Karabekir’İn çocukları

Kazım Karabekir’in araştırmacılara açılacak arşivinde dört bin yetim çocuktan oluşturduğu ‘Gürbüzler Ordusu’nun belgeleri de bulunuyor


Padişah Vahdettin’in, ‘Mustafa Kemal’i tutukla’ emrine karşın, ‘Paşam dün olduğunuz gibi bugün de emrinizdeyim’ sözleriyle Atatürk’ün yanında yer alan Şark Cephesi Komutanı Kazım Karabekir’in Kadıköy’deki köşkünü müzeye dönüştürmeye çalışan kızları, köşkte bulunan iki bine yakın Osmanlıca - Türkçe kitap ile resmi belgeleri, yazışmalar, fotoğraf ve mektupları da araştırmacıların hizmetine sunmaya hazırlanıyor.
Belgeler arasında bulunan Lozan Konferansı’nın dört ciltlik metni ve bir ciltlik maddeleri tarihe ışık tutacak nitelikte.

Yoktan var olan ordu

Biz, Karabekir Paşa’nın arşivinde, yetim çocuklardan oluşturulan Gürbüzler Ordusu’nun belgelerini ve yazışmalarını bulduk. Savaşta yetim kalan altı bin çocuğu toplayarak onlardan Gürbüzler Ordusu kuran ve bir kısmını da sanayi mekteplerinde yetiştiren Karabekir Paşa, Cumhuriyetin kuruluş yıllarında bu nedenle eleştiri almıştı.
Ancak o, Mustafa Kemal Atatürk’ün desteğini almak ve ‘Çocuk Davam’ dediği meselenin ciddiyetini göstermek için, Doğu’da topladığı yetim çocukların bir kısmını Ankara’ya götürdü. Dönemin tanığı tarihçi Cemal Kutay, yetim çocukların görüntüsünün Atatürk’ü çok etkilediğini anlatırken şunları söyledi:
“Atatürk, Kırklareli Milletvekili Dr. Fuat Umay’ı bizzat bu çocukların eğitimi ve sağlığıyla ilgilenmesi için görevlendirdi. Latife Hanım ise bu çocuklarla ilgilenmeyi ulvi bir görev kabul etti; eğitimleri ve bakımlarıyla bizzat ilgilendi. Karabekir Paşa, bu çocukları Ankara’ya Paşa’nın huzuruna getirirken amacı, tüm ülkedeki yetimlere ve kimsesiz çocuklara dikkat çekerek onların eğitimini sağlayacak okullar kurdurtmaktı. Amacına ulaştı. Onun kurduğu sanayi mektepleri şimdiki meslek lisesi."

Paşa baba diyorlardı

Altı bin yetim çocuğu toplayan, dört binini askeri ve mesleki alanlarda en iyi şekilde eğiten Karabekir Paşa’nın kütüphanesinde, bu çocuklarla yaptığı yazışmalar da var. Yaşamı boyunca kendisine ‘Paşa Baba’ diyen çocuklarla mektuplaşan Karabekir’in, yaptığı yazışmaları ve mektupları da katalog haline getiriliyor.
İzmir Suikasti’nin ardından uzun süre evinden çıkmayan Paşa’nın, giysileri, silahları, kullandığı eşyaları ve yeni bir çağın oluşum mücadelesini anlatan siyah beyaz fotoğrafları sergilenecek.

Sokak çocuklarını kolladı

Kazım Karabekir Paşa’nın en küçük kızı Timsal Karabekir Köymen, “Babamın üç kızı ve yanı sıra dört bin çocuğu vardı. Son nefesine kadar onlarla yazıştı, dertlerine, sevinçlerine ortak oldu. Milletvekilliği sırasında, sokak çocukları ile ilgili kanunu meclisten geçirmeye çalışırken kalp krizi geçirerek yaşama veda etti. Onun çocuklarla ilgili çalışması, bugün yaşadığımız çocuk sorunlarını çözecek nitelikte" diye konuştu.

TARİHÇİLER NE DİYOR?

Prof. Dr. Mete Tunçay: (Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi)
Paşanın en yüce yönü
“I. Dünya Savaşı sonrası doğuda yetim çocukları toplayan Kazım Karabekir Paşa onlara üniforma giydirerek çeşitli mesleklerde yetiştirdi.
Çocuk sevgisi paşanın karakterinin en yüce yanıydı. Hatta, çocukları toplayan askerler, ‘Paşam bazı çocukların Türk mü Ermeni mi olduğunu anlayamıyoruz. Bazıları da Ermeni çocuklar, onları ne yapalım’ diye sormuşlar. Paşa, ‘Hepsini alın’ diye emir veriyor. Paşa, bu nedenle daha sonra, ‘Ermeni Çocukları
Türkleştirdi’ şeklinde eleştirildi. O çocuklar, Karabekir Çocuğu olarak biliniyor. Askerliğimi yaparken
bizzat şahit oldum, bazı milliyetçi kesimler, Karabekir’in asker çocuklarını Ermeni olarak nitelendiriyor ve ordunun Türk yapısını bozduğunu iddia ediyordu."

Cemal Kutay:
Irkçı bir hareket değil
Din ve milliyet farkı gözetmeden tüm yetimleri topladı ve Türk üniforması giydirdi. Kızlı erkekli tüm yetimleri aydın, bilgili, ülkesini seven birer vatan evladı olarak yetiştirdi. Onlar sadece orduda yer almadılar, müspet meslek sahibi olmaları için meslek okulları açtı. Beşeri tarafı ağır basan bir askerdi. Dört bin çocuğa babalık eden, o çocuklar için heyecanlanıp gözleri yaşaran bir asker. Bu konuda da en büyük destekçisi ona her zaman çok güvenen Mustafa Kemal Atatürk’tü. 1908-1919 yılları arasında 10 yıl boyunca üç büyük savaş gören ülkemizde, Anadolu adeta yoksullar ve yetimler memleketi olmuştu. Sokakta nerdeyse erkek kalmamıştı. Karabekir Paşa, kurduğu okullarda yetişen çocuklardan en az iki kişinin köylere giderek aynı ruhu taşıması ve diğer köylüleri de eğitmesini istemişti. Köy enstütilerinin fikir temelini o oluşturmuştu.