Çocuklarda Öksürük İçin 10 Pratik Çözüm

Çocuğu olup da öksürükten şikayet etmeyen var mı acaba? Özellikle sonbaharda, havanın bir gün sıcak, bir gün soğuk olması nedeniyle ne giyeceğimizi şaşırıyoruz. Okulların da açılmasıyla beraber virüsler kol geziyor. Kısacası hastalıklara davet çıkaran bir sezon bu. Bu hastalıklar genellikle “öldürmez ama süründürür” dedikleri cinsten. Burun akıntısı, hapşırık, bazen ateş, ama ille de öksürük…

Bu yazımda öksürük denince akla ilk gelen çözüm olan öksürük şuruplarını değerlendireceğim, hangi tür öksürüklerde mutlaka acile ve doktora gidilmesi gerektiğini belirteceğim ve oğlum Can için kullandığım pratik öksürük çözümlerini de paylaşacağım.

Öksürük Şurubu Kullanalım mı?

Çocuğumuz öksürdüğünde klasik olarak ilk akla gelen öksürük şurubu vermek. Bununla beraber, son yıllarda yapılan bilimsel araştırmalar özellikle küçük çocuklar için öksürük şurubunun sandığımız kadar işe yarayan bir ilaç olmadığını, örneğin soğuk algınlığı ile beraber gelen öksürük tablosunda iyileşme anlamında herhangi bir faydası olmadığını ortaya çıkardı.

Amerikan FDA (Federal İlaç İdaresi) 2008’de dekonjestan veya antihistamin içeren öksürük şuruplarının, oluşabilecek ciddi ve hayati yan etkiler nedeniyle 2 yaş altına kesinlikle verilmemesi gerektiğini söyledi. FDA öksürük şurupları şişesinin üzerine “4 yaş altına verilmesinin tavsiye edilmediğinin” yazılmasını istedi. Yine 2008’de Amerikan Tüketici Sağlık Ürünleri Derneği “öksürük şuruplarının 4 yaş altına verilmesinin tavsiye edilmediğini” duyurdu.

Öksürük şurubunun çocuklar için uygun olmamasının birden fazla sebebi var.

Yetersiz test: Öksürük şurupları, çocuklar için özelleştirilmiş formul dahi olsa, piyasaya çıkmadan önce genellikle yetişkinler üzerinde test ediliyor. Bu da çocuklarda tam olarak nasıl bir etki yaratacağının anlaşılamamasına yol açıyor.

Dozaja uyulmaması: Öksürük şuruplarına çok kolay ulaşılabiliyor. Öksürük durumunda ebeveynlerin genelde ilk sarıldığı ilaç olduğu için, özellikle uzun süren öksürük vakalarında doktorun verdiği miktardan fazla kullanılması, gün içinde alınması gerekenden daha sık kullanılması, benzer maddelere sahip başka ilaçlarla birlikte kullanılarak etkisinin artması söz konusu olabiliyor.

Yanlış ilaç: Kimi zaman da yetişkinler için yapılan öksürük şuruplarının çocuklara verilmesi sonucu zehirlenmeler ve hatta ölümler görülebiliyor.

İzinsiz kullanım: Öksürük şuruplarını ebeveynlerinin gözetiminde olmadan kullanan çocuklar sanıldığı kadar az değil. Kimi öksürük şurupları içindeki maddelerin uyuşturucu niteliği olması nedeniyle maalesef bilinçsiz çocuklar tarafından istismar edilebiliyor. Bu da zehirlenme vakalarının artmasına yol açıyor.

Öksürükte Ne Zaman Acile ve Doktora Gideceğiz?

Öksürüğe neden olan en yaygın rahatsızlıklardan biri olan viral soğuk algınlığı normal koşullarda 10-14 gün süren ve iyi dinlenme, burun yolunu açık tutmak, bol sıvı alımı gibi basit önlemlerle bu sürecin sonunda kendi seyrini tamamlayıp geçen bir hastalık. Bununla beraber öksürüğe eşlik eden ciddi rahatsızlıklar da var.

Çocuğumuz aşağıdaki çok ciddi belirtilerden birini ya da birkaçını gösteriyorsa, ilk yapmamız gereken internette şifa aramayı bırakıp, bir an önce acilin yolunu tutmak…

Öksürükle beraber görülen ve acile gidilmesi gereken çok ciddi belirtiler

- Çocuğumuz 1 aydan küçükse

- Burnu tıkalı olmadığı halde solunum güçlüğü çekiyorsa

- Öksürükten kriz geçirip bayıldıysa

- Öksürürken dudakları, ağzı ve el parmaklarının rengi maviye dönüyorsa

- Öksürürken ağızdan kan geliyorsa

- Normal zamandan daha az aktif ve hareketliyse

Çocuğumuzda aşağıdaki ciddi belirtilerden biri ya da birkaçı varsa, bir an evvel bir çocuk doktorundan randevu almalıyız…

Öksürükle beraber görülen ve doktora gidilmesi gereken ciddi belirtiler

- Koyu, yeşil ya da sarı balgam varsa

- Nefes alırken ve öksürürken ciğerden gelen bir ötme varsa

- 38 dereceden yüksek ateşi varsa

Nefes darlığı çekiyor, iyi nefes alamamaktan şikayet ediyorsa

Öksürük İçin Ne İyi Gelir?

Çocuğunuzun öksürüğü viral soğuk algınlığından kaynaklanıyorsa, aşağıdaki çözümleri uygulayabilirsiniz.

1- Bol Su İçirin

Öksürüğün en iyi ilacı bol sıvı alımıdır. Boğazın nemli kalması öksürük ataklarını bir nebzeye kadar azaltır. Öksüren çocuğun özellikle kendine ait, kolay ulaşabileceği yerde bir şişe suyunun bulunması ve su içmesinin sık sık hatırlatılması gerekebilir. Geceleri de yatağının başucuna su şişesini koymayı unutmayın.

2- Bal ya da Ballı Bitki Çayı Yapın

Bal, öksürüğü azalttığı eskiden beri bilinen bir halk reçetesidir. Çocuğunuz direkt yutabiliyorsa ve 1 yaşından büyükse,1 çay kaşığı bal verin. Kimileri bala toz şeklindeki zencefil de eklemekte ve macun şeklindeki bu karışımı vermektedir. Balı direkt yutmak zor oluyorsa ılık suya ya da bitki çayına 2 kaşık bal karıştırarak verin. Bu çayın içine birkaç damla limon suyu da eklenebilir. 1 yaşından küçük çocuklara bal verilmesi ölümcül alerji riski nedeniyle uygun değildir.

3- Yastıkları Yükseltin

Öksürükler genelde gece saatlerinde uyku pozisyonu için yatağa yatıldığına artar. Bunun nedeni öksürüğe neden olan mukusun, düz zeminde geniz arkasına kolaylıkla akmasıdır. Çocuğunuz geceleri çok öksürüyorsa yüksek bir ya da iki yastık kullanarak başının gövdesinden yukarıda olması gibi çok basit bir yöntemle öksürüğün azalmasına yardımcı olun.

4- Ortamı Nemlendirin

Soğuk buhar veren bir nemlendirme cihazı kullanarak ya da kaloriferin üzerine bir tas su koyup buharlaşmasını sağlayarak odanın havasını nemlendirin. Ilık duş almak, bir tencerede su kaynatıp içine birkaç damla okaliptus yağı eklemek, çocuğun kafasına bir havlu örterek sıcak buharı 5 dakika kadar solumasını sağlamak da faydalı olabilir. Genel olarak öksürük olan durumlarda odanın ısısı çok sıcak olmamalıdır. Sıcak çocuğu bunaltarak öksürüğün artmasına yol açabilir. Çocuğu uygun şekilde giydirdiğimiz sürece özellikle gece saatlerinde pencereyi aralayarak serin ve temiz hava gelmesini sağlamak faydalı olabilir.

5- Burun Tıkanıklıklarını Açın

Öksürüğün bir nedeni de burunda biriken mukusun gırtlaktan geriye doğru akarak çocuğu öksürtmesidir. Deniz suyu veya evde hazırlayabileceğiniz serum fizyolojik ile çocuğunuzun burnunu yıkayarak mukusun temizlenmesini, burun pasajlarının nemli kalmasını ve çocuğun rahat nefes almasını sağlayın. Bebekler için burundaki mukusu emerek çekmeye yarayan burun aspiratörleri kullanılabilir.

6- Yatak Odasındaki Alerjenlere Dikkat

Öksürüğün bir nedeni de alerji olabilir. Bu durumda alerji yapması muhtemel olan yatak ve yastık kılıflarını sıklıkla ve herhangi bir parfüm içermeyen deterjanlarla yıkayın. Yumuşatıcı olarak sirke kullanabilirsiniz. Zira ticari yumuşatıcılar da yoğun kokularıyla alerji ataklarına yol açabilir. Gerekirse anti alerjik özelliği olan dolgu malzemesiyle doldurulmuş özel yastık/yorgan takımından alın. Tüylü hayvancıkları yataktan kaldırın. Odadaki halının alerji yapmayan özellikte olduğundan emin olun ya da gerekirse halıyı tamamen kaldırın.

