Bebek Bezinin Anatomisi

Hazır bez mi? Kumaş bez mi? Günümüzde pek çok yeni ebeveyn için böyle bir soru mevcut bile değil. Annelerimizin zamanındaki bez kaynatmalara, sızdırmasın diye üzerini muşambayla kaplamalara, ucu açılıp bebeğin pamuk tene batan çengelli iğnelere dönmek istemiyoruz. Haklıyız da… Annelik zaten zor zenaat. Bir bebeğin tuvalet eğitimi alana kadar ortalama 6,000 bez değiştirdiği düşünülürse, neden kendi elimizle hayatımızı zorlaştıralım ki?

Hatırlarsanız daha önce nı değerlendiren bir yazı yazmıştım. O yazımda her iki tercihin kullanım kolaylığı, maliyeti ve çevreye etkileri üzerinde durmuştum. Yazımı yayınladıktan sonra kendisi de yakın geçmişte bebek sahibi olan arkadaşım Berrak, “Herşeye değinmişsin, ama, bebek bezi içindeki toksik maddelere çok da anlatmamışsın.” dedi. Haklıydı da… Bebek bezinin içeriğine dair tartışmaları daha önce duymuş, ancak bu konuda derinlemesine bir araştırma yapmaya vakit bulamamıştım. İşte bu yazımda bu konuyu ele alıyorum.

Bebek Bezinin Anatomisine Yakından Bakalım

Bir bebek bezini makasla ortadan kestiğimizde 3 ana katmandan oluştuğunu görüyoruz:

1. İç katman: Bebeğinizin tenine değen bu kısım, bir çeşit plastik maddeden yapılır.
   
2. Orta katman: Beze gelen sıvıları emen orta katman, kağıt hamuru ve süper emici polimerlerden oluşur.
   
3. Dış katman: Su geçirmez özelliğe sahip olan dış katman da bir çeşit plastik maddeden yapılır.

Hazır Bez Üretiminde Kullanılan Kimyasallar

Polietilen (Polyethylene)

Hazır bezin dış katmanı polietilen’den oluşmuştur. Polietilen, yemeklerimizin üzerini kapadığımız streç filmle benzer içeriğe sahip, plastik bazlı (plastic resin) bir sentetik maddedir.

Sağlığa etkisi: Zararsız olarak kabul edilmektedir.

Polipropilen (Polypropylene)

Hazır bezin bebeğinizin tenine değen iç katmanı polipropilen’den yapılır. Termal iç çamaşırlarında da bulunan polipropilen, plastik bazlı bir sentetik maddedir.

Sağlığa etkisi: Zararsız olarak kabul edilmektedir.

Kağıt Hamuru (Wood Pulp)

Hazır bezin orta bölümündeki pamuğa benzer doku, kağıt hamurudur. Hazır bezlerin ilk dönemlerinde, emici kısmın tamamı, doğal bir madde olan kağıt hamurundan yapılıyordu. Ancak kağıt hamurunda sızdırma problemi oluşabiliyor ve sızdırmaması için bezin içine oldukça kalın bir tabaka yerleştirilmesi gerekiyordu. Teknoloji geliştikçe çok daha emici olan sentetik maddeler üretilerek, kağıt hamuruna eklenmeye başladı.

Sağlığa etkisi: Zararsız olarak kabul edilmektedir.

Süper Emici Polimer (Super Absorbent Polymer – SAP)

Günümüz hazır bezlerinin orta katmanına yakından baktığımızda, bezin kuru kalmasının “süper emici polimer” adı verilen bir madde sayesinde olduğunu görüyoruz. Kuruyken lifli bir yapısı olan bu madde, ıslandığı zaman küçük kristalimsi toplar haline gelip, kendi ağırlığının 200-300 kat fazla sıvıyı içinde hapsetme özelliğine sahiptir. Hazır bez üreticileri kağıt hamuru ve süper emici polimeri uygun oranlarda karıştırarak günümüzün sızdırmaz (ya da nadiren sızdırır diyelim) hazır bezlerini icat etmiştir.

Sağlığa etkisi: 1970'li yılların sonu-1980'lı yılların başında, SAP maddesi içeren tamponları kullanan kadınlarda, kimi zaman ölümcül olabilen “toksik şok sendromu” görülmüştür. SAP maddesi bebek bezlerinde kullanılınca, bebeklerin de toksik şok sendromu yaşayabileceği düşünülmüştür. Daha sonra toksik şok sendromunun SAP maddesinden değil, tamponun kullanım şeklinin yarattığı bakteriyel ortamdan oluştuğu anlaşılmıştır. Ayrıca bebek bezi tampon gibi vücudun içine değil, dışına yerleştirilir. Genel olarak SAP maddesinin zararlı olmadığı düşünülmektedir. Başka bir deyişle, toksik olduğuna dair yeterli bilimsel veri bulunmamaktadır. Ancak SAP maddesini koklamak solunum yollarını rahatsız edebilir.

Klor (Chlorine) ve Dioksin (Dioxins)

Hazır bezlere beyaz görünüşünü vermek için kullanılır.

Sağlığa etkisi: Bezin büyük kısmını oluşturan kağıt hamurunu beyazlatma sürecinde kullanılan klor, dioksin (dioxins) adı verilen toksik maddeden emebilir. Yapılan hayvan deneylerinde dioksinin hormonal sistemlerde değişim yarattığı, fetüs gelişimini etkilediği, üreme yeteneğini düşürdüğü ve bağışıklık sistemini zayıflattığı görülmüştür. Dioksine yüksek miktarlarda ve uzun süre maruz kalmanın kanser riskini artırdığı düşünülmektedir.

Dioksin yaşadığımız çevrede pek çok yerde de bulunur. Yediğimiz yiyeceklerin bazılarında (özellikle hayvansal gıdaların yağlı kısımları ve süt ürünleri) dioksin vardır. Çöplerin yakılarak yok edilmesi sırasında da bu kimyasal ortaya çıkar. Peki bebek bezindeki dioksinden korkmalı mıyız? Yapılan bir araştırmaya göre, emzirilen bir bebeğin anne sütü dolayısıyla aldığı dioksin miktarının hazır bez kullanarak maruz kaldığı dioksin miktarından 30,000-2,200,000 kat daha fazla olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla, dioksin maddesi toksik bir madde olmakla beraber, bebek bezinin içindeki eser miktardaki dioksinden endişe etmeye gerek yoktur. Yine de bu veri sizi tatmin etmediyse, klor ile beyazlatılmamış hazır bezler tercih edebilirsiniz.

Boya Maddeleri

Bazı bebek bezlerinin üzerinde bulunan çizgi film karakterleri ve bezin ıslak olup olmadığını gösteren çizgi çeşitli boya maddeleriyle yapılmaktadır. Bu amaçla sık kullanılan boyalar Mavi 106, Mavi 124, Sarı 3 ve Turuncu 3'dür.

Sağlığa etkisi: Boyalar genelde zararsız olarak kabul edilmekle birlikte, nadiren, bazı bebeklerde alerjik reaksiyona sebep olabilmektedir.

Parfüm

Kimi bebek bezi üreticileri, nahoş kokuları maskelemek için ortadaki emici yüzeyle su geçirmez dış yüzey arasına çeşitli parfümler eklemektedir. Bu parfümler genellikle sitral (citral) denen, limon kokusuna benzeyen ve limon/portakal yağlarında bulunan bir maddeden yapılır.

Sağlığa etkisi: Parfümler genelde zararsız olarak kabul edilmektedir. Ancak çok nadir durumlarda alerjik reaksiyona sebep olabilirler. Amerika’daki kanunlar gereği bebek bezindeki parfümün içeriği ticaret sırrı kapsamındadır ve firmalar içeriğini açıklamak zorunda değildir. Bu nedenle, eğer bebeğinizde parfümlü bir hazır bezden dolayı alerjik reaksiyon gözlenmişse, parfüm içermeyen bir markaya geçerek bu riski ortadan kaldırabilirsiniz. Parfümlü bezleri almaya devam etmek istiyorsanız, parfümün içeriğini açıklayan, güvenebileceğiniz bir marka ile yolunuza devam edebilirsiniz.

