Fizik tedavi yeni umut 'yürüme robotu'

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Orhan Akdeniz;“Günümüzde teknoloji harikası robotlar tıpta, hastalıkların tedavisinde de aktif olarak kullanılmaktadır. Bu sayede hem tedavinin başarısı artmakta hemde yan etkiler azalmaktadır. Son yıllarda beyin felci geçiren veya omurilik yaralanması olan hastalara yapılan başarılı tedavilerle bu hastaların hayatta kalma oranları artmıştır. Buna bağlı olarak bu hastalar için rehabilitasyon hizmetlerine olan ihtiyaç da artmıştır. Ülkemizde rehabilitasyon hizmetleri hem rehabilitasyon yatağı sayısı olarak hemde kalitesi açısından bölgesel yetersizlikler göstermektedir.

Yaklaşık on yıl önce SGK’nın özel hastanelerden hizmet satın almaya başlaması ile özel sektör ciddi sağlık yatırımları yapmaya başlamıştır. Bu bağlamda Romatem hastaneleri 5 yıl önce Türkiye'de öncülüğünü yapmaya başladığı robotik rehabilitasyon cihazlarını son teknolojik versiyonları ile yenileyerek hastaların hizmetine sunmaya başlamıştır.”

Lokomat (Yürüme Robotu) nedir?
“Robotik rehabilitasyon cihazlarının en önemlisi olan “Lokomat”, felçli hastalarda normal fizyolojik yürüme paternini baz alarak hastanın kalça diz ve ayak bilek eklemini yürüyüş bandı üzerinde hareket ettiren üst düzey tıbbi teknolojik bir cihazdır. Yeni versiyon Lokomat ilk modellerden, hastaya normal fizyolojik(doğada yürür gibi)yürüme eğitimi vermesi, kalça eklemlerinde rotasyon yaparak merdiven inip çıkma hareketlerini desteklemesi ile daha üstündür. Ağırlık eksiltme desteği ile daha az kuvvetle daha uzun süre egzersiz yapılmasını sağlamaktadır. Buda iyileşmeyi hızlandırmaktadır.”

Klasik fizyoterapi yöntemleri felçli hastaların kaslarını güçlendirmede etkili fakat el kol hareketleri ve yürümeyi koordine etmede yetersiz kalmaktadır. Buda hastaları refakatçi desteğine muhtaç etmektedir. Robotik rehabilitasyon cihazları, felçli hastalarda el kol hareketlerini ve yürümeyi normal fizyolojik seyrine göre koordine etmektedir. Böylece hastalar ve refakatçileri daha özgür olmaktadır.”

Hastanın kaybettiği yürüme fonksiyonu robotla tekrar nasıl kazandırılır?
“Yürüme fonksiyonu, aslında beynimizde otomatik yapılan bir işlemdir. Biz adım atarken nasıl adım atacağımızı her seferinde düşünerek yapmayız, bunu beynimiz her adım attığımızda otomatik ayarlar. Yürümenin hızı ve temposunu da biz kendimiz ayarlarız. Bu cihaz bizim normalde yürürken yaptığımız hareketleri orijinalinde olduğu gibi bire bir yaptırır ve böylece unutulmuş veya silinmiş olan “Yürüme otomatik hareketi” robot tarafından beyne tekrar öğretilmiş olur. Tabi aynı zamanda omurilikte de bir hasar varsa omurilikteki refleks merkezine deöğretilir.

Çünkü özellikle beyin kaynaklı yürüme fonksiyon bozukluklarında hastalar yürüme hareketini kendi başlarına “yapabildikleri kadarıyla” öğrenirlerse bozuk bir yürüyüş ortaya çıkar. Eğer hasta böyle bir robotu kullanmadan yürümeye kendiliğinden başlarsa yürümesini sağlayacak pozisyona gelse dahi normal bir yürüyüşten çok uzak tamamen aksayan ve eklemleri zorlayan patolojik bir yürüyüş ortaya çıkar. İşte bu cihaz bunu engeller. Yürüyüşrobotu beyni yürümenin normalini gösterir. Ayrıca beynin ve omurilikteki merkezlerin normal yürüyüş hareketlerini unutmasını engeller.”

Yürüme Robotu ne gibi kolaylıklar sağlıyor?
“Cihazın bir başka mucizesi ise tedaviyi uygulayacak doktora ve hastasına hem zamanda hem de işgücünden tasarruf imkânıtanıması. Bizim felçli bir insana yürüyüş egzersizi yaptırabilmemiz için en az 4 personele ihtiyacımız var ki onda bile hareketleri dört dörtlük yaptıramazsınız. Ama bu robot sayesinde sadece 1 personelin hastayı cihaza (lift’e) bağlaması sayesinde hastaya dokunmadan tamamen elektronik ortamda bu egzersizi 1 saat boyunca yaptırabilirsiniz. Hem hastanın hızlı bir şekilde egzersizi yapmasına imkan verir hemde hasta yorulmaz.”

Dr.Orhan Akdeniz
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı