Güz depresyonunun ilacı güneş ışığı

Ayşegül Aydoğan Atakan

Bahar aylarında sık sık halsizlik, uyku hali ve depresif ruh hali gibi tipik belirtiler karşımıza çıkar. ''Bahar yorgunluğu'', ''Sonbahar depresyonu'' gibi tanımlamalarla özetlediğimiz bu durum kimilerinin sabah yataktan çıkmasını zorlaştırır, kimilerinin işine konsantre olamamasına neden olur, kimilerinin de eve kapanmasına yol açar.

Yeditepe Üniversitesi pkisiyatristlerinden Yard. Doç. Dr. Berfu Günel Akbaş, sonbahar aylarında özellikle değişen ruh halimizi nasıl canlandırmamız gerektiğiyle ilgili sorularımızı yanıtladı.

Sonbaharda ruhsal durumumuz nasıl etkilenir?
Bütün psikiyatrik rahatsızlıklar mevsim değişikliklerinde tetiklenir. Genelde sonbaharda kötüleşmeler, ilkbaharda da birazcık hareketlenmeler olur. Kimi insanlarda ise tam tersi olur.
Zaten literatürde de ''mevsimsel affectiv bozukluk'' diye bir rahatsızlık tanımı da vardır. Bu hastalık daha çok bipolar bozukluğun bir parçasıdır. Bu da halk arasında manik depresyon dediğimiz hastalığın psikiyatrideki adıdır. Özellikle bu kişilerde sonbaharda kötüleşmeler çok görülür.

Havaların soğuması bu tip değişikliklerde etkili mi?
Bunda havaların soğuması ya da ısı değişikliğinden çok ışık değişimi bizi etkiler. Işık azalınca mutluluk hormonu diye bilinen ve depresyonda önemli rol oynayan ''serotonin''in beyindeki salgılanımı olumsuz etkilenir. O yüzden kuzey ülkelerinde depresyon çok sık görülür ve intihar oranları yüksektir. Işığın azalması psikolojimizi olumsuz yönde etkiler, kişinin kendini kötü hissetmesine yol açar. Biyolojik olarak serotoninin salgılanması daha az olduğu için sonbaharda etkileniyoruz. Zaten bu amaçla, depresyon tedavisinde kullanılan ve ''ışık terapisi'' olarak adlandırılan gün ışığını taklit eden aletler vardır.

Yaz tatilinin bitmesi, bir sonraki yaza kadar tatil yapılamayacağı düşüncesi de kişinin psikolojisini olumsuz etkiler mi?
Tabii havalar soğuyacak, kar yağacak, dışarı çıkamayacağız evlerimize kapanacağız gibi sosyal bir tarafı da var. Sabahları yine erken kalkacağız, yeniden yoğun bir tempo başlayacak, çocuğun okulu vs. derken bütün bunlar da psikolojimizi olumsuz etkiliyor.

Bitkinlik ve depresif ruh haline karşı neler önerirsiniz?
Güneşli havalarda mutlaka yürüyüş yapın. Açık havada yürüyüş yaptığınız sırada bol bol güneşe bakın. Egzersiz de bu dönemde çok faydalı olur. Düzenli egzersiz, yürüyüş yapabilmek çok önemli. Her gün mutlaka dışarıya çıkın. Hobiniz olsun olmasın, kendinizi iyi hissettiğiniz bir aktiviteniz olmalı.

Beslenmemizde nelere dikkat etmeliyiz?
Bu mevsimde ağır karbonhidratlı beslenmek hem metabolizmamıza hem de psikolojimize çok iyi gelmiyor. Ağır yağlı, karbonhidratlı yiyecekler kronik yorgunluk dediğimiz, halsizlik, bitkinlik gibi belirtileri tetikliyor. Buna karbonhidrat tembelliği de diyebiliriz. Çikolata ise içerdiği haz verici maddeler sayesinde keyif verme özelliğine sahip.