Antibakteriyel El Temizleme Jellerindeki Tehlike

Çocuğuzla beraber sokaktasınız, elleriniz kirlendi ve o anda lavaboya erişiminiz yok. Bu durumda antibakteriyel el temizleme jelleri (hand sanitizer) çok pratik oluyor değil mi? Antibakteriyel el temizleyiciler son dönemde özellikle umumi tuvaletlerde, okullarda, hastanelerde ve doktor ofislerinde sıkça kullanılıyor. Çantaya atılıp kolayca taşınabildiği için hijyenine düşkün anneler için de bulunmaz nimet oluyor. Şimdi bir de parfümlüleri ve rengarenkleri var.

Bu temizleyicilerin kullanımı basit: Çantanıza koyduğunuz ufak şişeden bir-iki damla ellere sıkıp, kuruyana kadar ellerinizi birbirine sürtüyorsunuz. Hastalıklara yol açan bakterilerin %99,99’undan anında kurtuluyorsunuz. Güzel değil mi? Okul, hastane gibi kalabalık ortamlara sıkça giriyorsanız, toplu taşıma araçlarını sıkça kullanıyorsanız ve kış mevsimi yaklaşıp, grip gibi salgın hastalıklar başladığında antibakteriyel el temizleyiciler faydalı gözüküyor. 2009 senesinde domuz gribi gündemdeyken Türkiye piyasasında yükselen bu ürün şimdi her yerde satılıyor. Kimi anneler okula giden çocukların çantalarına bir adet koyuyor. Ancak işin bir de diğer yüzü var. Antibakteriyel el temizleme jelleri amacına uygun olarak kullanılmadığında sağlığı tehdit ediyor. Her ne kadar etiketinde istenen sıklıkta kullanılabileceği söylense de, aşırı ya da hatalı kullanımı özellikle çocuklarımız için çok zararlı.

Antibakteriyel El Temizleme Jelinin Zararları

1. Alkol: Piyasada satılan antibakteriyel temizleyiciler %45-95 oranında etil alkol (ethil alcohol) ya da izopropil alkol (isopropyl alcohol) içerir. Zaten mikrop öldürücü etkisinin olması için %60 ve üzerinde alkol içerikli olması şarttır. Kıyaslama için, bir şişe votka %40, bir bardak şarap %12 ve bira %5alkol içerir. El temizleme jeli hatayla çok miktarda içilmesi durumunda alkol zehirlenmesinden öldürebilir. Çocuklar yetişkinlere kıyasla daha az miktarla bile zehirlenebilirler.
2. Bağışıklık sistemi: Antibakteriyel temizleyiciler deri yüzeyindeki zararlı bakterileri öldürerek ultra temiz bir ortam yaratırlar. Ultra temiz ortamlar vücudun bağışıklık sistemini zayıflatır, bağışıklık sistemi sürekli savaş moduna geçer. Zayıf bir bağışıklık sistemi ileride en basidinden alerji ve saman nezlesi gibi türlü rahatsızlıklara açık olmamızı sağlar.(1) Bu nedenle çocuklar aşırı hijyenik ortamlarda büyütülmemeli ve bu tür ortamlar yaratan temizlik alışkanlıklarından (antibakteriyel jelin çok sık kullanılması) vazgeçilmelidir.
3. Toksik maddeler: Antibakteriyel temizleyicilerin içinde bulunan Triclosan, Phthalates gibi maddeler ve Parabenler (Parabens) yüksek derecede toksik etkiye sahiptir. Bunların yanısıra formüllerinde orta derecede toksik etkiye sahip pek çok madde de bulunmaktadır.
4. Cilt kuruluğu: Antibakteriyel temizleyicilerin diğer zararlarının yanında çok masum gibi gözükse de, sürekli kullanımı cilt kuruluğuna da yol açar.

