Emzirmeyle İlgili Doğru Bildiğin 12 Yanlış

Sosyal medyadaki yazışmalarda ve bana ulaşan okur sorularında emzirme problemleri o kadar sık gündeme geliyor ki… Emzirme konusunda annelerin ve anne adaylarının düşünmeden kabul ettiği ve ezbere uyguladığı pek çok “doğru bilinen yanlış” var. Daha önce “Emzirmek ya da Emzirmemek: İşte Bütün Mesele” başlıklı yazımda bu konuya değinmiştim. Bu yazımda emzirme hakkında oldukça yaygın, ancak bir o kadar da hatalı uygulamaları ve bunların nasıl çözüleceğini bir kere daha ele almaya karar verdim. Bakalım senin yaşadığın emzirme sorunlarına da değinmiş miyim?

1- Emzirecektim Ama Doğumdan Sonra Sütüm Gelmedi

Bebek doğunca anne göğsüne konur konmaz sütün gürül gürül gelmesi çok hoş, adeta mucizevi bir görünüm. Ancak bu durum genellikle filmlerde olur. İşin aslı senin bildiğin beyaz renkli anne sütünün gelmesi 2-3 günü bulacak. İlk birkaç günde memenden gelen sarı renkli sıvı bebeğin için yeterli ve çok kıymetli. Onun adı kolostrum. Eğer düzenli olarak emzirme denemesi yaparsan anne sütün de yakında gelecek. Yeni doğmuş bebeğinin midesi zaten bir misket kadar. Bu nedenle litrelerce anne sütü içmesine gerek yok. Sakın pes etme!

2- Sütüm Az Geliyor

Doğa tüm anneleri kendi yavrularına yetecek miktarda süt ile donatmış. Açlıktan kırılan Afrika’da bile anneler çocuklarını emzirerek büyütüyor. Sen sütüm az geliyor diyorsan onlar ne yapsın? Emzirme bir arz-talep meselesi. Sen emzirdikçe sütün artar. Sütünün yetmediğini düşüyorsan emzirme sıklığını artır ve emzirmekle ilgili başka bir sorun yaşamadığından (mesela bebeğinin meme başını doğru şekilde ağzına aldığından) emin ol. Eğer bebeğini yeterince sık ve doğru teknikle emzirirsen sütün mutlaka artacak, Hollanda’nın meşhur Holstein inekleriyle yarışacaksın.

3- Hastayken Emzirmeyi Kesmeliyim

Hastayken emzirmeyi ertelemeni ya da kesmeni :( gerektiren birkaç nadir hastalık var. Eğer memelerinde enfekte olmuş lezyonlar varsa ya da bir kereye mahsus tedavi amaçlı radyoaktif ışın almışsan, bunların etkisi geçene kadar emzirmeyi ertele. Sadece HIV virüsü taşıyan, aktif ve tedavi edilmemiş tüberküloz hastalığı olan, HTLV-1 türünde kansere yakalamış, kanındaki kurşun miktarı belli bir orandan yüksek olan, uyuşturucu kullanan, tedavi amacıyla düzenli olarak radyoaktif ışınlar alan ve anne sütünden çocuğa geçecek belli ilaçları kullanan anneler hiç emzirmemeli. Eğer ilaç kullanmanı gerekecek bir rahatsızlığın varsa, doktoruna emzirdiğini belirt. Sana emziren anneler ve bebekleri açısından güvenli ilaçları yazacaktır. Ayrıca bebeğinde nadir bir metabolik hastalık olan galaktosemi varsa, onu emzirilmemelisin. Bu konuda doktorun gerekli bilgiyi verecektir.

Onun dışında grip/nezle olduysan emzirmeyi kesmene gerek yok. Aksine grip/nezleyken emzirmek bebeğine antikor geçmesini sağlayarak onu bu hastalıklara karşı dirençli yapar. Grip/nezleyken ellerini yıkaman ve bebeğinin ağzına/burnuna doğru hapşırıp/öksürmemeye dikkat etmen yeterli. Anne sütünün bir görevi de senin vücudunda üretilen antikorları bebeğe transfer ederek bebeğinin bağışıklık sistemini geliştirmek. Kısaca grip/nezleyken emzirmeye devam…

4- Sütüm Yetersiz, Bebeğim Hala Aç

Dünya Sağlık Örgütü başta olmak üzere tüm aklı başında sağlık kurumları bas bas “bebeğin ilk 6 ay boyunca sadece anne sütüyle beslenmesinin gelişimi açısından yeterli olduğunu, hatta ilk 6 ay boyunca su bile verilmemesi gerektiğini” söylüyor. Bak “Bebeklere Sakın Su Vermeyin” yazımda yazmışım, “Su, bebeğin midesini gereksiz yere doldurup tokluk hissi yaratır ve esas besini olan anne sütünden daha az içmesine yol açar.” Bebeğin özellikle ilk 6 ayda gelişimi için gerekli olan tüm besinleri senin sütünden alır. Eğer 6 aydan küçük bebeğin düzenli olarak kilo alıyorsa, her gün yaşına uygun adette çişli ve kakalı bez çıkarıyorsa, hareketli ve neşeliyse yeterince besleniyordur. Bu nedenle “Bu çocuk sürekli aç, sütüm yetersiz” diye kendini sakın hırpalama. Hele ki sütünün yetersiz olduğunu düşünerek 6 aydan küçük bebeklere ek mama, devam sütü, pirinç unu, sulandırılmış süt, içine bebe bisküvisi katılmış süt vs. gibi gıdaları verme. “Yaz mevsimi, bu çocuk susuz kalıyor!” diye aile büyüklerinin aklını almasına izin verme :) Bebeğinin susuz kaldığı konusunda endişen varsa (olması gerekenden daha az çişli bez, bıngıldağın çökük olması) onu daha sık emzir.

5- Memelerim Çok Küçük, Sütüm Az Oluyor

Memelerin küçükse sırt ağrın fazla olmayacak ve sarkma sorununu belki de daha az yaşayacaksın. Fena değil mi? Şaka bir yana memelerinin büyüklüğünün süt üretimiyle ilgisi yok. Memelerinin büyüklüğü içinde yer alan yağ dokusuna bağlı. Oysa süt, memedeki süt bezlerinde (glandular tissue) ürer. Küçük memeliysen de gayet başarılı bir şekilde emzirebilirsin. Sadece süt bezlerin çeşitli sebeplerle doğuştan yetersizse süt üretimin az olabilir. Ancak bu durum çok nadir, benden söylemesi… Şüphen varsa doktoruna danış.

6- Emzirirken Canım Çok Yanıyor, Emziremiyorum

Emzirirken canının yanmasının nedeni bebeğin meme ucunu doğru şekilde almaması. Bebek memenin sadece en ucunu alırsa, memenin koyu renkli aerola kısmının tamamı ağzına girmemişse emzirme işlemi acılı olabilir. Bunu düzeltmenin yolu bebeğini memeden uygun bir şekilde ayırarak memeyi tekrar doğru şekilde almasını sağlamak. Bebeği memeden ayırmanın yolu bebek emiyorken küçük parmağını ağzının kenarından hafifçe içeri sokmak. Bebek ağzını açınca memeni çekip, tekrar doğru yöntemle memeye tutunmasını sağlamalısın. Ayrıca emzirirken sırt ağrılarının oluşmaması için bebeğe eğilmek yerine, bebeği kendine çekmelisin. Bir de ayağını hafifçe yüksek bir tabureye ya da yastığın üzerine koyarsan rahat edersin. Eğer oturarak emzirme seni rahatsız ediyorsa diğer emzirme pozisyonlarını dene. Eğer hiç başarılı olamıyorsan kendine boşuna eziyet etme! Bir an önce bir sağlık uzmanı ya da emzirme danışmanından yardım al. Atalarımız ne demiş?: Bilmemek değil, öğrenmemek ayıp…

7- Sütümü Artırmak İçin A,B,C Gıdalarını Yemeliyim

Sütü artırmak için soğan, bulgur, dere otu, baklava gibi tatlılar, inek sütü, alkolsüz bira mayasından yapılan değişik içecekler öneren komşular, akrabalar, bilimum ticari firmalardan bucak bucak kaçın arkadaşım. Sütü artıracak 3 şey var: Birincisi bol bol emzirmek, ikincisi sağlıklı ve dengeli gıdanı almak, üçüncüsü bedenin susuz kalmaması için su içmek. Sütü artırdığı iddia edilen gıdalar aslında senin susayarak su içmeni sağlamaktan başka işe yaramıyor. Böylece sıvı alımın ve dolayısıyla süt üretimin artıyor. Elbette emziriyorken canın çekiyorsa soğan, bulgur, dere otu, baklava gibi yiyecekleri yemelisin. Ne de olsa kendin ve bebeğin için beslenmeli ve sağlıklı olmalısın. Ancak süt yaptığını düşünerek bulgur tenceresinin başına tabure çekmene gerek yok.