7- Bol Bol Dinlendirin

Öksürük söz konusu olduğunda gözlerden kaçan yine çok basit bir öneri dinlencedir. Vücudumuz dinlenme konumundayken daha hızlı iyileşir. Gece uykusu buna güzel bir örnektir. Ancak gündüz dinlenceleri de unutulmamalı. Çocuğunuz çok öksürdüğünde koşmalı, fiziksel efor sarf etmeli aktivitelerden uzak durup, kitap okumak, masa başında resim gibi sanat aktiviteleri yapmak, boya kitabını boyamak, lego oynamak, puzzle yapmak gibi onu meşgul eden, eğlendiren ama fiziksel olarak yormayan aktivitelere yönelmesini sağlayın.

8- Bitkisel Pastil Kullanın

Öksürük durumunda çocuklar için formüle edilmiş doğal, bitkisel pastiller kullanın. Bu pastiller boğazı yumuşatarak, oluşan kuruma hissini giderebilir. Bununla beraber pastillerin yutma ve boğazına kaçma riskinden ötürü 6 yaş öncesinde verilmemesi gerekir. Ayrıca gün içinde kaç adet pastil yenildiğinin de takibini yaparak aşırıya kaçmamakta fayda var.

9- Tuzlu Suyla Gargara Yapın

Tuzlu boğazın arkasaında biriken mukusu ve böylece oluşan öksürük hissini azaltır. Bir su bardağı ılık suya yarım çay kaşığı tuz koyarak iyice eriyene kadar karıştırın. Suyun iyice soğumasını bekledikten sonra çocuğunuza bu suyla gargara yapmasını ve tükürmesini söyleyin. Bu işlem günde birkaç kere tekrar edilebilir. Ancak çocuğunuz gargarayı uygun şekilde yapabilecek ve tuzlu suyu yutmayacak kadar büyük olmalıdır.

10- Ayağa Vicks Sürün

Bilimsel olarak ispatlanmamış olsa da, gece uykusundan önce ayağın tabanına Vicks sürerek çorap giydirip yatmanın bazı öksürüklere iyi geldiği bilinmektedir. 2-5 yaş arasında Vicks sadece göğüse ve sırta sürülür. Vicks’in içerdiği kafur çok alındığında zehirli etki yaratabilen bir maddedir. Bu nedenle ağıza ya da burna sürülmemelidir. Akciğerlerde ani çökme yapabilir. Bronşiyal astımda da Vicks kullanılmamalıdır. Ayrıca 2 yaşından küçük çocuklara Vicks kesinlikle kullanılmamalıdır.

Sonuç

Gördüğünüz gibi “Çocuklarda Öksürük için 10 Pratik Çözüm” yazım, bir takım mucizevi çözümleri içermiyor. Ancak çocuğumuzun doktor tarafından teşhisi konulmuş ciddi bir rahatsızlığı olmadığı sürece, öksürük basit yöntemlerle ortadan kaldırılabilecek ya da etkisi azaltılabilecek bir rahatsızlık… Burada yanlış anlaşılma olmasın. Bütün gece boyunca öksürüp uyuyamayan bir çocuğun içinde bulunduğu durumu her anne gibi ben de tecrübe ettim. Ancak kimi zaman bir sıkıntıdan uzun zaman muzdarip olununca, insan gözünün önündeki seçenekleri göremiyor ve en basit çözümler bazen atlanıyor. Burada verdiğim basit ipuçlarını uygulayarak soğuk algınlığından kaynaklı öksürük konusunda bir iyileşme sağlayacağınıza inanıyorum.

Sevgiyle kalın,

Önemli notlar: Bu blogdaki yazılar bir anne olarak kişisel tecrübelerimden oluşmaktadır. Doktor veya tıbbi ehliyete sahip bir kişinin tavsiyesi niteliğinde değildir. Lütfen sağlık konularında karar vermeden önce araştırmalarınızı yapın, sağduyunuzu dinleyin ve doktorunuza danışın.

Kaynaklar

The Latest Update on Over-the-Counter Cough and Cold Product Use in Children, Leslie A. Briars, PharmD, J Pediatr Pharmacol Ther. 2009 Jul-Sep; 14(3): 127–13, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3461939/

FDA – Use Caution When Giving Cough and Cold Products to Kids, https://www.fda.gov/Drugs/ResourcesForYou/SpecialFeatures/ucm263948.htm

Consumer Healthcare Products Association