerçekleştirebileceğiniz anlamına gelmez. SSVD deneyen her 10 kadından 2-4’ü doğum sırasında gelişen komplikasyonlar nedeniyle sezaryene dönmek durumunda kalmıştır. Bu nedenle SSVD yapmak isteyen kadınların beklentilerinin gerçekçi olması, doğum farklı bir şekilde gelişirse hayal kırıklığına uğramalarını engelleyecektir.

Daha önce iki kere sezaryen oldum. SSVD olabilir miyim?

Bunun cevabını ancak doktorunuz verebilir. Bununla beraber, genel olarak, daha önce 1 ya da 2 kere sezaryen olduysanız, fakat bunun yanısıra vajinal doğum da yaptıysanız, rahminizin yırtılma riski daha önce hiç vajinal doğum yapmamış (sadece sezaryenle doğum yapmış) kadınlara oranla daha düşüktür. Ancak ne kadar çok sayıda sezaryen olduysanız rahminizin yırtılma riksi o kadar artar. Bu nedenle ikiden fazla kere sezaryen olan kadınlara SSVD tavsiye edilmemektedir.

SSVD’nin uygunluğuna karar vermek için yapılan testler/değerlendirmeler neler?

SSVD’de sıcak bakıyorsanız bunu doktorunuzla paylaşmalısınız. Kendisi gerekli değerlendirmeleri yaparak sonucuu sizinle paylaşacaktır. Hastadan SSVD önerisi geldiğinde doktorların genel olarak baktığı bulgular şunlardır:

- Önceki sezaryende yapılan kesinin türünden emin olmak için o ameliyatın kayıtları

– Fiziksel muayene

– Fetal ultrason

– Fetal kalp atışı izleme (Fetal kalp atışı doğum sırasında da takip edilir. Eğer rahimde bir yırtık meydana gelirse çoğunlukla bebeğin kalp atışı hızla düşer. Annede kanama olur.)

SSVD nasıl bir doğum? Vajinal doğumdan farklı mı?

Doğum sırasında anne ve bebeğin durumunun dikkatlice takip edilmesi dışında SSVD’un normal doğumdan herhangi bir farkı yoktur. Doğum sırasında fetal kalp atışları sürekli monitorle izlenir.

SSVD kararı verildikten sonra, zamanı gelmiş bir doğum normal sürecinde işlemiyorsa (mesela 40 hafta doğmasına rağmen doğumun başlamaması), doğumu başlatıcı doğal yöntemler uygulanabilir. SSVD sırasında doğumu başlatıcı ve hızlandırıcı müdahaleler doktor kararına bağlı olarak uygulanabilir. Yine doktor kararıyla doğum ağrısıyla başa çıkma yöntemleri uygulanabilir. SSVD yapan kimi doktorlar rahim yırtılmasını tetikleyeceği düşüncesiyle doğumu başlatıcı ve hızlandırıcı müdahaleleri (suni sancı ya da oxytocin verilmesi) tercih etmeyebilir ve doğumun kendi seyrinde ilerlemesini beklemek isteyebilir. Bu nedenle SSVD adayı anne ve doktor bu koşulları önceden konuşmalıdır.

SSVD’da doğum eyleminin süresi duruma göre değişir. Eğer anne daha önce sezaryenin yanısıra normal doğum yapmışsa, vücudu normal doğum yapmaya alışmış olacağı için SSVD süreci kısa olabilir. Eğer anne sadece sezaryen olmuşsa SSVD sırasında ilk kez doğum yapıyor gibi bir deneyim yaşayabilir. Örneğin doğum süreci uzun (ya da kısa) olabilir.

SSVD sonrasında iyileşme süreci vajinal doğumdan farklı değildir. Doğumdan sonraki 24-48 saat içinde anne evinde dönebilir.

SSVD nerede yapılmalı?

SSVD bu konuda tam teşekküllü olan merkezlerde yapılmalıdır. Çünkü doğumun süreci her an değişebilir. Bu merkezlerde 24 saat hizmet veren kan bankası, 24 saat fetal izleme, 24 saat cerrahi müdahale yapabilecek ekibe ihtiyaç vardır. Ayrıca sürekli anestezi uzmanı da olmalıdır.

Sonuç

*********

Daha önce sezaryen yapmış olan arkadaşlarımla sohbet ettiğimde, sonraki hamileliklerinde yine sezaryen yaptırmak zorunda olduklarını düşündüklerini görüyorum. Ülkemizde, kadınlarımızda ve bazı doktorlarımızda sezaryenden sonra vajinal (normal) doğum yapılamayacağı konusunda yaygın bir kanı var. Elbette doğumun ne şekilde olacağı en çok anneye ve biraz da doktora bağlı bir karar. Ancak sezaryenden sonra sezaryen yaptırmak bir mecburiyet ya da kader değil.

Daha önce sezaryenle çocuğuna kavuşan ve sonraki hamileliklerinde vajinal doğumu düşünen ya da böyle bir seçenek olduğunu daha önce hiç duymamış tüm anne adaylarının bu konuda gerekli araştırmayı yapmalarını öneririm. Eğer gerekli koşullar sağlanıyorsa SSVD bebeğinizi kucağınıza almak için güzel bir seçenek olabilir. Risklerinin yanısıra pek çok faydasının da olduğu açık.

Burada dikkat edilmesi gereken nokta şu: SSVD herkese göre değil. Çünkü kişiye göre değişen, kişiye özel koşulların değerlendirilmesiyle verilecek bir karar. Dolayısıyla “Tüm anne adayları için uygulansın” diye bir yargıya ya da yönlendirmeye ulaşmak söz konusu olamaz. Ancak, genel bir politika olarak, SSVD’un kesinlikle zorlaştırılmaması, SSVD düşünen ve sağlık açısından bir engeli bulunmayan anne adaylarına yardımcı olacak düzenlemelerin yapılması gerektiğini düşünüyorum.

Aslında sağlık mevzuatında bu konuda bir engelleme yok. Yani teorik olarak dileyen ve koşulları uyan her kadın SSVD yapabilir. Ancak bu konuda pratikte pek çok engel çıkıyor. Özellikle SSVD yapan merkezlerin pahalı özel hastaneler olması (ekonomik koşullar) ve SSVD yapmaya gönüllü olan doktorların zor bulunması SSVD düşünen kadınlar için zorluk yaratıyor, onları yıldırıyor ve yeniden sezaryen olmaya mecbur bırakıyor.

Bunun ötesinde, ülkemizde sezaryen gereksiz durumlarda dahi teşvik ediliyor, rahat bir doğum yöntemiymiş gibi sunuluyor. Oysa sezaryen nihayetinde diğer tüm ameliyatlar gibi çeşitli riskler barındıran bir ameliyattır. Elbette sezaryenin de gerekli olduğu durumlar vardır. Ancak SSVD da uygun koşullarda uygulandığında anne için çok güzel bir doğum şekli. Bu konuda son söz anneler ve anne adaylarında olmalı.

WebMD 1 | WebMD 2 | WebMD 3 | WebMD 4 | WebMD 5

Doğum ve Sezaryen Eylemi Yönetim Rehberi

ÖNEMLİ UYARI! Bu yazı yukarıda verilen kaynaklardan yola çıkılarak bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Herhangi bir tıbbi tavsiye niteliğinde değildir. Doğum tercihleri kişiye özeldir ve ancak hasta/doktor mutabakatı ile uygulanır. Doğum anında kişiye özel koşullar nedeni ile burada yazanlar farklı şekilde gerçekleşebilir. Bu yazı tıp personelinin tavsiyesi yerine geçemez/geçmeyi amaçlamaz. Bu yazıdaki seçeneklerin takip edilmesinden dolayı doğacak sonuçlardan yazının sahibi sorumlu tutulamaz.