Hamilelik ve Toksoplazma

Toksaplazmozis özellikle toxoplazmagondi adı verilen kedi dışkısındaki parazitin dene olduğu bir hastalıktır. Hemen hepimiz kedilerden bulaşan bir hastalık nedeniyle düşük yapan ya da kısır kalan kadınların hikâyesini duymuşuzdur. İşte bunun sebebi olan parazit insanları özellikle hamile bayanları kedilerden ve diğer hayvanlardan uzaklaştırır.

Toksoplazma ne gibi zararlara yol açar?

Bu parazit aralarında insanların da yer aldığı birçok canlıda enfeksiyona yol açar. Kedilerin suçlu görülmesinin sebebi ise bu parazitin dişisi ve erkeği yalnızca kedilerin bağırsağında bir araya gelerek üreyebiliyor olmasıdır.

Toksoplazma parazitleri insanlara hangi yollarla bulaşır ve belirtileri nelerdir?

Kedinin dışkısı ile dışarı atılan bu parazitler dış dünyada 24 saat geçirdikten sonra bulaşıcı olmaktadırlar. Dışarı atılan bu parazitler diğer canlılara sindirim yoluyla bulaşır. Etini yediğimiz koyun, keçi, inek gibi hayvanlar otlaklardan bu paraziti vücutlarına aldıklarında parazit bu hayvanların sindirim sistemine geçer. İnsanlar da bu hayvanların etini tüketirken tam pişirmezlerse parazit insanlara da bulaşmış olur. Hangi hayvanın nerede otladığını ve hangi şartlarda soframıza geldiğini bilmek tabi ki mümkün değil. Otlaklarda ve meralarda bu paraziti vücuduna almış olan onlarca hayvan olabilir. Bu yüzden ne olursa olsun yediğimiz etin iyice pişmiş olduğundan emin olmak gerekir.

Bir başka bulaşma yolu ise toksoplazmanın bulunduğu toprakla temas eden bir besini örneğin meyveyi iyice yıkamadan yemektir. Bu nedenle meyve ve sebzeleri dikkatlice, bol suyla yıkamak gerekir. Yıkamadan yenilen meyve ve sebzeler bunun dışında birçok rahatsızlığa da yol açabilir.

Halsizlik, yorgunluk, hafif eklem ve kas ağrıları gibi belirtileri olan toksoplazma çoğu insanda ağır olmayan soğuk algınlığı gibi atlatılabilir.

Toksoplazma parazitinin varlığını nasıl anlarız? Tanı koymak için neler yapılmaktadır?

Vücudumuz içine giren tüm parazitlere karşı antikor üretecek şekilde planlanmıştır. Hasta üzerinde yukarıda saydığımız belirtilerin görülmesi üzerine oluşan şikâyetlerden yola çıkarak toksoplazma kendisine karşı oluşturulan kandaki bu antikorların varlığı sayesinde tanı konulan bir hastalıktır.

Hamilelikte toksoplazma görülmesi nelere yol açar ve bebeğe de bulaşması mümkün müdür?

Hamilelik esnasında toksoplazmaya yakalanan anne adaylarının %30 veya %40 kadarı hastalığı bebeklerine geçirirler.

Annedeki enfeksiyonun bebeğe geçmesi gebeliğin kaçıncı haftada olduğuyla ilgilidir. İlk üç aylık döneme nazaran son üç aylık dönemde bebeğe enfeksiyon geçme riski oldukça fazladır.

Hamilelik sırasında anne adayında toksoplazma görülürse bebekte de toksoplazma görüleceği anlamını taşımaz. Ultrason ile bebek takip edilir ve gebeliğin 4. Veya 5. Haftalarında bebeğin kordonundan alınacak kan ile kesin sonuca varılır. Gebelik yoksa enfeksiyon genelde antibiyotiklerle tedavi edilir. Fakat eğer gebelik söz konusu ise antibiyotik kullanılıp kullanılamayacağı tartışılır. Genel olarak gebelik süresince anne adayına antibiyotik önerilmez. Eğer bebekte ciddi sorunlar görülürse gebeliğin sonlandırılması önerilir. Günümüzde nadiren de olsa görülmektedir. Bu nedenle anne olmayı düşünen kadınlar ve gebe anne adaylarının oldukça dikkatli ve özenli olması gerekmektedir.

Toksoplazmaya yakalanmamak için neler yapılmalıdır?

Toksoplazma özellikle hamilelik sürecinde büyük risk taşımaktadır. Bunun önüne geçebilmek için bir takım önlemler alınabilir. Bunlardan bazıları;

• Sık sık el yıkamak ve genel olarak temizliğe dikkat etmek.
• Bahçe işleriyle uğraşılacaksa, mutlaka eldiven giymeyi ihmal etmemek
• Etleri iyice pişirmek ve çiğ et kesiminde kullanılan bıçağı yıkamadan başka bir şey kesmemek
• Sebze ve meyveleri dikkatlice ve özenle yıkamak
• Kediniz varsa çiğ et yedirmemek
• Kedinin temizliğine dikkat etmek
• Hayvanlarınız var ise (koyun, inek, keçi, eşek, tavuk gibi) onların bakımında hijyene önem vermek

Prof. Dr. Cem Fıçıcıoğlu

Kadın Hastalıkları ve Tüp Bebek Uzmanı.