Karaciğerde varis tehlikesi

Ayşegül Aydoğan Atakan

Varis denince genelde bacak ve ayak damarlarındaki dışa vuran görüntüler akla gelir. Oysa vücudun pek çok yerinde varis oluşabiliyor. VKV Amerikan Hastanesi Gastroentereloji Bölüm Şefi Dr. Kasım Kazbay, mide ve yemek borusunda görülen varisler hakkında sorularımızı yanıtladı.

Varisler vücudun hangi bölgelerinde ve neden oluşur?
Varisler genel olarak toplardamar sisteminde kalınlaşma olarak tanımlanabilir. Damarların olduğu her yerde varis olabilir. Ancak en sık üç yerde klinik sorunlara yol açabilir; bacak ve ayaklar, yemek borusu ve mide içinde, testislerde (varikosel).

Mide ve yemek borusunda varis neden olur?
Yemek borusu ve mide varisleri genellikle karaciğer ve dalak hastalıklarında görülür. En sık siroz ile karaciğer içinden geçen kan basıncının yükselmesi, buraya kan getiren damarlarda ve alternatif yollarında (Shunt) genişlemelere yol açar. Sirotik hastalarda hastalığı ortaya çıkaran ilk belirti olabilir.

Hastalığın seyri nasıldır?
Genişleyen bu damarlar, duvarlarının incelmesi ve basınç nedeniyle yırtılır. Ani ve büyük kanamalara yol açar. Bu hastalar kan kusma, siyah renkli dışkılama, tansiyon düşüklüğü ve neticede bilinç kaybıyla genellikle acil servise gelir.

Bu varislerin habercisi olan tipik belirtiler nelerdir?
Genellikle herhangi bir uyarı, ağrı olmaksızın ani ve büyük miktarda alt ve üst kanamayla kendini gösterir. Ancak belirgin olan hastalarda sirotik değişikliklerin olmasıdır. Bu değişiklikler sarılık, karın içinde sıvı birikmesi, erkeklerde memelerde belirginleşme, deride siroza ait değişimler olarak sıralanabilir.

Hangi yaşlarda görülür?
Karaciğer hastalıklarının görüldüğü tüm yaş grubunda görülebilir.

Mide ve yemek borusu varislerini tetikleyen faktörler var mı?
Gıdaların bilinen bir olumsuz etkisi yok. Ancak hem alkolün hem de sigaranın olumsuz etkileri var.

Tanı ve tedavisi nasıl yapılır?
Öncelikle siroza yol açan karaciğer hastalığının erken tanısı ve tedavisi önemlidir. Eğer geç kalınmış ve siroz yerleşmişse, varislerin kanama riskini azaltan beta bloker tipi ilaçlar ya da endoskopik olarak bunların ortadan kaldırılması gerekir. Bunun için kullanılan iki yöntem, bu varislerin kimyasal olarak yakılması veya varislere bant takılarak boğulmasıdır. Endoskopik olarak genellikle damar içine, kanı pıhtılaştıran ilaçlar enjekte edilir ya da varis çevresine lastik bant takarak varisin boğulması sağlanır.

Tedavideki başarı oranı nedir?
Kanamalarda endoskopik tedavi, ya da ilaçlarla veya endoskopik olarak kanamanın başlamasının önlenmesinde başarı oranı oldukça yüksektir. İyi ellerde bu başarı oranı yüzde 80 - 90’ları bulur. Ancak sirozun halen devam etmesi bu hastaların uzun vadede yeniden sorun yaşamalarında etkilidir.