8- Sütüm Fışkırarak Geliyor, Bebeğim Sütü İstemiyor

Bak sen şu yaramaza! Demek annesinin sütünü istemiyor… Sütün fışkırarak geliyorsa anne sütün fazla geliyor olabilir. Bebeğin hızlı süt akışına ayak uyduramazsa hava yutar, sürekli ağlar, başını geriye atar. İlerleyen zamanlarda mukuslu, hatta kanlı kakalar görebilirsin. Doktorun laktoz hassasiyeti, alerji gibi teşhisler koyabilir. Seni belli besinlerin yasak olduğu bir diyete sokabilir. Hiçbir şey çözüm olmuyorsa anne sütünün fazla gelebileceğini düşün. Anne sütünün fazla gelmesiyle ilgili pek çok yazım var. Belki senin de derdine çare olabilir.

9- Her Emzirmeden Sonra Gaz Çıkarmasam da Olur

Her emzirmeden sonra gaz çıkarmazsan hayatının hatasını yaparsın canım. Neden mi? Bebeğin belki bir beslenmeden sonra rahat ve mutlu gözükebilir. Ancak hemen her bebek, emzirme sırasında az da olsa hava yutar. Emzirme seansları üst üste geldiğinde bu hava birikimi artar ve özellikle gece saatlerinde bebeğinde huzursuz bir kıpırdanma başlar. Biz buna tıpta “Vıyyy bizimkisi yine uyumuyor! Anlaşılan bize bu gece de uyku yok” deriz. Bunu önlemenin yolu her beslenmeden sonra birkaç dakika da olsa gaz çıkarmak. Böylece gaz olayının akşam saatlerinde çileden çıkmasını önlersin. Her beslenmeden sonra gaz çıkarmayı uygula, sonra bana dua edersin.

10- Katı Gıdaya Başlayınca Emzirmeyi Kesmeliyim

Katı gıdaya başlayınca o gömleğin düğmelerinin şak diye kapanacağını düşünme. Sen nasıl esnafsın ki müşterinin ağzı tam alışmışken 6. ayda kepenkleri kapatıyorsun? Sanıyor musun ki katı gıdaya geçiş bir günden öbürüne, çabuk çabuk değil ama hızlı hızlı olacak. :) Yoksa o sebze püresini ilk verdiğinde, bebeğinin yalayıp yutacağını mı sandın? Her bebek katı gıdaları hemen benimsemez. Ayrıca alerjik bir durum olup olmadığını anlamak için o işi aşamalı olarak yapacaksın canım. Katı gıdaya geçişin ilk dönemi sadece bebeğini yeni besinlerin tadına alıştırmak için. Bu arada bebeğini emzirmeye devam etmelisin. Zaman içerisinde bebeğin büyüyüp, normal gıdalara bünyesi alışınca ve kalorisinin çoğunu o yaptığın lezzetli yemeklerden almaya başlayınca emzirmeyi kesebilirsin. Tabii istersen… 2-3 yaşına kadar emziren pek çok anne de var. Sen en iyisi benim katı gıdaya geçiş yazılarımı oku.

11- Emzirirken Hamile Kalınmaz

Oh taze annem! Emziriyorsun diye doğa sana kıyak geçecek sanıyorsun :) Eh, bebeğini gece ve gündüz sıkça emziriyorsan, yumurtlamaya ve adet görmeye başlamadıysan kısa bir süre yeni bir bebek olma şansı azalabilir. Ancak emzirmek seni kısır yapmaz. İlk bebeğini emzirdiği sırada ikinci bebeğine hamile olan pek çok kadın var. Bu nedenle emzirirken hamile kalma ihtimalini azaltmak için doğum kontrol yöntemlerini uygulaman gerek.

12- Yeniden Hamile Kalınca Emzirmeyi Kesmeliyim

Hamileyken emzirmek karnında büyüyen bebeğin gelişimini etkilemez. Bir bebeğin anne karnında gelişimiyle diğer çocuğun emzirilmesi farklı işler. Bununla beraber her ikisi de sonuçta senin bedenini kullanacağı için güçten düşmemelisin. Sağlıklı ve dengeli beslenmeli, bol sıvı almalısın. Hamileyken büyük çocuğunu emziren, hatta ufak olan doğduktan sonra ikisini birden emziren pek çok anne var. Sen yüzbin kaplan gücündesin, ikisine de yetersin. Hem bir çocuğu emzirirken ikincisini emziremeyeceksek üçüz, dördüz sahibi olan anneler ne yapsın… Haydi anne kaplanım, istiyorsan yaparsın…

Senin de emzirmeyle ilgili yaşadığın başka sorunlar varsa bu yazının altına yorum bırakabilirsin.

Bol sütler ve neşeli emzirmeler!