Antibakteriyel El Temizleme Jeli İçindeki Maddelerin Toksikliği

Piyasada paketli satılan her üründe olduğu gibi, el temizleme jellerinin de etiketlerini okuma alışkanlığı edinmemiz gerek. El temizleme jellerinin içinde sıkça kullanılan maddelerin bir listesini aşağıda bulacaksınız. Madde açıklamasının içinde maddelerin amacını, sağlığa yararını/zararını ve Environmental Working Group adı verilen kar amacı gütmeyen kurumun derecelendirmesini göreceksiniz.

EWG kelimesinin yanında verdiğim numaralar o maddenin sağlık riskini, “yeterli” ve “sınırlı” gibi kelimeler de o madde üzerinde yapılan bilimsel araştırma sıklığını belirtiyor. Rakamsal derecelendirmede 0-2 arası düşük, 3-6 arası orta ve 7-10 arası yüksek sağlık riski içeriyor. Bilimsel araştırma sıklığı “yok”, “sınırlı”, “yeterli”, “iyi” ve “çok iyi” olmak üzere 5 aşamada derecelendiriliyor. Örnek vermek gerekirse antibakteriyel el temizleme jellerinde sıkça kullanılan Triclosan’ın derecelendirmesi (EWG 7-Yeterli) olduğundan bu maddenin üzerinde yeterli derecede araştırma yapıldığı ve yüksek sağlık riski taşıdığını söyleyebiliriz.

Yüksek Sağlık Riski (7-10)

• Triclosan: (EWG 7-Yeterli) Antibakteriyeldir. Kanser, alerji, hormon hastalıkları(3), sinir hastalıkları, antibiyotik direnci ve kas zayıflığına neden olabilir. Triclosan Amerika’nın Minnesota eyaletinde 1 Ocak 2017’den itibaren yasaklanıyor.
• Parabens: Şampuan, saç kremi, cilt toniği ve nemlendiricisi, güneş kremleri, tıraş losyonu, parfüm gibi kişisel bakım ürünlerinde raf ömrünü uzatmak için kullanılır. Kadınlık hormonu olan östrojeni taklit eden bir kimyasal maddedir. Kanser, sinir sistemi rahatsızlıkları, iç salgı bezlerinin bozulması ve deri rahatsızlıklarına yol açar. Etiketlerde propylparaben (EWG 7-Sınırlı), butylparaben (EWG 7-Sınırlı), ethylparaben (EWG 4-Sınırlı) ve methylparaben (EWG 4-Sınırlı) olarak geçer.
• Phthalates: Kokulu el temizleyicilerin bazılarının içinde Fitalat (Phthalates) bulunmaktadır. Bu madde esasen plastiklerin yumuşak olmasını sağlar. Kozmetikte de kokuların kalıcı olması için ve kozmetik maddelerin deri tarafından emilimini artırmak için kullanılır. Fazla miktarda falatata maruz kalmak üreme bozukluklarına yol açmaktadır. Yapılan araştırmaya göre (4) fazla miktarda fatalata maruz kalan anne adaylarının doğurduğu erkek bebeklerde anüs yerleşimi farklı yerde olmakta ve bebekler ileride düşük üreme yeteneğine sahip ya da kısır olabilmektedir. Fitalatların pek çok türü vardır. El temizleyicilerde kullanılan türleri etiketlerde DBP-dibutyl phthalate (EWG 10-Yeterli) ve DEP-diethyl phthalate (EWG 3-Yeterli) olarak geçer.

Orta Derecede Sağlık Riski (3-6)

• Benzalkonium chloride: (EWG 4-Yeterli) Antimikrobiyal özelliği nedeniyle kullanılır. Alerjik reaksiyonlara yol açmaktadır. Sürekli kullanıldığı takdirde bakterilerin direncini artırabilir.
• Tocopherol Acetate: (EWG 3-Yeterli) Cildi yumuşatmak için kullanılır. Alerjendir ve bağışıklık sistemini olumsuz etkileyebilir.
• Aminomethyl Propanol: (EWG 3-Sınırlı) pH dengesine yardımcı olur. Cilde, gözlere ve akciğerlere zarar verebilir.

Düşük Sağlık Riski (0-2)

• Ethyl alcohol/Ethanol: (EWG 2-Yeterli) Antimikrobiyeldir. Herhangi bir alkol gibi ethyl alkol de ağız yoluyla çok fazla alındığı (içildiği) takdirde doğum kusurlarına yol açabilir.
• Isopropyl alcohol: (EWG 2-Yeterli) El jelinin içinde köpüklerin oluşmasını engellemek için kullanılır. Cilde, gözlere ve akciğerlere zarar verebilir.
• Glycerin: (EWG 2-Yeterli) Cildin koruyucu bariyerini onarmaya yardımcı olur.
• Aloe Vera: (EWG 1-Sınırlı) Cildi rahatlatır.
• Caprylyl Glycol: (EWG 1-Sınırlı) Nemlendiricidir.
• Isopropyl Myristate: (EWG 1-Yeterli) Cildi nemlendirir, hoş koku verir.

Açıklamalardan da görebileceğiniz gibi antibakteriyel el temizleme jelinin içeriğindeki maddelerin bazıları insan bünyesinde yüksek toksik etkilere yol açıyor. Ayrıca bazı maddeler üzerinde de henüz yeterince bilimsel çalışma yoktur. Sırf içeriğindeki yüksek sağlık riski içeren maddelerden ötürü bile antibakteriyel el temizleme jelleri dikkatle kullanmamız gereken ve hatta mecbur değilsek kaçınmamız gereken kişisel temizlik ürünlerindendir.

Antibakteriyel El Temizleme Jeli Kullanırken Dikkat Edilecekler

Su ve sabunla yapılan temizlik mikroplara/bakterilere karşı en güzel savunmadır. Bununla beraber su ve sabuna erişiminiz yoksa ve pratik sebeplerle antibakteriyel el temizleme jeli kullanmayı tercih ederseniz şunlara dikkat edin:

• Asla kullanması için çocuğunuzun eline vermeyin. Gerekli durumlarda siz onun eline 1 damla olarak sıkın ve hemen ellerini birbirine sürterek dağıtmasını sağlayın.
• Çocuğunuzun temizleme jelini sürdükten sonra elini koklamasına izin vermeyin.
• Antibakteriyel jel gözleri tahriş eder. Çocuklarınızın gözlerini ovalamasını engelleyin. Hatayla göze gelmesi durumunda minimum 15 dakika boyunca suyla yıkayın. 2009 senesinde domuz gribinin yaygın olduğu dönemde el temizleme jelinin yanlış kullanımından ötürü bir gözü kör olan küçük bir kızla ilgili haber vardı.
• Kokulu ve renkli olanlar çocuklar için daha caziptir. Renksiz ve kokusuz olanları tercih edin.
• Ellerde çatlak ve açık yara varsa kullanmayın.
• Gerekirse jel versiyonları yerine köpük versiyonlarını ya da antibakteriyel mendil olanları tercih edin.
• Bazı markalar koyu renk elbiselerde renk açılması yapabilir.

Sevgiler,

Tanla

Blog>> BebekveBen.com

Kaynaklar
(1) The impact of bisphenol A and triclosan on immune parameters in the U.S. population, NHANES 2003-2006.
(2) toksik kimyasallar, tarımsal sübvansiyon, kamu arazileri ve kurumsal sorumluluk konularında araştırma yapan ve kar amacı gütmeyen bir kuruluştur. EWG’nin Skin Deep isimli kozmetik veritabanında piyasada bulunan pek çok kozmetik ve kişisel bakım ürününün
(3) Triclosan exposure modulates estrogen-dependent responses in the female wistar rat.
(4) Decrease in Anogenital Distance among Male Infants with Prenatal Phthalate Exposure