Erken ergenlik ve obezite

Hareketsiz yaşam ve sağlıksız beslenme sonucu ortaya çıkan ve özellikle gelişmiş ülkelerin etkilendiği obezite, erken ergenliğe yol açıyor. Erken ergenlik oluşumunda sebze ve meyvelerde kullanılan hormonlar da etkili oluyor. Erken ergenliğin tanısı ise oldukça basit. Yaşla uygun olmayan cinsel gelişme akla derhal erken ergenliği getiriyor.

Anadolu Sağlık Merkezi (ASM) Endokrinoloji, Metabolizma Hastalıkları ve Diyabet Uzmanı Dr. Özay Tiryakioğlu, erken ergenlikle ilgili soruları yanıtladı.

Ergenlik, kızlarda ortalama 10, erkeklerde 11 yaşında artan seks steroidlerinin (erkekte testosteron, kızlarda östrojen baskındır) etkisi ile başlıyor. Erken ergenlikte ise ergenlik belirtileri erkek çocuklarda 9, kız çocuklarında ise 8 yaşından önce görülüyor. Erkek çocuklarda erken ergenlik sakal çıkması, penis ve testislerin büyümesi, sesin kalınlaşması şeklinde ortaya çıkıyor.

Gelişme önceleri hızlı olduğundan yaşıtlarından iri gösteriyorlar. Ancak kemiklerdeki büyüme kıkırdakları erken gelişip kapandığından, sonraları gelişmeleri yavaşlıyor, boyları kısa kalabiliyor. Bu çocukların serumlarında LH, FSH ve testosteron gibi bazı hormonların zamanından önce artmış olduğu belirleniyor. Kızlarda ise erken ergenliğin en tipik belirtisi göğüs gelişimi ve âdetlerin erken başlamasıdır.

Erken ergenliğe giren kızlarda gerek boy ve gerekse ağırlık bakımından belirgin bir gelişme görülür. Genital organlar, çocuk karakterini kaybeder ve erişkin bir kadınınkine benzer duruma gelir.

Memeler büyür, cinsel organda kıllanma olur. Ancak bütün bu cinsel gelişmeye rağmen psişik durum yaşıtları ile aynı seviyededir. Boy uzaması erkenden sonlanabileceği için özelikle kız çocuklarında âdet kanaması başlamadan müdahale edilmesi büyük önem taşıyor. Erken başlayan âdet kanamaları buna henüz hazır olmayan çocukta psişik sorunları da beraberinde getiriyor.

Erken ergenliğe giren kız çocuklarında erken menopoz riski de var Erken ergenliğe giren çocukların bir kısmında beyin tümörleri- iltihapları, kafa travmaları gibi organik bozukluklar bulunuyor. Çeşitli ilaçlar ve hormon preparatları da (özellikle sebze, meyve, yumurta üretiminde ve besicilikte bilinçsizce kullanılanlar) erken ergenliğe yol açabiliyor.

Yumurtalık tümörleri, böbreküstü bezi ve hipofiz tümörlerinde meydana gelen bu durum bazı vakalarda sebebi bilinmeden de ortaya çıkabiliyor. Erken ergenlikte şikayeti olan genç kızların yüzde 80’i bilinmeyen nedenlere bağlıdır. Burada ailevi bir faktör - eğilim söz konusu olabilir.

Yavaş gelişen beyindeki bir lezyonun ayırt edebilmesi için bu genç kızların uzun süre izlenmesi gerekiyor. Yeni bir araştırmaya göre, fazla kilolu veya obez kız çocukları yaşıtlarına nazaran daha erken âdet görüyorlar.

Araştırma çocukluk çağındaki obezitenin hem erken ergenliğe yol açtığını hem de ileride yaşanacak kilo sorunlarında risk faktörü oluşturduğunu ortaya koyuyor.

Diğer bir dikkat çekici nokta ise obez olup da buna bağlı olarak erken ergenliğe giren kız çocuklarının erken menopoza girmesi, bunun sonucunda osteoporoz, kalp damar ve beynin dejeneratif hastalıkları gibi hastalıklara yakalanma risklerinin arttığıdır.

Erkek çocuklarda da benzer durum geçerliyken, onlarda erken adet görme gibi belirleyici bir durum olmadığı için araştırma yapmak oldukça güç. Yaşa uygun olmayan cinsel gelişme erken ergenliğe işaret!

Erken ergenliğin tanısı oldukça kolay. Yaşla uygun olmayan cinsel gelişme akla derhal erken ergenliği getiriyor. Tanı konulmasında izlenmesi gereken basamaklar bireysel yaklaşım farklılıkları gösteriyor.

Erken ergenlikte tamamen nedene yönelik tedavi izleniyor. Ayrıca çocuğa psikolojik yönden yardımcı olmak unutulmamalı. Bu konuda özellikle bir çocuk endokrinoloğunun yardımını almak en doğru seçenektir.