Çocuğuma Tasarrufu Nasıl Öğretirim?

Şimdiki anne babalar eğitimden sosyalleşmeye kadar her konuda bilgi sahibi. Ebeveynler çocuklarını iyi yetiştirmek için türlü kitaplar okumakla kalmıyor psikolojik yardım dahi alıyor. Fakat para ve ekonomi kısmına gelince aileler, parayı nasıl elde ettiklerinin ve kullandıklarının bir çocuk için anlaşılmasının zor olacağını düşündüğünden anlatmaktan çekiniyor ve gerek duymuyor.

Özellikle çevremdeki öğretmen arkadaşlarımdan “şimdiki çocuklar doyumsuz” şeklinde feryatlar duyuyorum. Belki de bunun sebebi ihtiyaç ve para arasındaki ilişkiyi anlatamamak. Birçok ebeveyn “durumumuz iyi harcasın, o bizim yaşadığımızı yaşamasın, paramız varken ona harcayalım, her şeyi olsun, maddi problem varmış gibi düşünmesin, çocuğum kimsenin bir şeyine muhtaç değil” şeklinde düşünüp duygusal davranarak paranın nasıl yönetileceğini öğretmekten kaçınıyor. Bu kaçış, çocukların ihtiyaç duydukları güçlü temeli oluşturmalarına engel oluyor. Dolayısıyla çoğu çocuk paranın nasıl yönetileceğiyle ilgili net bir bilgiye sahip değil. Oysa 3 yaşındaki çocuk bile parayı diğer nesnelerden ayırıyor ve kıymetli olduğunu biliyor.

Çocuklar Ailenin Yansımasıdır

Parayla ilgili her çocuğun davranışı birbirinden farklıdır. Bu farkı iki çocuğa sahip olanlar yakından görüyordur. Bir çocuğunuz harçlığı ile anında markete giderken kardeşi parasını kumbarasına atıyordur veya hediye alıyordur vs… Ekonomistler, çocuklukta şekillenen tercihlerin ve kökleşen davranışların önemine dikkat çekmektedir. Dolayısıyla aileler ekonomi konusunda çocuğun gelecekteki tutumlarında bir rol modeldir.

Hepimizin çocuklukta harçlıkla ilgili anısı veya kendi biriktirdiği parayla aldığı muhakkak bir oyuncağı mutlaka vardır. İş güç sahibi olsam da hâlâ bayramlarda babamdan harçlık isterim. O paranın tadı hiçbir şeyin yerini tutmaz bir de ailemin para verdiğinde “hepsini harcama, biraz da yarın bir şeyler alırsın.” dediğini hatırlıyorum. Aslında bu çok önemli bir cümle. Çocuk yaşta, paranın var olabileceğini ama bir anda hepsinin gidebileceğini, az harcamak veya çok harcamanın kişinin kendi elinde olduğunu anlatan bir cümle. Bu nedenle ebeveynlerin mümkün olduğu kadar erken yaşta düzenli olarak harçlık vererek, harcama planı yaptırarak, tasarrufa özendirerek, kumbara edinmeye heveslendirerek ve gerektiğinde borç vererek çocuklarına uygun değerleri aşılamaya çalışmaları gerekir.

Neler Yapılabilir?

Oyun alanları, alışveriş merkezleri gibi onların sevdiği yerlerde parasını kendisinin yönetmesine izin verilmelidir. Çocuk bu şekilde harçlıklarını planlayarak harcamayı öğrenecektir.

Çocuklara her istediğinde değil düzenli olarak harçlık verilmelidir. Çocuklar kendi paralarını kullandıkları zaman, satın aldıkları ürünleri daha çok inceler.

Çocuklar harçlıklarından tasarrufa düzenli olarak pay ayırmaya özendirilmelidir. Örneğin, bir kumbara almak onu birikim yapmaya özendirecektir.

İşe neden gittiğinizi, aileniz için para kazanmanız gerektiğini, paranın sınırsız olmadığını çocuğunuz bilmelidir. Her istediğinin alınmasını isteyen çocuklara para kazanma zorunluluğunuzu mutlaka anlatmalısınız.

Beş yaşındaki bir çocuğun enerjiden ve geri dönüşümden bahsettiğini duyuyoruz. Dolayısıyla ebeveynler olarak onların öğrendiği şeylerin aksini yapmamakta fayda var. Örneğin; evde elektrik kullanımı, pilleri geri dönüşüme kazandırma gibi birçok şeyde model olabiliriz. Bunu çocuğa yansıtmadan yapanlar da vardır muhakkak. Ama marifet onunla birlikte yapmak ve ona da bu davranışı kazandırmak.

Okul çağında olan çocuklar para alıp verme ve ticaret ilişkilerini kolayca öğrenebilir. Markete gittiğinizde aldığınız ürünün parasını onun ödemesini sağlayabilirsiniz. Ya da evdeki eşyalarla oluşturulmuş market oyunları para ve alışveriş ilişkisini öğrenmesinde oldukça etkilidir.

Çocuklar suyla oynamayı seviyor. Musluktan damlayan su miktarının önemi çocuğa öğretilmelidir. Her saniye damlayan su, yılda bir ton su kaybı demektir veya dünyada suya muhtaç binlerce çocuğun olduğu da anlatılabilir.

Bu maddelerin binlercesi yazılabilir. Muhakkak atladıklarım vardır. Onları da sizlere bıraktım. Bizler bile kapitalizmin çoktan esiri olmuşken, zenginlik ve gösterişe aldanmışken çocuklara paranın yönetimini öğretmeden yetiştirirsek gelecek nesillerin ekonomiye dair bir geleceği olmayacak. Unutmayın tasarrufu güçlü olan ülkeler, ekonomik refahı yüksek olan gelişmiş ülkelerdir. Çocuklara ihtiyaçları ve her şeyden önce ihtiyacı kadar harcamayı öğretelim.