Vejetaryen misin? Beslenmene Dikkat !

Vejetaryen beslenme; bitkisel besinlerin tüketilerek , hayvansal besinlerin ise (kırmızı et, tavuk, balık, süt ve sütten yapılan ürünler, yumurta gibi) kısıtlı ya da hiç tüketilmediği bir beslenme tercihidir.

Vejetaryen Beslenme Tipleri :

1.Veganlar: Sadece sebze ve meyve yiyen vejetaryenlerdir. Hayvan eti ve hayvan ürünleri (yumurta, süt ve süt ürünleri) tüketilmez. Hayvan ürünlerinden giysiler ya da eşyalar kullanılmaz. Bal, dondurma, yoğurt, muhallebi gibi hayvansal ürünlerde kesinlikle kullanılmaz.

2.Lakto Vejetaryenler: Yumurta yenmez fakat süt ve süt ürünleri serbesttir.

3.Ovo Vejetaryenler: Hayvan eti, süt ve süt ürünleri yenmez ama yumurta tüketilebilir.

4.Lakto-Ovo Vejetaryenler: Tavuk, balık, kırmızı et yemezler, ancak hayvan canlı iken ürettiği yumurta, süt ve süt ürünlerini tüketirler.

5.Semi-Vejetaryenler: Hayvansal gıda olarak sadece kırmızı et yenmez. Ama süt, süt ürünleri, yumurta, tavuk ve balık tüketilebilir.

6.Pesketeryanlar: Kırmızı ve tavuk eti yenmez, ama süt, süt ürünleri, yumurta ve balık tüketilebilir.

7.Fruteryanlar: Bitkilerin ve ağaçların meyvelerini yiyerek yaşarlar ve besinleri pişirmeden tüketirler.

Vejetaryenliğin Sağlık Açısından Dezvantajları:

-Besin çeşitliliği sağlanamadığı ve B12 vitamini gereksinimini karşılayacak kadar yumurta ve süt gibi hayvansal kaynaklı besinler tüketilmediğinde homosistein yükselir. Homosistein seviyesinin yükselmesi ise kalp-damar hastalıkları için bir risk faktörüdür.

- Vejetaryen yetişkinler, büyüme çağındaki çocuk ve gençler D vitamini ve kalsiyumun iyi kaynakları olan süt ve ürünlerini yetersiz tükettiklerinde kemik sağlıkları riske girecektir.

-Vejetaryen bireyler besin çeşitliliklerini iyi ayarlayamazlarsa demir mineralini yetersiz alabilirler. Bunun sonucunda ise anemi (kansızlık) görülmesi olağandır.

-Vejetaryen diyetlerinde özellikle veganlarda B12 vitamini yetersizliği de anemiye neden olur ve sinir sisteminde geri dönüşü olmayan zararlara yol açabilir.

Vejetaryenliğin Sağlık Açısından Avantajları:

-Vejetaryen diyetler kalp-damar hastalık riskini azaltmaktadır. Hayvansal kaynaklı besinlerin doymuş yağ ve kolesterol içeriği yüksektir. Koroner kalp hastalığının, et yiyenlerde yemeyenler göre %30 daha sık görüldüğü bildirilmiştir.

- Vejetaryen bireylerin, özellikle eti çok tüketenlere göre hipertansiyon riski düşüktür. Bu olumlu etki vejetaryen diyetlerinin doymuş yağ ve kolesterolü az olmasından kaynaklı fakat; sebze, meyve, posa ve kurubaklagil gibi bitkisel besinleri fazla içermesindende kaynaklanmaktadır.

-Vejetaryen bireyler, et içeren diyetle beslenen bireylere oranla daha düşük olasılıkta kansere yakalanmaktadır. Vejetaryen diyeti kurubaklagil , ceviz, badem, fındık gibi kuruyemişler, taze sebze ve meyveler ile saflaştırılmamış tahıl ürünlerinden zengindir. Bu besinler de kansere karşı koruyucu olarak bilinen antioksidan ögelerin (E vitamini, C vitamini, karotenoidler bioflavonoid ve diğer biyoaktif bileşikler) alımını artırır.

- Vejetaryen beslenme alışkanlığı sürdürenler, böbrek taşları, safra taşları gibi hastalıklarda da düşük risk grubu içinde olan bireylerdir.

- Vejetaryen diyeti, posadan zengindir. Diyabet (Şeker hastalığı), yüksek posalı diyet uygulayanlarda, düşük posalı diyet uygulayanlara oranla daha az görülmektedir. Ayrıca bitkisel kaynaklı besinler posa açısından zengin olduğundan, kabızlığa karşı da koruyucudur.

Vejetaryen Bireylere Öneriler:

-Balık tüketmeyen vejetaryenlerin ve özellikle veganların , ayçiçek yağı yerine soya yağı, kanola yağı kullanmaları, ceviz ve yeşil yapraklı sebzeleri bol tüketmeleri yararlı olacaktır.

-Düzenli güneş ışığına maruz kalınırsa, D vitamini yetersizliği sorun olmaz. Özellikle veganlar yeterli miktarda D vitamini almaya dikkat etmelidirler.

- Veganların karşılaştıkları en büyük sorun, B2ve B12 vitaminleri eksikliğidir. B2 vitaminleriile zenginleştirilmiş kahvaltılık tahıl, soya ve diğer kurubaklagiller ile tam buğday ürünlerigibi besinler bol tüketmelidirler. Ayrıca da doktor kontrolünde B2, B12, demir ve çinkoyu tablet halinde almalarında yarar olabilir.