Akıl mı? Akış mı?

Mark Twain "İnsan Nedir?" adlı kitabında bireylerin özgür iradesi olmadığından bahsediyor. İrade denilen olgunun akılla yönetilmediğinden mizacında olan ne varsa o şekilde davrandığını açıklıyor. Oysa en önemli tartışmalardan biridir insanın özgür iradesinin olup olmadığı. İrade yoksa suç da yoktur bu mantıkla. Ancak Twain 'özgür irade' yerine 'özgür seçim' ifadesini kullanıyor. ‘Seçim’ dış etkiler ve eğitimle şekillenir diye açıklıyor aynı kitapta. Bu çetrefilli ve karmaşık konuyu bir köşe yazısında detaylı incelemek hem mümkün değil hem de yüksek ihtimalle bu denli içerikler günümüzün hızlı akan sanal dünyasında rağbet görmeyebilir.

Günümüz dünyası demişken sizce seçimlerimizde de özgür müyüz? Yoksa bir akış halinde miyiz?

Geçtiğimiz günlerde mesajlaşma uygulamalarında yaşanan son gelişmelerden sonra sanal dünyadaki akışla gündemi takip eden insanlar çeşitli seçimler yapmadı mı? Bir uygulamayı silip diğerine geçti, bir uygulamayı silmedi ama yine de diğer uygulamayı da ekledi. Gruplar oluşturdu, silmek istediği uygulamadan yeni grubunu duyurdu vs. Özgür seçimler miydi yoksa akışla mı sürüklendi insanoğlu?

Birinin diğerinden farklı olduğunu düşündü. İndirdiği her uygulamada, arama motoruna her tıkladığında elindeki akıllı cihazla sürüklendiğini bilmeden itiraz etti kişisel haklarının gizliliğine göz koyanlara…Oysa alışverişini sepete ekleyip "sipariş sepetine git ile siparişi tamamla" butonu arasında zamanını harcadığını fark etmeden. Yolunu bulduğu haritada her adımında ilgileri beğenileri kayıt edilerek ilgili reklamlara maruz kaldığını bildiği halde itiraz etti.

Özgür seçim nerede? Herkesin bir bir sahip olup paylaştığı senin ekranına düşen o termos, kahve bardağı, makinası ya da robot süpürgesi. Moda mı özgür seçim mi? Düğün, Doğum fotoğrafları, moda mı özgür seçim mi? Ayakkabı, makyaj malzemesi, havalı reels videoları, bir dans furyası, bebeklerin suratlarının şekilden şekle sokulması moda mı özgür seçim mi?

Belki de özgür seçimdir çünkü seçmemek de bir seçim... Ama akış içinde, akıl bunun neresinde?

Mark Twain, günümüz insanın kullandığı uygulamalar kadar olduğunu görse insan nedir sorusuna kitabında yeni ne cevaplar verirdi acaba? Kim bilir?

Herkese akılla akışlar diliyorum.

Dilek Söylemez

Psikolojik Danışman

www.dileksoylemez.com

www.instagram.com/psk_dan_dileksoylemez