Erken Menopozda Anne Olabilirsiniz

Menopoz yumurtalık fonksiyonlarının kaybı sonucunda adetlerin daimi olarak kesilmesi durumudur,doğurganlık özelliğinin bitişi olarak kabul edilir.Dünyanın diğer ülkelerinde ortalama menopoz yaşı 50-51’dir.Ülkemizde birkaç yıl daha erken ortalama 45-50 yaşlarında görülmektedir.Menopoz yaşının temel belirleyicisi genetiktir.Adet kanamalarındaki kesilmenin değişken olması ve menopoz ile ilişkili belirtilerin çoğunun adet kanamalarının kesilmesinden önce ortaya çıkması nedeni ile bu durum hakkında genellikle kesin bir zaman belirlenemez.

Erken menopoz nedir?

Yumurtalıkların iki fonksiyonu vardır:yumurta ve östrojen üretmek.Erken menopoz(erken overyen yetmezlik) 40 yaş öncesinde daimi adet kesilmesi,östrojen hormonu azlığı,yüksek FSH ve LH hormon düzeyleri olan bir tablodur.Adet olmama nedeniyle değerlendirilen kadınların %5-10’unda görülmektedir.Menopoz östrojen hormonunun üretilememesiyle ortaya çıkmasına rağmen yumurta üretimi menopoza girilmeden bir kaç yıl önce azalır veya biter.

Erken menopozun nedenleri nelerdir?

Yumurtalıklar doğumdan menopoz başlangıcına kadar belirgin bir şekilde değişim gösterir.Genetik olarak programlanmış bir olay olan menopoz yaşı bir miktar değişime uğrayabilir.Değişen sosyoekonomik koşullar,sigara içimi menopoza girişi hızlandırır.Nedenler arasında en büyük grubu nedeni bilinmeyenler grubu oluşturmaktadır.Tüm nedenler araştırılmasına rağmen hiç bir sebep bulunamamaktadır.Diğer bir önemli sebep anne,teyze gibi yakın aile bireylerinde erken menopoza girme öyküsü olmasıdır.30 yaşından önce menopoz oluşmuşsa mutlaka kromozom analiziyle genetik inceleme yapılmalıdır.Kadınlarda iki tane X kromozomu vardır.Turner sendromlu bireylerde tek X kromozomu bulunur.Frajil X’te ise kalıtsal olarak X kromozomunun ucunda kırılgan bir bölge vardır.Otoimmun hastalıklarda vücutta bulunan antikorlar kişinin kendi dokusuna zarar verir. Yumurtalıkların,tiroid bezinin,böbreküstü bezinin tahribatı ile sonuçlanır.Ameliyatla yumurtalıkların alınması,kanser tedavisi nedeniyle kemoterapi veya radyoterapi sonucunda da erken menopoz gelişebilir. Ayrıca bknz: 9 maddede erken menopoz ve nedenleri

Erken menopoz belirtileri nelerdir?

Menopoz ilerleyici bir durumdur.Genellikle iki adet arasındaki sürenin kısalması nedeniyle kendini adet düzensizliği olarak belli eder.Bu yumurta azalmasının ilk belirtisidir.Ateş basması,terleme,kuruluk,kemik erimesi gibi sorunlar menopoz daha da ilerlediğinde görülür.

Erken menopoz nasıl teşhis edilir?

Yumurtalık hücresinin(folikül) tamamen tükenmesine bağlı östrojen,progesteron hormonları üretilemez.Düşük östrojen düzeylerine bağlı olarak FSH ve LH hormonları artar.

Erken menopoz tedavisi nasıl yapılır?

Bazı olgularda erken menopoz kendiliğinden düzelebilmektedir.%1’den az olarak görülebilen bu düzelmenin otoimmun hastalığın tedavi edilmesine bağlı olabileceği düşünülmektedir.Erken menopozda iki ana sorun vardır:östrojen yokluğu ve yumurtaların azalması veya bitmesi.Erken menopoza girilmesi durumunda kemik erimesi hızlanır,kemikleri koruyucu tedavi yapılmalıdır.Ateş basması,vajinada kuruluk,ruhsal durumda ve davranışta değişiklik görülebilir.Bu şikayetler hormon tedavisine yanıt verirler.Erken menopoza giren kadının doğal menopoz yaşına kadar hormonal tedavi alması gerekmektedir.Ayrıca psikolojik destek de önerilmelidir.Yıllık yapılacak smear ve jinekolojik muayenede ultrason ile yumurtalıkların durumu değerlendirilmelidir.Yaşla uyumsuz yumurta sayısı varsa ek kan tetkikleri istenerek kişi bu konuda uyarılmalıdır.

Tüp bebek tedavisi ne zaman gerekli olabilir?

Genç kadınlarda erken menopoz tanısını izleyen ilk birkaç yıl içerisinde kendiliğinden gebelikler oluşabilir.Ancak anne olmak isteyen erken menopoza giren kadınlar için zaman kaybedilmemesi önemlidir.Bunun için tüp bebek tedavisi önerilebilir.Yeni geliştirilen tüp bebek teknikleriyle uygulanan tedavilerle gebelik elde edilebilir.Yumurta dondurma ve donasyon(donör oosit kullanma) bunlar arasında sayılabilir.Ayrıca bazı antioksidanlar örneğin resveratrol(3,4,5-trihidroksi-trans-stilben) ve koenzimQ gibi,balık yağı tabletleri,dehidroepiandrosteron içeren tabletler,D3 vitamini kullanılabilir.

Erken menopoz önlenebilir mi?

Yumurtalık fonksiyonlarının kaybı ilerleyici ve öngörülemeyen bir durumdur.Ancak yıllık düzenli doktor muayenesi ile erken teşhisi mümkündür.Muayenede adetin ilk günlerinde hormon testleri(AMH,FSH,östradiol) yapılmalı ve yumurtalıklar vajinal ultrasonla değerlendirilerek yumurtalık rezervi belirlenmelidir.Bu sayede kadının döllenmeye elverişli olan yumurta hücresi sayısı hakkında fikir sahibi olunabilir ve önlemler alınabilir.Bunlar kariyer planları yaparken çocuk sahibi olma isteğini erteleyen veya geç yaşta evlenen her kadının yaptırması gereken tarama testleri gibi düşünülebilir.

Prof. Dr. Cem Fıçıcıoğlu

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı