Hazır Bez-Kumaş Bez Kavgasına Son

Çevre konularıyla biraz ilgili bir ebeveynseniz, hazır bez-kumaş bez tartışmalarına ucundan kıyısından mutlaka bulaşmışsınızdır. Yok bu daha hijyenik, yok şu daha pratik, aman o daha çevreci diye birbirimizi yiyip durduk senelerce. Bu yazımla onlarca senedir süren bu tartışmaya bir nokta koymayı amaçlıyorum. Bebek bezleri diyarında bir geziye var mısınız? Haydi kemerlerinizi bağlayın, başlıyoruz.

Önce Biraz Nostalji

Ben ve kardeşim kumaş bezle büyüyen nesildeniz. Annem kirli kumaş bezleri önce musluk altında akıtır, sonra kocaman bir kazandaki suya bastırır ve yeterince bez birikince de merdaneli çamaşır makinamızda yıkardı. Aman ne büyük işti o çamaşır günleri. Evde yer yerinden oynardı. Çamaşır yıkanırken bizim ayak altında dolaşmamız yasak olduğundan, odamıza kapanmak zorunda kalırdık. Evin o halini hiç sevmez, çamaşırlar bir an önce bitsin isterdim. Yıkama faslından sonra temizler ipe asılır, ben de mandal sepetini tutarak kendimce anneme yardım ederdim. Çamaşırlarımız kuruyunca dağlar gibi ütü faslı başlardı. Annem hiç üşenmez, kardeşimin poposunda iki saniye içinde kirlenecek bezleri tek tek ütülerdi. Aaah, ah! Eli öpülesi anneler…

Kardeşimin altı bağlanırken bazen yanlarında durur, annemi izlerdim. Pamuklu bezler kat kat katlanır, popoya uygun hale getirilir, üzerine de mavi muşambadan yapılmış bir bez bağlanarak dışarıya sızdırması engellenirdi. Ne günlerdi…

Bizim Tercihimiz

Annelerimizin zamanında bebek bezi konusunda fazla seçenek yokken, günümüz anneleri çok şanslı. Standart hazır bezler, organik hazır bezler, doğada daha çabuk eriyen hazır bezler ve yeni nesil kumaş bezler derken pek çok seçenekleri var.

Biz bu seçenekler arasından hazır bezi tercih ettik. Can doğduğundan beri hazır bez kullandık ve hala da kullanmaya devam ediyoruz. Kuzey’in annesi ilk aylarda bizimle kalırken yenilenmiş bez teknolojisine bayılmıştı. Bezlerle uzun süredir haşır-neşir olmadığından (Can her iki tarafın da ilk torunu) yeni sistemin çok kolay olduğunu söylemişti. Haklı da… Düşünsenize, bez yıkama derdi yok. Hop diye bağla, hop diye çıkar. Bizim kullandığımız markanın ön tarafında bezin kirlenmiş olup-olmadığını belirten bir çizgi bile var. Çizgi sarı gözüküyorsa bez temiz, yeşil gözüküyorsa değişme zamanı gelmiş. Nasıl teknoloji ama?

Hazır bez kullanımının kolaylıkları çok olmasına rağmen, hazır bez kullanma tercihim kolay bir karar olmadı. Bu konuda karar vermeden önce bilgi edinmek istedim. Yaptığım ilk araştırmalarda hazır bezlerin çevreye olumsuz etkileriyle ilgili şu bilgilere ulaştım:

• Bir bebek kendi başına tuvalete gitmeye hazır olana kadar yaklaşık 6,000 hazır bebek bezi (Günde 8 adet x 2-2.5 yıl) tüketir.
• Bir adet hazır bebek bezinin doğada eriyerek yok olması için ortalama 200-500 yıl geçmesi gerekir. Bu da hazır bezlerin piyasaya ilk kez çıktığı 1940'lı yıllarda onları kullanan şanslı bebeklerin atıklarıyla aynı dünyada yaşamaya devam ettiğimizi gösteriyor. Ne kadar hoş…
• İngiliz Çevre Bürosu’nun 2005 yılında yaptığı ve 2008 yılında güncellediği bir araştırmaya göre, ortalama 2,5 sene hazır bez kullanıldığında, 550kg. karbondiokside eşdeğer çevre kirliliği oluşur.¹

Gözleriniz yerinden fırladı değil mi? Bunları duyan ve çevre duyarlılığı olan her insan, hazır bezlere elini bile uzatamayacak hale gelebilir.

Ayrıca hazır bezlere alternatif olarak piyasada çok şirin, yeni nesil kumaş bezler olduğunu ve bunları temizlemenin artık eskisi kadar zor olmadığını gördüm.

Öte yandan hazır bezler çok da ekonomik değildi. Bebek bezlerinin ortalama fiyatının markasına göre 0.3 – 0.6 TL arasında olduğu düşünülürse, 2 senede 1,800-3,600 TL civarında masraf edeceğini hesaplamıştım. Kumaş bezlerin ise bütçeye bunun yarısı kadar maliyet getirdiği söyleniyordu.

Olumsuz çevre etkilerinden dolayı suçluluk duymakla beraber, yine de hazır bez kullanmaya karar verdim. Bunun sebebi çok basitti: Çocuk bakımında beslenme, uyku gibi pek çok detay varken, hayatımı daha da zorlaştırmak istemedim. Diğer konularda çevreye çok duyarlı olduğumdan, bir tek bebek bezi konusunda rahat olduğunu düşündüğüm yolu seçme hakkımı kullandım.

Bezleri Karşılaştıralım

Zaman içinde hazır bez-kumaş bez konusunda daha çok bilgi edindim. Her iki yöntemin de kendine göre avantajları ve dezavantajları var:

Yüreklere Su Serpen Araştırma

Yukarıdan da gördüğünüz üzere, hazır bez ve kumaş bezin avantaj ve dezavantajları konusunda daha derin bir araştırma yaptığınızda işler içinden çıkılmaz hale geliyor. Her iki yöntemin de faydalarını ya da zararlarını ön plana çıkaracak pek çok çalışma mevcut. Ancak dikkatle incelediğinizde belli bir yöntemi öven araştırmaların ardında, çoğunlukla o yöntemin üreticileri olduğunu görüyorsunuz. Bunlara dikkat edilmezse kafaların karışması işten bile değil.

Bebek bezi konusuda bağımsız ve tarafsız araştırmaların azlığı canımı sıkmıştı. Kendi kararımı kendime göre bir sebeple çoktan vermiş olmakla beraber, içim rahat değildi. Ta ki geçen sene tesadüfen rastladığım bir araştırmaya kadar…

İngiliz Çevre Ajansı’nın 2001-2002 yılında verilerini toplayarak, 2005 yılında yayınladığı ve 2008 yılında güncellediği bu araştırmada 1-hazır bezlerin, 2-evde yıkanan kumaş bezlerin ve 3-evlerden toplanarak bebek bezi temizleme merkezlerinde temizlenen kumaş bezlerin çevreye etkileri incelendi. ¹

Her üç tip bebek bezi için,

1. Bezlerin üretiminde kullanılan hammaddeler, kimyasallar ve enerjinin
2. Bezlerin kullanım sürecinin
3. Kullanılmış bezlerin atılması/elden çıkarılmasının çevreye etkilerine bakıldı.

Bu alanda yapılmış olan en kapsamlı araştırma olan bu çalışmada tarafsızlığın sağlanması için, proje, her 3 tür bebek bezi üreticileri ve yetkililerinin de içinde bulunduğu bir Danışma Kurulu tarafından takip edildi. İngiliz Çevre Ajansı tarafından yapılan araştırmanın sonuçları, ayrıca ajans dışından gelen bir uzman tarafından da incelendi.

SONUÇ: Çevreye etki açısından bu üç yöntem arasında önemli bir fark bulunamadı. Kısacası herhangi bir seçimin diğerlerine göre üstün olmadığı anlaşıldı.

Kumaş Bezlerin Doğru Kullanımı

İngiliz Çevre Ajansı’nın araştırmasında bana göre en anlamlı sonuçlardan biri kumaş bez kullanımıyla ilgili ipuçlarıydı. Kumaş bez kullanırken çevreye verilen zararı minimuma indirmek için aşağıdaki konulara dikkat etmek gerekiyor:

• Kumaş bezleri yeni nesil, enerji dostu ve tam olarak doldurulmuş makinalarda, maksimum 60°C’de yıkamalı. Olması gerekenden az çamaşırla makinayı çalıştırmak ve çamaşırları çok sıcak suda yıkamak kaynakların gereksiz yere harcanmasına yol açıyor.
• Enerji tasarrufu sağlamak için kumaş bezleri çamaşır kurutma makinasında değil, ipe asarak kurutmalı.
• Kumaş bezler mümkünse sonraki çocuklarda da kullanılmalı.

Bu koşullara dikkat edildiğinde çevre kirliliği %40 oranında düşerek 330kg. karbondiokside eşdeğer hale geliyor. Bu, bir arabayı 1,000km kullanarak yaratılan çevre kirliliğine eşit.

Öte yandan kumaş bezleri kurutucuda kurutmak (%43 daha fazla) ve 60°C yerine 90°C’de yıkamak (%31 daha fazla) olmak üzere, toplamda 962,5kg (%75 daha fazla) karbondiokside eşdeğer çevre kirliliği oluşturuyor.

Sonuç

Hazır bez kullananlar, bir zamanlar benim de yaptığım gibi, kendilerini paralamaktan vazgeçsin. Bu yazıda öğrendiğiniz yeni bilgiler ışığında artık market rafından hazır bezinizi alırken başınızı dik tutabilirsiniz. Kumaş bez kulllanan arkadaşlar da diğer arkadaşları eleştirmeden önce kendi kullanım şekillerinin doğaya en az olumsuz etki yaratan türde olduğundan emin olsun. Kaş yapalım derken, göz çıkarmayalım değil mi?

Özetle, hazır bezin de, kumaş bezin de kendine göre avantajları ve dezavantajları var. Uygun şekilde kullanılmadığı takdirde, her ikisi de doğaya zarar verebiliyor. Ancak doğru kullanımla bebek bezlerinin olumsuz çevresel etkilerini azaltmak mümkün.

Bebek bezi tercihi konusunda, nacizane, şöyle önerilerim var:

• Uygun şekilde yıkayıp, kurutabileceğinizi ve zaman ayırabileceğinizi düşünüyorsanız kumaş bez kullanın. Kumaş bezlerinizi kardeşler arasında paylaşarak tüketimi azaltın.
• Hazır bez kullanacaksanız ve bütçeniz de uygunsa, doğada hızlı eriyen türlerini tercih edin. (Türkiye’de var mı emin değilim.)
• Evde kumaş bez, dışarıda ve seyahatte hazır bez kullanmak da başka bir çözüm olabilir.
• Çocuğunuz hazır olduğunun sinyallerini veriyorsa, tuvalet eğitimini biran önce halledin.

Bebek bezleri diyarındaki gezimiz bugünlük bu kadar. Sağlıcakla kalın…

Sevgiler,
Tanla
Diger yazilarim için>> BebekveBen.com
Facebook>> Bebek ve Ben
Twitter>> Bebek_ve_Ben
Pinterest>>

Kaynaklar

1- British Environment Agency Science Report – SC010018/SR2, “An updated lifecycle assessment study for disposable and reusable nappies”, October 2008

WebMD |