Kozmetik Maddeler

Kimi firmalar bebeğin tenine değen iç katmana aloe, e-vitamini ve pişik kremlerinde bulunan maddelerden eklemektedir.

Sağlığa etkisi: Aloe ve e-vitamini cilde faydalı maddelerdir. Pişik kremi içeriğindeki maddeler de genelde zararsız olarak kabul edilmektedir.

Değerlendirme ve Sonuç

Hazır bezlerin bebek sağlığına zararlı olduğuna dair günümüz koşullarında bilimsel bir veri bulunmamaktadır. Ancak bilim, yapısı itibarıyla sorgulamaya ve gelişmeye açık olduğundan %100 bir kesinlikten bahsetmek mümkün değildir. Bebek bezinin bileşimindeki bazı maddelere uzun süreli ve yüksek oranlarda maruz kalındığında potansiyel sağlık riskleri oluşabilir. Alerjik bünyeler bu risklerden daha çok etkilenebilir.

Hazır bez kullanan bazı bebeklerde alerjik reaksiyon görülmekle beraber, bu reaksiyon genellikle bezin kendisinden değil, hatalı kullanımdan ileri gelmektedir. Bebek bezinin doğru kullanımı için:

- Bebeğin altının yeterince sık değiştirilmesi, ıslak bezle uzun süre bırakılmaması

- Kirli bez alınıp, bebeğin poposu temizlendikten sonra, iyice kurulanarak yeni bezin takılması

- Pişik kremi sürmeden önce bebeğin altının kuru olduğuna dikkat edilmesi

- Enfeksiyonların önlenmesi açısından tüm bebeklerde ve özellikle kız bebeklerde temizliğin önden arkaya doğru yapılması

- Yenidoğanlarda göbek bağı düşmeden önce bebek bezinin bel kısmının katlanarak göbek bağının havayla temasının sağlanması gerekmektedir.

Can’a doğduğundan beri hazır bez kullanıyorum. Şu ana kadar herhangi bir şikayetim olmadı. Organik bir marka kullanmıyorum. Kullandığım standart bir piyasa markası. Hazır bezin parfüm kokmasının ya da ilave kozmetik madde içermesinin çok da gerekli olduğunu düşünmüyorum. Bebek teni zaten mucizevi bir şekilde taze, yumuşak ve güzel kokulu…

Kumaş bezlere fikir olarak karşı değilim. Yeni kumaş bezler annemizin dönemindeki gibi değil. Oldukça kullanışlı ve şıklar. Hazır bezlerden şikayetçi olan bazı kişiler kumaş beze geçtikleri zaman rahat ettiklerini söylüyorlar. Ancak kendi adıma kumaş bezleri suya basacak, makinada yıkayacak ve kurumasını bekleyecek kadar zamanım ve sabrım olmadığını düşünüyorum.

Can’ın bezini sıkça değiştiriyorum. Çişi belki biraz bekleyebiliyor, ancak kakasını fark edince hemen değiştiriyorum. Şimdiye kadar sadece birkaç kez pişik vakamız oldu. O da genelde sıvı kakanın popoyu yakmasındna oluştu. Pişik kremi kullanınca hemen geçti. Can’ın yakında tuvalet eğitiminin tamamlanmasıyla bez dönemini kapatacağımızı umuyorum.

Hazır bezle ilgili olarak bir tek konu içime sinmiyor. O da çevreye verdiği zarar. yazımda, çevre etkisi açısından herhangi bir bez türünün diğerine göre bir üstünlük sağlamadığını zaten söylemiştim. Yine de bu hazır bezlerin doğada biriktiği gerçeğini değiştirmiyor.

Şükür ki hazır bez konusundaki teknoloji gelişmeye devam ediyor. Bazı firmalar doğada çözülebilen (biodegradabile) hazır bezleri çıkardı. Şimdilik diğer bezlerden biraz pahalı olmakla beraber, çevre bilinci gelişip, bu konuda tüketicilerden talep geldikçe üretimlerinin artacağına ve fiyatlarının düşeceğine inanıyorum.

Sağlıcakla kalın

Tanla

Diğer yazılarım için>> BebekveBen.com
Facebook>> Bebek ve Ben
Twitter>> @Bebek_ve_Ben
Pinterest>>