Diyarbakır'da İtalyan köyü! 'Ana dilimiz gibi öğrendik, firmalar bizi işe aldı'
3 ili birbirine bağlayan Diyarbakır'ın Çüngüş ilçesi tam 11 yıl 'İtalyan köyü'ne ev sahipliği yaptı. Burada kendi dünyalarını kuran İtalyanlar bölge halkıyla çok kısa sürede kaynaştı. Onlarla birlikte Karakaya Barajı'nın yapımında çalışanlar, bugün bile ana dil seviyesinde İtalyanca konuşabiliyor. Hatta aralarında İtalyan firmalar tarafından yürütülen birçok projede çalışma fırsatı yakayalanlar da var.
Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr - Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu bölgesinde kültürel çeşitliliğiyle ve tarihiyle zengin Diyarbakır'da bugüne dek çok az kişinin bildiği bir yer var. Diyarbakır'ın Çüngüş ilçesinde yer alan ve bir süre İtalyanlara ev sahipliği yapan 'İtalyan köyü' bugüne dek herhangi bir köy yerleşiminin sahip olmadığı özelliklere sahipti. Malatya, Adıyaman ve Diyarbakır'ı birbirine bağlayan İtalyan köyünde bir zamanlar helikopter pistinden sinema salonlarına kadar her şey vardı ancak günümüzde hayalet köy olarak anılıyor.
HEM BARAJ HEM DE KÖY İNŞA ETTİLER
Takvimler 1970'li yılları gösterdiğinde Diyarbakır'da Karakaya Barajı çalışmalarına başlanmıştı. Çevrede merak uyandıran bu barajın inşaatı ise bir İtalyan firması tarafından yürütülüyordu. İnşaatta görev yapan İtalyan ustaların sayısı bir hayli çoktu. Hal böyle olunca düğmeye basıldı ve İtalyan ustalara ait bir yaşam alanı için harekete geçildi.
'İtalyan köyü' olarak anılmaya başlanan bu yerleşim yerinde amaç baraj inşaatında çalışan işçileri rahat ettirebilmek ve onlara kendi ülkelerindeki rahatlığı sağlayabilmekti.
İşçiler için önce evler inşa edildi. Sıra sıra inci gibi inşa edilmiş evler o dönemin çok ilerisindeydi. 1970'li yıllarda bölgeye gelen İtalyanlara tam 350 hanelik bir köy inşa edildi. 11 yıl sürecek baraj inşaatında 3 binin üzerinde İtalyan bu köyde yaşadı. Diyarbakır'ın Çüngüş ilçesinde adeta bambaşka bir yaşam alanı kurulmuştu.
OKUL, SİNEMA SALONLARI, HELİKOPTER PİSTİ...
Bölgedeki kişilerin işlerinden arta kalan zamanlarında sosyal hayatlarını devam ettirebilmeleri, ailelerinin ve kendilerinin tüm sosyal hizmetlere erişebilmeleri için o bölgeye özel okul, sinema salonları, sağlık merkezi, helikopter pisti inşa edildi. İtalyanlar tam 11 yıl boyunca Çüngüş'te bir hayat sürdü. Bölge halkı da onlara çok çabuk alıştı. Aralarında gerçek anlamda gerçek bir dostluk ve komşuluk oluştu.
70'li yıllarda Çüngüş'te yaşayan ve o yıllara dair anılarını aktaran yerliler, 'İtalyan köyü'nün sakinleriyle birlikte iyi arkadaşlıklar kurduklarını söylüyor.
BİR ANDA SESSİZLİĞE BÜRÜNDÜ
1976 yılında başlayan Karakaya Barajı inşaatı 1987 yılında tamamlandı. Barajın tamamlanmasının ardından İtalyanlar bölgeden ayrılmaya karar verdi. Tam 350 hane bir anda bomboş kaldı. O döneme göre iyi şartlarla inşa edilmiş evlerin tamamı bir anda sessizliğe büründü.
Aradan geçen tam 36 yılda artık bu köy bambaşka bir görünüme sahip; bomboş bir alana döndü. Görkemli dağların arasında kurulan bu köyde yaşananlar ise o yıllardaki kişilerin hatıralarında hâlâ canlı bir şekilde duruyor. İtalyan köyünde geçmişten bugüne yaşananları Çüngüş Belediyesi çalışanlarına sorduk.
'HÂLÂ İTALYANCAYI ANA DİLİ GİBİ KONUŞANLAR VAR'
Belediye yetkilileri bir zamanlar Diyarbakır'da yaşayan İtalyanların tamamının baraj inşaatı bittiğinde geri döndüğünü ancak yıllar boyunca dönem dönem safari yapmak için turlar düzenleyerek Çüngüş'e geldiklerini iletti. Bir zamanlar İtalyanlarla birlikte çalışmış ustalar ise onların dillerini öğrenmiş, hatta bugün bile İtalyancayı ana dil seviyesinde konuşabiliyor.
Bölgede yaşayan özellikle Zazaların, Kürtlerin İtalyancayı çok iyi bir şekilde kavradığı hatta bu dili çok iyi konuştukları için önlerine İtalyan firmalar tarafından yürütülen birçok projede çalışma fırsatı çıktığı da önemli notlar arasında.
'HEDİYE ETTİKLERİ TELEVİZYON DURUYOR'
İtalyanlar işlerini bitirip memleketlerine dönmeye karar verdiklerinde evlerindeki değerli değersiz ne kadar eşyaları varsa bölge halkına armağan etmiş. Bir belediye yetkilisi, evine giren ilk televizyonun 80'li yıllarda oradan göçen bir İtalyan aileden kendilerine hediye edildiğini söyledi.
Şimdilerde bir 'hayalet köy' olarak anılsa da bir zamanlar farklı kültürden insanların birbirini kucakladığı ve sırt sırta çalıştığı bir yerdi 'İtalyan köyü'... Aradan geçen 36 yıla rağmen enteresan hikâyesi hâlâ hatırlanmaya devam ediyor.
